Antoni Anusz

Antoni Anusz (ur. 28 maja 1884 w Latowiczu, zm. 21 grudnia 1935 w Warszawie) – polski polityk, bankowiec i publicysta, poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I i II kadencji w latach 1919–1928.

Urodził się w rodzinie chłopskiej jako syn Walentego i Marianny z domu Światek. Uczył się w IV gimnazjum w Warszawie. Potem kształcił się w Sankt Petersburgu, gdzie w 1905 zdał egzamin dojrzałości w gimnazjum filologicznym. Następnie, do 1908, z przerwami, studiował prawo na uniwersytecie w Sankt Petersburgu, ale studiów nie ukończył, bowiem został aresztowany.

W gimnazjum działał w kółkach oświatowych i był delegatem do centrali kółek uczniowskich. Od 1904 wchodził w skład PPS i Organizacji Bojowej PPS. W 1906 został delegatem Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS w Warszawie na ósmy zjazd partii we Lwowie. Następnie został aresztowany na początku 1907 przez władze carskie. Zwolniony za kaucją po 9 miesiącach, już w 1908 znów został uwięziony i skazany przez Warszawski Sąd Wojenny w czerwcu 1908 na 12 lat katorgi z czego 5 lat spędził w Aleksandrowsku na Syberii.

Po powrocie z katorgi w 1917, działał w moskiewskiej organizacji PPS. W tym czasie Antoni Anusz stał na czele wydziału ochrony Komitetu Polskiego oraz wchodził w skład Tymczasowej Komisji Likwidacyjnej do spraw Królestwa Polskiego.

Po powrocie do kraju w 1918 został sekretarzem Ministra Przemysłu i Handlu, wystąpił z PPS i uzyskał mandat poselski jako kandydat Polskiego Stronnictwa Ludowego "Wyzwolenie" z okręgu 17. W czasie wojny polsko-bolszewickiej był zastępcą członka Rady Obrony Państwa i naczelnikiem Biura Propagandy Wewnętrznej tego organu. W Sejmie Ustawodawczym specjalizował się w sprawach wojskowych. Od 1919 był przewodniczącym sejmowej komisji wojskowej i zastępcą przewodniczącego w komisji morskiej a także wchodził w skład komisji demobilizacyjnej i prawniczej. Był zaangażowany w tworzenie ustawy o podstawowych obowiązkach i prawach oficerów Wojska Polskiego a także ustawy o Nadzwyczajnej Komisji Rewizyjnej. Na forum Sejmu wnioskował o wydanie, na koszt państwa, pism Adama Mickiewicza.

Po zerwaniu porozumienia między PSL "Wyzwolenie" a PSL "Piast" w 1920 Anusz został członkiem "Piasta". Od 20 września 1921 był w składzie Rady Naczelnej tego ugrupowania.

Do Sejmu I kadencji w 1922 wszedł z listy państwowej PSL "Piast". W związku ze zbliżającym się porozumieniem Witosa z prawicą w 1923 opuścił partię i wraz z Janem Dąbskim przeszedł do PSL "Jedność Ludowa" na stanowisko skarbnika i członka Zarządu Głównego. Później działał w Związku Polskich Stronnictw Ludowych, a od 1925 był jego skarbnikiem. Po rozpadzie Związku pozostał w PSL "Wyzwolenie".

W Sejmie I kadencji pracował w komisjach: morskiej (przewodniczący), przemysłowo-handlowej, robót publicznych (1926–1927 przewodniczący) i wojskowej.

W 1928, tuż przed wyborami Sejmu II kadencji, przeszedł do BBWR i uzyskał mandat poselski w okręgu nr 2 (Warszawa-powiat). Od 1928 piastował także stanowisko wiceprezesa Państwowego Banku Rolnego w Warszawie.

W Sejmie II kadencji wybrany do komisji: konstytucyjnej oraz regulaminowej i nietykalności poselskiej.

Anusz zrzekł się mandatu 31 października 1928 z powodów zdrowotnych.

Od 1929 do 1932 prezesował Związkowi Strzeleckiemu i był członkiem honorowym Związku Sybiraków. Antoni Anusz to znany propagator kultu Józefa Piłsudskiego i autor szeregu publikacji dotyczących Marszałka.

Zmarł z powodu choroby serca i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.

Rodzina

Antoni Anusz miał trzech braci: Józefa, Władysława i Franciszka. Franciszek (1879–1925) był inżynierem i pierwszym wojewodą warszawskim w latach 1919–1921 oraz 1922–1923. Żoną Anusza była Julia z domu Wojnarowska.