Piotr Ściegienny

Piotr Ściegienny (ur. 31 stycznia 1801 r. w Bilczy koło Kielc, zm. 6 listopada 1890 r. w Lublinie) – ksiądz katolicki, polski działacz niepodległościowy i przywódca chłopski.

Pochodził ze średnio zamożnej rodziny chłopskiej, zwanej wówczas włościańską. Po zakończeniu edukacji, mimo marzeń o kapłaństwie, pracował jako urzędnik i chłopski nauczyciel, co wpłynęło na jego późniejszą działalność społeczną. W 1827 r. wstąpił do zakonu pijarów i w 1832 r. otrzymał święcenia kapłańskie.

Po skasowaniu zakonu za działalność patriotyczną został księdzem diecezjalnym. Piastował funkcję wikarego, a później proboszcza w parafiach południowej Lubelszczyzny (Wilkołaz, Chodel).

Około 1840 r. rozpoczął, prawdopodobnie przekonany przez emisariuszy ruchu niepodległościowego, agitację rewolucyjną wśród chłopów Lubelszczyzny, gdzie był duszpasterzem, i Kielecczyzny, skąd pochodził i gdzie miał wielu przyjaciół. Zwerbował do współpracy znaczną część duchowieństwa i inteligencji małomiasteczkowej, nawiązał kontakt z organizacjami rewolucyjnymi i niepodległościowymi (np. Związek Narodu Polskiego).

Swoje poglądy rozpowszechniał w kopiowanych ręcznie broszurkach, które rozprowadzano wśród chłopstwa. Spod jego rąk wyszła Złota książeczka- streszczenie dziejów ludzkich, wyjaśniające przyczyny nierówności i ucisku narodowościowego na ziemiach polskich. Uchodzi też za autora fałszywej bulli papieskiej pt. List Ojca Świętego Grzegorza Papieża do rolników i rzemieślników, która nawoływała chłopów polskich do walki zbrojnej o wolność (w rzeczywistości Papież Grzegorz XVI był zagorzałym przeciwnikiem wszelkich rewolucji). W latach 1842-1844 zorganizował konspiracyjny Związek Chłopski.

W porozumieniu z innymi organizacjami patriotycznymi wyznaczył na październik 1844 r. termin wybuchu powstania chłopskiego. Jednak po otwartym wystąpieniu Ściegiennego do mas chłopskich 24 października we wsi Krajno pod Kielcami carska policja, od dawna badająca jego działalność dzięki setkom donosów od zaniepokojonej szlachty i inteligencji, aresztowała go i doprowadziła do dekonspiracji Związku Chłopskiego, udaremniając powstańcze plany. Fale aresztowań objęły setki chłopów.

W 1846 r., po długim śledztwie, Piotr Ściegienny został skazany na śmierć i wyłączony ze stanu duchownego. W ostatniej chwili przed egzekucją został jednak dostarczony carski akt łaski, zamieniający karę śmierci na chłostę i bezterminową katorgę, co, według świadków, spotkało się z wyraźnym sprzeciwem ze strony samego skazańca. Został zesłany do kopalni w Nerczyńsku.

Piotr Ściegienny wrócił do Polski z Sybiru w 1871 r. Udało mu się odzyskać utracone godności kapłańskie. Wiodąc ubogie życie na utrzymaniu rodziny, dożył 89 lat. Pochowany został na cmentarzu katolickim przy ulicy Lipowej w Lublinie.

Przy grobie Piotra Ściegiennego w okresie międzywojennym kończyły się manifestacje robotnicze i pochody z okazji 1 maja. Po długiej przerwie tradycja ta została wznowiona w latach 80. przez działaczy opozycyjnych o poglądach socjalistycznych (między innymi tworzących podziemną PPS), a pod koniec lat 90. (w 1998 r.) przez regionalne struktury Unii Pracy i Polskiej Partii Socjalistycznej.

Poglądy

W świetle zachowanych dokumentów trudno jednoznacznie określić poglądy Piotra Ściegiennego.

Podstawą jego działalności publicznej była jednoczesna walka o niepodległość Polski i o pełne uwłaszczenie chłopów. Postulował zniesienie wielkiej własności ziemskiej. Walkę przeciw posiadaczom chłopstwo miało prowadzić w sojuszu z mieszkańcami miast i "dobrymi panami", dobrowolnie wyzbywającymi się swej ziemi.

Po przebudowie wsi miała nastąpić walka o "pełną swobodę", prowadzona razem z ludem rosyjskim i zakończona zniesieniem monarchii.

W swej działalności Ściegienny podpierał się autorytetem Kościoła, czego najlepszym przykładem jest List Ojca Świętego, dający liczne odpusty i błogosławieństwa w zamian za walkę przeciw panom i monarchom. Szczęście wieczne można było uzyskać według Ściegiennego tylko przez "walkę z Moskalami"; tak miało wynikać z "prawdziwego wykładu nauk Jezusa Chrystusa".