Kazimierz Junosza-Stępowski

Kazimierz Junosza-Stępowski (ur. 26 listopada 1880 w Wenecji, zm. 5 lipca 1943 w Warszawie) – jeden z najwybitniejszych polskich aktorów przedwojennego kina.

Życiorys

Urodził się w bogatej rodzinie ziemiańskiej. Uczył się w Gimnazjum Nowodworskiego w Krakowie (1890-1892), później w gimnazjum jezuickim w Chyrowie (1892-1895), od 1895 w rosyjskim gimnazjum w Kamieńcu Podolskim. Aktorski debiut pod pseudonimem Junosza w roli Zabója w sztuce Alfreda Szczepańskiego Piast w 1898 roku w poznańskim Teatrze Polskim. Grał tutaj później niewielkie rólki do 1899 roku. W 1900 roku wstąpił do Klasy Dykcji i Deklamacji Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, gdzie uczył się pod kierunkiem Wincentego Rapackiego, Mieczysława Frenkla, Romana Żelazowskiego i Władysława Szymanowskiego. Już w następnym roku zaangażował się do krakowskiego teatru Józefa Kotarbińskiego. Występował w teatrach Krakowa, Łodzi, Poznania. W 1913 roku już jako znany aktor ponownie pojawił się w Warszawie. Zaangażował się do Teatru Polskiego prowadzonego przez Arnolda Szyfmana. Na deskach tej sceny odniósł liczne sukcesy teatralne.

Z filmem zetknął się już w 1902 roku, występując w kilku jednoaktówkach realizowanych przez pioniera polskiej kinematografii Kazimierza Prószyńskiego. Przez długie lata występował w kilku filmach rocznie.

Po wybuchu II wojny światowej prowadził przez pewien czas spółdzielczą kawiarnię aktorską "Znachor" przy ulicy Boduena nr 4. Pracowali tam znani aktorzy: Ewa Kunina, Maria Gella, Hanna Różańska, Anna Jaraczówna, Mieczysław Milecki i inni. Później porzucił jednak "Znachora" i pojawił się na scenie jawnego warszawskiego teatru "Komedia". Odmówił jednak np. udziału w antypolskim obrazie propagandowym "Heimkehr".

Na podstawie biografii Kazimierza Junoszy-Stępowskiego powstał film w reżyserii Jerzego Sztwiertni pt. Oszołomienie z 1988 roku.

W 1935 został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury za szerzenie zamiłowania do polskiej literatury dramatycznej.

Życie prywatne

Był stryjem Jaremy Stępowskiego.

5 lipca 1943 roku został postrzelony w swym warszawskim mieszkaniu przez oddział egzekucyjny polskiego podziemia, gdy zasłaniał ciałem swą żonę, Jadwigę Galewską, narkomankę – konfidentkę gestapo. Po kilku godzinach zmarł. Przypuszcza się, iż faktycznym celem wyroku była żona aktora, a aktor zginął niezamierzenie. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 96–VI–9).

Filmografia

• 1902 – Przygoda dorożkarza – pasażer
• 1902 – Powrót birbanta – birbant
• 1916 – Ochrana warszawska i jej tajemnice – naczelnik ochrany Prozierow
• 1916 – Studenci – Jan Paszkowski
• 1917 – Tajemnica Alei Ujazdowskich
• 1917 – Pokój nr 13
• 1917 – Jego ostatni czyn – włamywacz
• 1917 – Carat i jego sługi – Jerzy, syn Dymitra, książę Garin
• 1917 – Kobieta – hrabia Łaski
• 1918 – Mężczyzna – Jan Borowski
• 1918 – Złote bagno – baron Oskar Rosset
• 1918 – Sezonowa miłość – Darski
• 1919 – Krysta – Łucki
• 1920 – Bohaterstwo polskiego skauta – porucznik Janicki
• 1920 – Córka pani X – lord Nootword
• 1920 – Powrót- publicysta Jerzy Laski
• 1921 – Cud nad Wisłą – agent bolszewicki
• 1922 – Strzał – Jan Czarski/Ryszard Czarski syn Jana
• 1922 – Tajemnica przystanku tramwajowego hrabia Roman Opolski
• 1927 – Uśmiech losu – Jan Kozłowski
• 1927 – Martwy węzeł – detektyw
• 1927 – Ziemia obiecana – Karol Borowiecki
• 1930 – Tajemnica lekarza – Richard Parson
• 1930 – Wiatr od morza – Friedrich von Arffberg
• 1931 – Uwiedziona – Rawicz
• 1933 – Dzieje grzechu – Płaza-Spławski
• 1934 – Przebudzenie
• 1934 – Córka generała Pankratowa – generał Pankratow
• 1934 – Młody las – profesor Pakotin
• 1935 – Dzień wielkiej przygody – szmugler
• 1935 – Kochaj tylko mnie – Żarski
• 1936 – Ada! To nie wypada! – hrabia Orzelski
• 1936 – Bohaterowie Sybiru – oficer gwardii carskiej
• 1936 – Pan Twardowski – szatan
• 1936 – Róża – naczelnik urzędu śledczego
• 1936 – Tajemnica panny Brinx – Karol Ulbert, szef agencji detektywistycznej
• 1936 – Trędowata – Maciej Michorowski
• 1936 – Wierna rzeka – Olbromski
• 1937 – Ordynat Michorowski – Maciej Michorowski
• 1937 – Płomienne serca – pułkownik Włodzimierz Stępiński
• 1937 – Ty, co w Ostrej świecisz Bramie – baron
• 1937 – Znachor – profesor Rafał Wilczur, alias Antoni Kosiba
• 1937 – Dziewczęta z Nowolipek – Mossakowski
• 1938 – Sygnały – Filip
• 1938 – Rena – prokurator Garda
• 1938 – Kobiety nad przepaścią – Wolak
• 1938 – Wrzos – prezes
• 1938 – Druga młodość – Ludwik Mohort
• 1938 – Ostatnia brygada – Kulcz
• 1938 – Profesor Wilczur – profesor Rafał Wilczur
• 1938 – Florian – dziadek Wereszczyński
• 1938 – Moi rodzice rozwodzą się – Józef Nałęcz, mąż Ady
• 1938 – Za winy niepopełnione – Józef Holski
• 1939 – U kresu drogi – Jan Turwid
• 1939 – Kłamstwo Krystyny – ojciec Marlecki
• 1939 – Doktór Murek – prezes Jaźwicz