Tadeusz Tertil

Tadeusz Tertil (ur. 7 września 1864 w Sanoku, zm. 31 marca 1925 w Tarnowie) – prawnik, długoletni burmistrz Tarnowa, poseł do Rady Państwa w Wiedniu i Sejmu Krajowego Galicji, członek Polskiej Komisji Likwidacyjnej.

Tadeusz Tertil był synem Roberta Tertila i Wilhelminy Płońskiej. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Lwowskim. Po ślubie w 1886 roku przeniósł się z rodziną do Tarnowa, gdzie rozpoczął praktykę adwokacką. Pracował w istniejącym od 1895 roku biurze, świadczącym bezpłatną pomoc prawną dla niezamożnych mieszkańców. W 1893 roku został członkiem tarnowskiego „Sokoła” i w 1900 roku został wybrany jego prezesem. Funkcję tę pełnił do swojej rezygnacji w 1907 roku.

Od 1906 roku Tadeusz Tertil był radnym tarnowskiej Rady Miejskiej. Po rezygnacji w grudniu tegoż roku dotychczasowego burmistrza, Witolda Rogoyskiego, został na sesji w dniu 14 stycznia 1907 roku wybrany na nowego burmistrza. Urząd ten pełnił (z przerwą spowodowaną przez okupację Tarnowa przez wojska rosyjskie w latach 1914–1915) aż do 1923 roku. Czas jego urzędowania zaznaczył się w mieście między innymi budową nowego dworca kolejowego, elektrowni i wodociągów miejskich (wszystkie trzy inwestycje oddano do użytku 24 listopada 1910 roku), linii tramwajowej łączącej ulicę Lwowską z dworcem kolejowym (1911) i warsztatów kolejowych (1917).

W latach 1908 i 1913 Tadeusz Tertil był wybierany posłem Sejmu Krajowego Galicji we Lwowie, zaś w 1911 roku został posłem do Rady Państwa w Wiedniu. Obydwie funkcje łączył ze sprawowaniem urzędu burmistrza Tarnowa. Po wybuchu I wojny światowej Tarnów został 10 listopada 1914 roku zajęty przez wojska rosyjskie. Rosjanie ustanowili w mieście komendanturę wojskową, likwidując władzę burmistrza. Pomimo możliwości wyjazdu, Tadeusz Tertil pozostał w Tarnowie, organizując pomoc dla mieszkańców. Po ponownym opanowaniu miasta przez wojska austriackie objął znów urząd burmistrza, chociaż po oskarżeniu o kolaborację z Rosjanami złożył dymisję, która nie została przyjęta. Pod koniec I wojny światowej Tadeusz Tertil został prezesem Koła Polskiego w Radzie Państwa.

Po utworzeniu 28 października 1918 roku w Krakowie Polskiej Komisji Likwidacyjnej Galicji i Śląska Cieszyńskiego Tadeusz Tertil wszedł w skład jej prezydium. Dwa dni później, na posiedzeniu Rady Miejskiej w Tarnowie, przedstawił projekt uchwały, w której radni oddali się pod władzę rządu w Warszawie. Następnego dnia w Tarnowie rozbrojono żołnierzy austriackich a władze zaprzysiężono na wierność rządowi polskiemu.

Tadeusz Tertil pozostał na stanowisku burmistrza miasta do swojej dymisji 13 września 1923 roku, pełniąc jeszcze obowiązki do 25 października. Zmarł w Tarnowie 31 marca 1925 roku i został pochowany w grobowcu rodzinnym na Starym Cmentarzu. Jego imieniem została nazwana w 1925 roku dawna ulica Lipowa (obecnie al. Solidarności) a współcześnie Pasaż Tertila, łączący Rynek z placem Kazimierza Wielkiego, na terenie dwóch kamienic należących niegdyś do niego. W 2007 roku wmurowano w ścianę Ratusza tablicę pamiątkową poświęconą burmistrzowi a Rada Miasta i Rada Powiatu ustanowiły doroczną Nagrodę im. Tadeusza Tertila dla najlepszej pracy magisterskiej bądź licencjackiej poświęconej miastu i regionowi.