Jan Tadeusz Stanisławski

Jan Tadeusz Stanisławski (ur. 26 stycznia 1936 we Włodzimierzu Wołyńskim, zm. 21 kwietnia 2007 w Warszawie) – polski satyryk, radiowiec, aktor i autor tekstów piosenek.

Drugiego imienia Tadeusz zaczął używać dla odróżnienia od filologa Jana Stanisławskiego, autora popularnego słownika polsko-angielskiego.

Urodził się w rodzinie nauczycielskiej. Studiował ekonomię i filozofię na Uniwersytecie Warszawskim.

W 1957 był współzałożycielem i członkiem pierwszej ekipy aktorskiej kabaretu Stodoła (działającego przy Politechnice Warszawskiej), gdzie debiutował także jako reżyser. Współpracował również z STS-em (od 1962), współtworzył efemeryczny kabaret "Jamnik – pies cynicki" na Uniwersytecie Warszawskim. Występował w kabaretach "Pod Egidą" i w telewizyjnych programach Olgi Lipińskiej (Gallux Show, Właśnie leci kabarecik, Kabaret Olgi Lipińskiej). Pracę z Lipińską wspominał:

Moje spory z Olgą miały zawsze podłoże światopoglądowe; a światopogląd miałem prosty: dialogi, monologi – proszę bardzo! Ale jak zbiorowe tańce – to mnie nie ma, chyba że daleko, daleko z tyłu! Olga, acz niechętnie, godziła się na to, ale w ferworze nagrania zapominała. I oto gdy już, już "witałem się z gąską", mordercza choreografia dobiegała końca, gdy robiłem wszystko, aby pomiędzy mną a okiem kamery stale istniał jakiś obiekt – nagle urywało się, a z szaf głośnikowych miast playbacku walił się na mnie grom: "Stop!!!... Jasiek! Do jasnej cholery przestań mi chować się za Śleszyńską, od nowa!!!"

W latach 60. zajmował się także chałupniczym malowaniem tkanin, produkcją zasłon i makat, zdobył nawet państwowe uprawnienia w tym zakresie. Był to sposób na powiększenie dochodów z pracy estradowej.

Wielką popularnością cieszył się w latach 70. XX wieku cykl "wykładów" radiowych z "mniemanologii stosowanej" pt. "O wyższości Świąt Wielkiej Nocy nad Świętami Bożego Narodzenia", a także telewizyjny cykl etiud "Zezem" w reżyserii Janusza Zaorskiego. W swoich felietonach-gawędach Stanisławski obnażał wady narodowe, bezlitośnie wyśmiewał brak kultury, poczucia humoru, alkoholizm i powszechną korupcję.

Po wprowadzeniu stanu wojennego i delegalizacji "Solidarności" nie mógł znaleźć sobie w kraju miejsca. Wyjechał do Chicago, największego skupiska Polonii w USA, gdzie występował na estradzie, w polonijnym radiu i telewizji, wraz z Piotrem K. Domaradzkim i kilkoma innymi osobami wydawał tygodnik "7 dni", prowadził kawiarnię "U Profesora". W tamtym okresie nawiązał współpracę z "Dziennikiem Związkowym", gdzie co tydzień zamieszczał swe felietony, a po powrocie do kraju kontynuował je w cyklu "Z Powiśla do Jackowa", a następnie "Z Mokotowa do Jackowa". Ta współpraca trwała do śmierci. W 2007 roku jego felietony zamieszczał również Najwyższy CZAS!.

Eksternistyczny egzamin aktorski zdał za trzecim podejściem, w 1967. Przed kamerą pierwszy raz stanął w maju 1959, zaproszony przez Andrzeja Munka do zagrania roli zastępowego drużyny skautów w "Zezowatym szczęściu". Zagrał około dwudziestu (głównie epizodycznych) ról w polskich filmach i serialach telewizyjnych (m.in. w "Czterdziestolatku" Jerzego Gruzy).

Był autorem tekstów takich szlagierów jak:

• Orkiestry dęte (muz. Urszula Rzeczkowska, z repertuaru Haliny Kunickiej)
• Cała sala śpiewa z nami (muz. Urszula Rzeczkowska, z repertuaru Jerzego Połomskiego)
• Na deptaku w Ciechocinku (muz. Urszula Rzeczkowska, z repertuaru Danuty Rinn)
• Kochaj mnie tak jak ja ciebie (muz. Urszula Rzeczkowska, z repertuaru Ewy Śnieżanki)
• Czterdzieści lat minęło (muz. Jerzy Matuszkiewicz, z repertuaru Andrzeja Rosiewicza)

Mieszkał w Warszawie, chociaż wiele lat spędził w Gostyninie.

Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.

Nagrody i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 2003
• Srebrny Krzyż Zasługi – 1979
• Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" – 2007

Książki

• Mniemanologia stosowana: krótki kurs z wypisami, Wydawnictwo Zebra, Warszawa, 1991, ISBN 83-85076-10-7
• Zezem, Wydawnictwo Rosner i Wspólnicy, Warszawa, 2004, ISBN 83-89217-49-X

Filmografia

Filmy

• 1960 – Mąż swojej żony
• 1960 – Ostrożnie Yeti
• 1960 – Zezowate szczęście
• 1971 – Milion za Laurę
• 1984 – Miłość z listy przebojów
• 1985 – C.K. Dezerterzy
• 1986 – Komediantka
• 1986 – Lucyna
• 1992 – La Petite Apocalypse
• 1993 – Dwa księżyce

Seriale

• 1974 – Czterdziestolatek mgr Kulesza (odcinek 7)
• 1975 – Trzecia granica (odcinek 8)
• 1976 – Zaklęty dwór (odcinek 6)
• 1976 – Zezem
• 1981 – Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy − zdun Franciszek Grzechowiak (odcinek 8)
• 1982 – Życie Kamila Kuranta
• 1987 – Komediantka − sufler Dobek
• 1999-2000 – Trędowata
• 1999-2001 – Graczykowie
• 2001-2002 – Graczykowie, czyli Buła i spóła
• 2003 – Plebania (odcinek 312)

Piosenki

• "A + B" (słowa Jonasz Kofta)