Emil Barchański

Emil Barchański - (ur. 6 czerwca 1965 w Warszawie - zm. 3 czerwca 1982 w Warszawie) - 16 letni uczeń XI Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Reja w Warszawie, działacz opozycji antykomunistycznej w czasach PRL.

W 1981 założył szkolny kabaret Wywrotowiec i wydawał pismo satyryczno-polityczne Kabel. 13 grudnia 1981 - po wprowadzeniu stanu wojennego zaczął prowadzić działalność konspiracyjną w grupie "Piłsudczycy".

10 lutego 1982 wziął udział wraz z Markiem Marciniakiem i Arturem Nieszczerzewiczem w akcji przeciwko pomnikowi Feliksa Dzierżyńskiego polegającej na oblaniu pomnika czerwoną farbą i obrzuceniu koktajlami Mołotowa.

3 marca 1982 zatrzymany przez SB w drukarni drugiego obiegu podczas druku publikacji Adama Michnika "Będę krzyczał" z 1977 r. Po aresztowaniu był bity i zmuszany do składania fałszywych zeznań. Na 17 czerwca 1982 został wyznaczony kolejny termin rozprawy Tomasza Sokolewicza i Marka Marciniaka, w którym Emil miał zeznawać jako świadek. Na jednej z wcześniejszych rozpraw zeznał: „Ci panowie, kiedy biją, nie przedstawiają się, ale jestem gotów w każdej chwili ich rozpoznać”.

Wziął udział w manifestacjach patriotycznych 3, 9 i 13 maja 1982.

3 czerwca 1982 pojechał na plażę nad Wisłą, gdzie zaginął. Według relacji świadka Huberta Iwanowskiego, który widział Emila ostatni, miał się kąpać w Wiśle: "..najpewniej Emil wskoczył do rwącego nurtu za topiącym się psem.". Według relacji matki: Emil "...nie znosił wody, miał hydrofobię. Rok wcześniej, w czasie wakacji na Wybrzeżu, ani razu nie wszedł do morza. Nigdy nie chodził na basen. ".

Po dwóch dniach: 5 czerwca 1982, na dzień przed jego 17 urodzinami, odnaleziono jego zwłoki przy 500 km Wisły. Przyjmując, że Emil utopił się w okolicy wskazanej przez Huberta Iwanowskiego, aby znaleźć się w tym miejscu ciało musiałoby przez kilkadziesiąt kilometrów płynąć pod prąd. .

16 czerwca 1982 po mszy św. o godz. 13.30 w kościele św. Jacka odbył się pogrzeb Emila Barchańskiego na Cmentarzu Bródnowskim (kwatera 46 F VI 20).

Uważany za najmłodszą ofiarę stanu wojennego. W 2009 Instytut Pamięci Narodowej prowadził postępowanie w sprawie zabójstwa Emila Barchańskiego.

Odznaczenia i upamiętnienie

3 maja 2008 został przez prezydenta RP, Lecha Kaczyńskiego, pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W stołecznym liceum uroczyście odsłonięto trzy wystawy przypominające stan wojenny. Inicjatorem upamiętnienia Emila Barchańskiego byli sami uczniowie. W uroczystościach uczestniczyła matka Emila Barchańskiego - Krystyna. W rozmowie z Informacyjną Agencja Radiową przyznała, że często obawiała się o syna. "Natomiast on się nie bał. Pewnego dnia powiedział, że my należymy do pokolenia przestraszonych, natomiast jego jeszcze nie zdołali przestraszyć".

Okoliczności śmierci Emila Barchańskiego stały się osnową:

Wyszedłem po słońce... - film

• filmu dokumentalnego w reżyserii Ryszarda Romanowskiego Wyszedłem po słońce... z 1996

Sprawa Emila B. - dramat

• dramatu Małgorzaty Imielskiej Sprawa Emila B., który miał premierę w Teatrze Telewizji w grudniu 2007 wydanym na DVD (2008).