Władysław Dziewulski

Władysław Dziewulski (ur. 2 września 1878 w Warszawie, zm. 6 lutego 1962 w Toruniu) – polski astronom.

Był synem przyrodnika Klemensa Eugeniusza Dziewulskiego. Jego braćmi byli prawnik i ekonomista Stefan Dziewulski (ojciec Marii Dziewulskiej) oraz fizyk Wacław Dziewulski.

W 1897 roku ukończył V Gimnazjum Klasyczne w Warszawie i podjął studia matematyczno-fizyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Ukończył je w 1901 roku ze stopniem kandydata nauk i srebrnym medalem. W latach 1902-1903 (oraz później 1907-1908) przebywał na stypendium w Obserwatorium Uniwersytetu w Getyndze, gdzie współpracował z Karlem Schwarzschildem. Od 1903 roku pracował na Uniwersytecie Jagiellońskim, początkowo w Katedrze Astronomii potem (w latach 1909-1919) w Obserwatorium Astronomicznym. W 1906 roku złożył na Uniwersytecie Jagiellońskim pracę doktorską zatytułowaną Wiekowe perturbacje Marsa w ruchu Erosa, której promotorem był Maurycy Pius Rudzki. Nominacja na stopień doktora nauk fizycznych została zatwierdzona przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną w 1953 roku. Habilitację uzyskał w 1916 roku, na podstawie rozprawy Photographische Grössen von Sternen in der Nähe des Nordpols.

W 1920 roku otrzymał uzyskał profesora nadzwyczajnego na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W 1921 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Na tej uczelni pełnił funkcję dziekana Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego (1921-1922), rektora (1924-1925), prorektora (1925-1928) oraz dyrektora uniwersyteckiego obserwatorium astronomicznego. Od roku szkolnego 1941/1942 do końca okupacji hitlerowskiej kierował wraz z Heleną Straszyńską i Ananiaszem Rojeckim Uniwersyteckim Ośrodkiem Zorganizowanego Polskiego Szkolnictwa Tajnego w Wilnie. Po aresztowaniu przez Gestapo Heleny Straszyńskiej, jej obowiązki przejęła na parę miesięcy Janina Hlebowiczówną.

Po ponownym zajęciu w lipcu 1944 Wilna przez Armię Czerwoną, wyjechał wraz z grupą polskich naukowców (m.in. Wilhelminą Iwanowską) do Łodzi, gdzie wspólnie zadecydowano o założeniu nowego ośrodka naukowego w Toruniu. Takim sposobem w 1945 stał się jednym ze współzałożycieli Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i jednocześnie Obserwatorium Astronomicznego UMK w Piwnicach pod Toruniem. Był prorektorem tej uczelni w latach 1945-1947.

Od 1907 do 1909 wraz z Karlem Schwarzschildem pracował w Getyndze w Niemczech nad zastosowaniem techniki fotograficznej do obserwacji gwiazd. W Polsce natomiast rozpoczął badania z zakresu astrofizyki i astronomii gwiazdowej. Był autorem wielu prac z dziedziny mechaniki nieba, astronomii gwiazdowej (opracował nową metodę wyznaczania ruchów gwiazd w przestrzeni) i innych.

Był członkiem m.in. Polskiej Akademii Umiejętności (1932), Polskiej Akademii Nauk (1952), Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1909), Polskiego Towarzystwa Astronomicznego (współzałożyciel i 1923-1924 pierwszy prezes), Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego w Londynie. Był filistrem h.c. korporacji akademickiej Cresovia.

W 1937 roku, za zasługi na polu pracy naukowej, został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Jego imieniem w Toruniu nazwane jest planetarium, poświęcona mu jest także ulica na Rubinkowie, jednej z toruńskich dzielnic. Imię Władysława Dziewulskiego nosi również krater Dziewulski, położony na Księżycu.

Był żonaty z Jadwigą (z d. Malinowską), jedną z jego córek była Aniela Dziewulska.