Zygmunt Kittel

Zygmunt Kittel (ur. 17 I 1877 w Nowym Mieście Lubawskim, zm. 16 VI 1960 w Toruniu) – działacz niepodległościowy, współorganizator i dowódca powstania wielkopolskiego w Gnieźnie, pierwszy po odzyskaniu niepodległości starosta gnieźnieński, dyrektor cukrowni Żnin.

Syn Maksymiliana, przemysłowca i Joanny ze Skuszewiczów. Od lat młodzieńczych zaangażowany w polskim tajnym ruchu narodowym. W gimnazjum brodnickim należał do Towarzystwa Tomasza Zana - Związku Filomatów. Z gimnazjum został wydalony w 1897 roku za nieprzestrzeganie zakazu posługiwania się językiem polskim. Maturę zdał eksternistycznie w Berlinie. Odbył praktyki zawodowe w biurze konstrukcyjnym znanej cukrowniczej firmy Kolben Daněk w Pradze czeskiej, gdzie należał do Ogniska Polskiego, a następnie w Przeworsku.

Rozpoczął studia w 1899 roku na Wydziale Mechanicznym Politechniki w Charlottenburgu. Uczył dzieci zamieszkujących tam Polaków języka polskiego. W tym czasie wstąpił do "Sokoła". Studia ukończył w 1905 r. Pracował w magdeburskiej fabryce "Rörig und König", w cukrowni "Rybnica" na Podolu. Od 1909 r. zatrudniony kolejno w cukrowniach Kruszwica i Gniezno, od 1912 r. dyrektor techniczny cukrowni Gniezno.

Po 11 listopada 1918 zaczął formować szeregi „Sokoła” w Gnieźnie. Jako komendant tej organizacji współorganizował powstanie w mieście i w powiecie. 28 grudnia 1918 r. obwołany polskim komendantem miasta. Podjął decyzję zaatakowania Zdziechowy, w której zaczęły się gromadzić siły niemieckie przygotowujące się kontrataku. Walki w okolicach Zdziechowy toczyły się od 29 do 31 grudnia 1918 roku. Jako dowódca dwu kompanii powstańców gnieźnieńskich, uczestniczył m.in. w walkach o Szubin w dniach 8 - 10 stycznia. 10 stycznia wyrusza na czele oddziałów wrzesińskich z Szubina na Rynarzewo, które zdobywa 13 stycznia. Oddział Kittla po krótkim starciu z Niemcami zajął wieś Samoklęski Małe, po czym powrócił 17 stycznia do Gniezna. 20 I 1919 objął stanowisko dowódcy Okręgu Wojskowego IV (Gniezno). Był współorganizatorem 4. Pułku Strzelców Wielkopolskich (późniejszego 58. Pułku Piechoty). W lutym 1919 r. wybrany jednogłośnie przez Rady Ludowe miasta i powiatu gnieźnieńskiego na starostę gnieźnieńskiego. Urząd ten pełni do marca 1920 r. Był współorganizatorem 4 Pułku Strzelców Wielkopolskich.

Następnie powrócił do pracy w cukrownictwie. Do 1939 roku pełnił funkcję Dyrektora cukrowni w Żninie, którą unowocześnił wprowadzając w niej suszenie wysłodków. W okresie dwudziestolecie międzywojennego właściciel dóbr ziemskich Mała Wieś w powiecie płockim, społecznik. Kandydował do Sejmu z powiatu żnińskiego w roku 1938. W latach trzydziestych był również prezesem Stowarzyszenia Rezerwistów i Byłych Wojskowych w Żninie, założył tam koło Związku Strzeleckiego. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym.

W okresie II wojny światowej ukrywa się w Warszawie i na Lubelszczyźnie, by uniknąć represji za udział w powstaniu 1918 r. Po zakończeniu wojny, do momentu przejścia na emeryturę w roku 1950 pracuje na stanowisku dyrektora cukrowni z Żninie. Następnie przeprowadza się do Torunia, gdzie zamieszkuje na ul. Matejki. Do śmierci wykłada maszynoznawstwo w Technikum Cukrowniczym w Toruniu. W 1959 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Pochowany w Toruniu na Cmentarzu św. Jerzego.

Twórca udoskonaleń technicznych. W 1914 r. zainstalował pierwszy na ziemiach polskich warnik z komorą pierścieniową, a także nowoczesną dwubębnową suszarnię "Imperial". W latach dwudziestych był jedynym polskim specjalistą w dziedzinie suszarnictwa. Autor pracy "Wyżymanie i suszenie wysłodków", 1956.

Gerard Górnicki uczynił porucznika Zygmunta Kittla jednym z bohaterów swojej sztuki pt. "Poszli ci, którzy powinni" poświęconej przygotowaniom i rozwojowi powstania wielkopolskiego na terenie ziemi gnieźnieńskiej.