Alojzy Bełza

Alojzy Bełza, ps. „Alik”, „Burzyński” (ur. 14 lutego 1900 w Schodnicy, powiat Drohobycz, zm. 6 grudnia 1976 w Wielopolu) – legionista, żołnierz błękitnej Armii, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, w okresie 1943 - I 1944 d-ca Placówki AK Zagórz w Obwodzie OP-23 (oddział partyzancki AK) Sanok V Okręg Kraków AK.

Syn Marcina i Bronisławy. Uczęszczał do szkoły technicznej jako elektrotechnik. Po raz pierwszy uciekł z domu do Legionów w 1916 roku, jednak komisja wojskowa odrzuciła jego prośbę. W 1917 roku ponownie uciekł z domu i tym razem został przyjęty do batalionu szkolnego Legionów w Bolechowie.

W bitwie pod Rarańczą jego batalion został rozbrojony przez Austriaków, a żołnierzy internowano na Węgrzech. Na początku listopada 1918 roku Bełza został wcielony do 110 pułku piechoty, który skierowano na front włoski. Tam dostał się do niewoli włoskiej, a w połowie marca wstąpił do Armii Hallera i w składzie pułku im. Czarnieckiego wrócił do kraju.

W wojnie polsko-bolszewickiej walczył w składzie 18 Dywizji Kralička-Krajowskiego. Kilka razy ranny, brał udział w walkach z konnicą Buddionnego i w bitwie warszawskiej. Wojnę zakończył w stopniu plutonowego-podchorążego, a w 1921 roku został odznaczony Krzyżem Walecznych nr. 635 przez gen. Krajowskiego.

W okresie międzywojennym odbył służbę wojskową. Od lat 30. pracował w elektrowni w Lesku. Poślubił Elżbietę Bieniasz i zamieszkał z nią w Sanoku. W 1937 roku rodzina Bienaszów kupiła od Władysława Łepkowskiego dwór na Wielopolu i tam zamieszkała.

W czasie okupacji działał w konspiracji niepodległościowej POZ jako referent organizacyjny. W 1942 po utracie kontaktów z POZ w organizacji „Miecz i Pług, a po scaleniu z AK od 1943 w AK. Jesienią 1942 ukończył w Warszawie kurs dywersyjny KG MiP. Przywoził prasę i instrukcje szkoleniowe.

Od V 1943 do I 1944 był d-cą Placówki AK nr X Zagórz. Od 1944 adiutant d-cy OP-23 Zgrupowanie Południe „Korwina” Winogrodzkiego. Prowadził działalność dywersyjną i sabotażową[1]. W konspirację zaangażował – Olgę Sulimirską, właścicielkę dworu w Zasławiu, (gdzie był obóz pracy przymusowej) oraz rodzinę Krasickich. Rezydencja Gubrynowiczów przy drodze do Poraża była ważnym ogniwem akowskiej konspiracji w Obwodzie Sanok. Bełza wziął udział w akcji „Burza”. W styczniu 1944 r. po awansie na adiutanta dowódcy OP-23 placówkę AK przejął od niego ppor. Stanisław Żebrowski „Zebra”.

Jesienią 1944 zgłosił się do WP, gdzie pracował jako szkoleniowiec. Aresztowany i uwięziony 1 VII 1946 przez Informację Wojskową. Przeszedł ciężkie śledztwo. 20 VI 1947 skazany przez Okręgowy Sąd Wojskowy w Warszawie, syg. akt S.O. 421/47 na karę śmierci zamienioną na 15 lat więzienia z art. 86 KKWP.

Więziony na warszawskim Mokotowie, potem Centralnym Więzieniu Karnym we Wronkach od 16 VII 1948 w celi nr 357. Zaliczony do grupy więźniów antypaństwowych „A”. Karę odbywał w szczególnie ciężkich warunkach. Początek wykonania kary 1 VII 1946, upływ kary 1 VII 1961. W dniu 30 VIII 1955 z CWK Wronki został przetransportowany do ZK Racibórz, skąd został zwolniony w 1956.[2].

Zmarł we dworze na Wielopolu 6 grudnia 1976 roku. Pochowany na nowym cmentarzu w Zagórzu. Autor nieopublikowanych Wspomnień.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych (1921)

Życie prywatne

Jego żoną była Elżbieta, z domu Bienasz (1912-1993). Mieli córkę Barbarę (1929-1998).