de

Aleksander Lednicki

Persan haben keine Bilder. Fügen Sie neue Bilder.

Aleksander Lednicki (ur. 14 lipca 1866 w majątku rodzinnym koło Mińska, zm. 11 sierpnia 1934 w Warszawie) – polski działacz społeczny i polityczny, adwokat i filantrop, wolnomularz, polityk Imperium Rosyjskiego. Członek Komitetu Centralnego partii kadetów.

Urodzony w polskiej rodzinie ziemiańskiej, syn Roberta Lednickiego, w latach 1878–1888 uczęszczał do rosyjskiego gimnazjum w Mińsku. Kilkakrotnie karany tam za posługiwanie się językiem polskim.

Od 1885 w Moskwie rozpoczął studia prawnicze na miejscowym uniwersytecie. Tam zaangażował się w działalność polskich nieformalnych organizacji studenckich. Stopniowo wchodził coraz bardziej w życie społeczno-polityczne polskiej społeczności w Moskwie, a następnie rosyjskie życie polityczne. Poznał wielu znanych rosyjskich intelektualistów i polityków. W 1887 wydalony z Moskwy za udział w demonstracji, w wyniku której uniwersytet został zamknięty na cały semestr. Ukończył studia na uniwersytecie w Jarosławiu. W 1889 wrócił do Moskwy i ożenił się Marią Odlanicką-Poczobutt Kriwonosow. W 1890 został sekretarzem powstałego wówczas Katolickiego Stowarzyszenia Pomocy Wzajemnej w Moskwie, zaś w 1896 został wybrany jego prezesem. Od 1891 był także członkiem Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego. Angażował się w życie społeczno-polityczne, a jego dom w Moskwie stał się centrum polskiego życia kulturalnego. W latach 1903-1917 był członkiem Rady Adwokackiej w Moskwie. Jak twierdził Bernard Bromage, Aleksander Lednicki przez kilka dni ukrywał w swoim domu Feliksa Dzierżyńskiego po jego pierwszej ucieczce z Syberii we wrześniu 1899. Jak uważa syn Lednickiego Wacław, ojciec nigdy nie wspominał o tym fakcie i mógł nie znać tożsamości uciekiniera z zesłania, którego jak wielu innych potrzebujących pomocy rodaków, zaopatrzył w pieniądze i żywność.

W 1904 współzałożyciel Stronnictwa Postępowo-Demokratycznego. W październiku 1905 Lednicki brał udział w powstawaniu Partii Konstytucyjno-Demokratycznej (Kadetów). W 1906 zasiadł w pierwszej Dumie z ramienia Partii Kadetów jako poseł ziemi mińskiej. Wypowiadał się tam w obronie wszystkich mniejszości narodowych Rosji, ale krytykowany był przez Narodowych Demokratów za brak lojalności wobec sprawy polskiej. W Dumie utworzył Grupę Parlamentarną Terytoriów Zachodnich, która jednoczyć miała nie-rosyjskich posłów z Kresów oraz Związek Autonomistów i Federalistów, będący frakcją działającą na rzecz równouprawnienia obywateli Rosji niezależnie od ich narodowości. Po rozwiązaniu Dumy 10 lipca 1906 został sygnatariuszem tzw. "Manifestu Wyborskiego" wzywającego do biernego oporu wobec władz, w tym unikania płacenia podatków i służby wojskowej. Za jego podpisanie został skazany na 3 miesiące więzienia oraz pozbawienie biernego prawa wyborczego. Karę odbył w więzieniu na Tagance w Moskwie.

