Kazimierz Morawski

Kazimierz Morawski (ur. 29 stycznia 1852 w Jurkowie, zm. 25 sierpnia 1925 w Krakowie) – polski filolog klasyczny, historyk, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Polskiej Akademii Umiejętności, kandydat na urząd Prezydenta RP. Odznaczony Orderem Orła Białego.

Pochodził z rodziny ziemiańskiej – był synem Kajetana i Józefy z Łempickich, oraz starszym bratem Zdzisława. Uczęszczał do Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu (1861-1869), gdzie wśród jego nauczycieli był m.in. późniejszy arcybiskup gnieźnieński Edward Likowski. W latach 1869-1874 studiował filologię i historię na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie (m.in. u przyszłego noblisty Theodora Mommsena). W 1874 na tej uczelni obronił pracę doktorską, pt. Quaestiones Quintilianae, przygotowaną pod kierunkiem Emila Huebnera. Pracował jako profesor łaciny w Gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu (1875-1876), w 1878 habilitował się w dziedzinie filologii klasycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim i rozpoczął wykłady z latynistyki na tej uczelni jako docent w II Katedrze Filologii Klasycznej. Od 1880 był profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem III Katedry Filologii Klasycznej, a wraz z nominacją na profesora zwyczajnego (1887) objął I Katedrę Filologii Klasycznej. W roku akademickim 1902/1903 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego, a w 1906/1907 – rektora UJ.

Od 1883 był członkiem-korespondentem, a od 1887 – członkiem czynnym Akademii Umiejętności w Krakowie (późniejszej Polskiej Akademii Umiejętności); pełnił funkcje: dyrektora Wydziału I (Filozoficznego) AU (1890-1917), wiceprezesa akademii (1917-1918), a od 1918 – trzeciego w historii jej prezesa (po śmierci historyka literatury, Stanisława Tarnowskiego). Brał udział w pracach komisji akademii – Komisji dla Badań w Zakresie Historii Literatury i Oświaty w Polsce (1880-1890 – sekretarz, 1893-1904 – przewodniczący), Komisji Filologicznej (od 1912 – przewodniczący), Komisji Języka Polskiego i Komisji Orientalistycznej. Należał ponadto do innych towarzystw naukowych i społecznych, m.in. Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1879 – członek zwyczajny, 1917 – członek honorowy), Towarzystwa Naukowego we Lwowie (1920 – członek czynny), Stowarzyszenia Przyjaciół Francji (prezes). Został odznaczony m.in. austriackim Orderem Żelaznej Korony III klasy, Orderem Orła Białego (1921) i komandorią francuskiej Legii Honorowej. Akademia Umiejętności przyznała mu dwukrotnie nagrodę im. Barczewskiego za prace: Andrzej Patrycy Nidecki (1891) i Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego. Średnie wieki i Odrodzenie (1900).

Od 1907 zasiadał w austriackiej Izbie Panów. W grudniu 1922 Stronnictwo Narodowe wysunęło jego kandydaturę na prezydenta RP w wyborach następcy zamordowanego Gabriela Narutowicza. 20 grudnia 1922 – w jedynej turze głosowań – uległ Stanisławowi Wojciechowskiemu (otrzymał 221 głosów, zaś jego konkurent – 298).

Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w grobowcu rodzinnym w kwaterze 24.

Zainteresowania naukowe Kazimierza Morawskiego obejmowały retorykę rzymską, historię i topografię Rzymu, hellenistykę, literaturę polsko-łacińską, dzieje kultury polskiej, historię Uniwersytetu Jagiellońskiego. Cieszył się sławą najwybitniejszego na świecie znawcy retorycznego stylu rzymskiego, a wielu intelektualistów (m.in. Henryk Sienkiewicz, Tadeusz Sinko, Julian Krzyżanowski) uważało go za twórcę nowoczesnej polskiej filologii klasycznej. Sienkiewicz korzystał z jego konsultacji przy pracy nad powieścią Quo vadis. Morawski analizował twórczość Tacyta, prowadził badania porównawcze nad autorami starożytnymi (m.in. Owidiuszem, Cyceronem i Horacym). W obszernej, siedmiotomowej pracy Historia literatury rzymskiej (1909-1921) przedstawił syntezę dziejów piśmiennictwa łacińskiego do końca III wieku n.e. Przygotował krytyczne wydanie poematów łacińskich Andrzeja Krzyckiego, Andriae Cricii carmina (1888), napisał przedmowę do wydania Iliady Homera w przekładzie Jana Czubka (1920). Zainicjował wydawanie "Archiwum Filologicznego", "Biblioteki Przekładów z Literatury Starożytnej", "Corpus Antiquissimorum Poetarum Poloniae Latinorum", Słownika łaciny średniowiecznej w Polsce. W 1916 opublikował przekład dzieł Sofoklesa (Tragedye).

Był twórcą największej polskiej szkoły filologicznej. Z okazji 30-lecia pracy naukowej otrzymał księgę honorową: Stromata in honorem C. Morawski (1908). Jego studentami byli m.in. Jan Bystroń, Jan Stanisław Bystroń, Seweryn Hammer, Józef Kallenbach, Jerzy Kowalski, Kazimierz Kumaniecki, Tadeusz Lehr-Spławiński, Jan Michał Rozwadowski i Tadeusz Sinko. Do grona przyjaciół Kazimierza Morawskiego należało wiele wybitnych osobistości – Józef Szujski, Julian Klaczko, Jan Matejko, Jan Marcin Rozwadowski, Henryk Sienkiewicz, Stanisław Tarnowski i Wilhelm Creizenach.