Stefan Swieżawski

Stefan Swieżawski (ur. 10 lutego 1907 w Hołubiu, zm. 18 maja 2004 w Konstancinie-Jeziornie) – polski historyk filozofii, autor ponad 250 prac naukowych, w tym Dziejów filozofii europejskiej w XV wieku, najobszerniejszego dzieła w literaturze światowej poświęconego filozofii tego okresu.

Swieżawski pochodził z zamożnej rodziny ziemiańskiej. W latach 1925-1932 studiował filozofię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, w słynnej szkole lwowsko-warszawskiej, założonej przez Kazimierza Twardowskiego. Choć nie należał do najbliższego kręgu jego uczniów, wiele wyniósł z metodologii tej szkoły. W 1929 uzyskał absolutorium i dalszą naukę kontynuował w Paryżu. Pracę doktorską, pisaną pod kierunkiem Kazimierza Ajdukiewicza, obronił w roku 1932 na UJK we Lwowie.

Na duchowy rozwój Stefana Swieżawskiego znaczny wpływ wywarło Stowarzyszenie Katolickiej Młodzieży Akademickiej Odrodzenie, założone w 1919, którego prezesem był w roku akademickim 1927/1928. Z szeregów Odrodzenia wyszedł cały zastęp polskich intelektualistów, czerpiących z chrześcijaństwa inspirację dla swojej obecności w życiu społeczno-kulturowym, m.in. Jerzy Turowicz, Antoni Gołubiew, Karol Górski, Stanisław Stomma, Henryk Mosing, Tadeusz Fedorowicz, Aleksander Fedorowicz.

Tuż po doktoracie rozpoczął pracę na Uniwersytecie Poznańskim, a w grudniu tego roku poznał hrabiankę Marię Stadnicką z Nawojowej, z którą 1 lipca 1933 roku wziął ślub.

Później (co najmniej od roku akademickiego 1935/1936) pracował na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, jako starszy asystent w oddziale II (kierowanym przez prof. Romana Ingardena) Zakładu Filozoficznego Wydziału Humanistycznego. Podczas okupacji wykładał na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich (konspiracyjna nazwa UAM) i pracował nad habilitacją, którą obronił na UAM w roku 1946. W tym samym roku objął funkcję kierownika Katedry Historii Filozofii KUL i sprawował ją bez przerwy przez 30 lat, aż do przejścia na emeryturę.

Oprócz KUL-u wykładał również na Uniwersytecie Jagiellońskim i w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, zapraszany był także na uczelnie zagraniczne: Sorbonę, Collège de France i uniwersytety we Włoszech. Był współpracownikiem Étienne Gilsona i Jacques'a Maritaina, przedstawicieli tomizmu egzystencjalnego.

Swieżawskiego interesowała przede wszystkim problematyka XIII-wiecznej myśli metafizycznej i antropologicznej, w szczególności zaś prace św. Tomasza. W latach 1974-1990 pisał swoje ośmiotomowe opus magnum: Dzieje filozofii europejskiej w XV wieku.

Był aktywnym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności i współzałożycielem Ośrodka Badań nad Filozofią Średniowieczną w PAN-ie.

W życiu prywatnym silnie związany ze środowiskami katolickimi skupionymi wokół Tygodnika Powszechnego i Znaku; jako jedyny świecki obserwator z krajów Europy Wschodniej brał udział w obradach II Soboru Watykańskiego, był również przyjacielem Jana Pawła II.

W 1997 roku w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej odznaczony został przez prezydenta Orderem Orła Białego

W roku 2001 przyznano mu Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej za książkę Dzieje europejskiej filozofii klasycznej. Otrzymał też tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego (1989 r.).

Pod koniec życia wraz z żoną postanowili rozdać cały swój dobytek wnukom i przeprowadzić się do prowadzonego przez luteranów ośrodka opieki "Tabita" w Konstancinie. Jego żona zmarła w listopadzie roku 2003 (a więc kilka miesięcy po 70. rocznicy ich ślubu), Swieżawski przeżył ją jedynie o kilka miesięcy. Był tercjarzem dominikańskim i został pochowany w habicie członków tego zakonu.