W czasie I wojny światowej zaangażował się w organizację akcji ratunkowej Polaków na Wschodzie, stając na czele Polskiego Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny. Po rewolucji lutowej 1917 i obaleniu caratu stanął na czele Komisji Likwidacyjnej do spraw Królestwa Polskiego, reprezentującej interesy polskie przy Rządzie Tymczasowym księcia Lwowa, później Kiereńskiego, wobec uznania niepodległości Polski przez Piotrogrodzką Radę Delegatów Robotniczych i Żołnierskich i Rząd Tymczasowy. W komisji posiadał uprawnienia ministra Rządu Tymczasowego. Lednicki odmówił uznania Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu pod przewodnictwem Romana Dmowskiego. W proteście członkowie Narodowej Demokracji opuścili kierowaną przez Lednickiego Komisję Likwidacyjną. Lednicki był przeciwnikiem tworzenia w Rosji armii polskiej, która miałaby walczyć z Niemcami, za co był szczególnie silnie krytykowany. Jego stanowisko było zgodne z polityką Rządu Tymczasowego bojącego się powstawania na terenie Rosji armii narodowych, a sprzeczne z oczekiwaniami Ententy, gdzie Lednicki nie znalazł w związku z tym, w przeciwieństwie do Dmowskiego, uznania.

Po zniesieniu Komisji po przewrocie bolszewickim przez władze RFSRR w początkach 1918, działał następnie do listopada 1918 jako przedstawiciel Rady Regencyjnej w Moskwie (nieoficjalnie przy rządzie sowieckim). Misja prowadziła repatriację uchodźców polskich z Rosji Sowieckiej, opiekę humanitarną nad uchodźcami i - nieoficjalnie transfer polskich kapitałów zagrożonych konfiskatą w RFSRR. Misja Lednickiego została zlikwidowana przez władze sowieckie po ich wycofaniu się z uznania traktatu brzeskiego, biura zamknięte, dokumentacja skonfiskowana i przejęta przez Komisariat do Spraw Polskich, a pracownicy (z wyjątkiem Lednickiego, który w październiku 1918 przybył do Warszawy wezwany na konsultacje przez Radę Regencyjną) - aresztowani przez Czeka. Józef Piłsudski wysoko ocenił jego działalność w Rosji, pisząc m.in. Działalność Pańska czasu wojny znajdzie sprawiedliwą i słuszną ocenę w przyszłości (list z 18 kwietnia 1919 r.).

W niepodległej Polsce nie udało mu się wrócić do polityki, głównie ze względu na postrzeganie go za zbyt „rosyjskiego”. W latach 1919–1923 wydawał w Warszawie tygodnik „Tydzień Polski” propagujący paneuropeizm i popierający uznanie niepodległości Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii i Gruzji. W 1929 był członkiem Trybunału Stanu oraz Komisji Polskiej Międzynarodowej Współpracy Prawniczej. Zaangażował się jednocześnie w działalność gospodarczą. W szczególności został prezesem Banku Polsko-Amerykańskiego oraz Towarzystwa Przyjaciół Elektryfikacji Polski im. Gabriela Narutowicza założonego przez Przemysława Podgórskiego. Instytucje te utworzyły Polsko-Amerykańską Spółkę Akcyjną Elektryfikacji Polski. Jej rozwój przerwała jednak śmierć Lednickiego. W 1934 popełnił on bowiem samobójstwo w związku z oskarżeniami wysuwanymi wobec niego o reprezentowanie obcych interesów w polsko-francuskim sporze o inwestycje w Żyrardowie nazywanym "aferą żyrardowską".

Spoczywa w rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 191–I–27/28).

Archiwum Lednickiego

Archiwum osobiste Aleksandra Lednickiego przekazał w 1968 do Polish Institute of Arts and Sciences of America (PIASA) w Nowym Jorku jego wnuk Jan Lednicki. Informacja o zasobach archiwalnych: PIASA Archives Lednicki Aleksander Papers, (1881-) 1900-1932 (-1962)

Odznaczenia

  • Order Odrodzenia Polski z Gwiazdą
  • Order Krzyża z Orłem I Klasy (Estonia 1931)
  • Order św. Olafa I Klasy (Norwegia)
  • Order Białej Róży (Finlandia)

 

Ursache: wikipedia.org

Keine Orte

    loading...

        NameBeziehungGeburtTotBeschreibung
        1Felix DserschinskiFelix DserschinskiBekanntschaft11.09.187720.07.1926
        2Stanisław PatekStanisław PatekBekanntschaft01.05.186622.08.1944
        3Marian DziewickiMarian DziewickiMitarbeiter04.12.187203.07.1935

        Keine Termine gesetzt

        Schlagwörter