Nina Polan

Nina Polan, właściwie Janina Katelbach (ur. 30 listopada 1927 w Berlinie, zm. 16 lutego 2014 w Nowym Jorku) – polska aktorka i reżyser teatralna, dyrektor Polskiego Instytutu Teatralnego w USA, protagonistka teatru globalnego. Znana ze swej działalności na rzecz propagowania kultury polskiej za granicą.

Praca artystyczna

Nina Polan urodziła się w Berlinie (ówczesna Republika Weimarska), w rodzinie polskiego polityka, senatora II Rzeczypospolitej Tadeusza Katelbacha oraz Zenaidy z Semplińskich z Kowieńszczyzny. W dzieciństwie mieszkała w Wilnie i Warszawie natomiast wychowywała się w Londynie, gdzie skończyła Królewską Akademię Sztuki Dramatycznej. Debiutowała na deskach Teatru Dramatycznego w Londynie. Występowała również w teatrach na London’s West End, gdzie grała w spektaklach w reżyserii Petera Brooka m.in. w „Dark of the Moon” oraz w „Henryku IV” gdzie partnerowała Robertowi Shaw. Grała również na deskach Polskiego Teatru Dramatycznego w Londynie, Teatru Polskiego ZASP w Londynie oraz Teatru Nowego w Londynie. Z Londynu wyjechała do Monachium, gdzie pracowała w Radiu Wolna Europa.

Po przyjeździe do USA (w 1954 roku), zaczęła występować na Broadwayu, m.in.: w słynnym La MaMa Experimental Theatre Club założonym przez Ellen Stewart na dolnym Manhattanie i wielu lokalnych teatrach amerykańskich, w tym Seattle Repertory Theatre, New Orleans Playhouse oraz American Players Theater. W latach 70. XX wieku, dołączyła do Polskiego Instytutu Teatralnego w Nowym Jorku. W latach 1984-2014 była jego dyrektorem naczelnym i artystycznym. Pani Polan uważała, że celem instytutu jest: (...) szerzenie wśród Amerykanów wiedzy o polskiej historii poprzez literaturę i muzykę. Wyreżyserowała i wystąpiła w wielu spektaklach teatralnych na scenach w Polsce, Francji, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Jej ulubioną postacią była Helena Modrzejewska, którą grała w monodramie Kazimierza Brauna „Helena, the emigrant Queen”.

Polan zagrała również w kilku filmach m.in. „Wybór Zofii”, „Gorączka”, „Love & Staff”, wystąpiła również w programie telewizyjnym „Saturday Night Live”. W latach 90. Nina Polan wraz z Kazimierzem Braunem, Andrzejem Szczytko oraz Ireneuszem Wykurzem tworzyła Teatr Polski w Nowym Jorku. Do jej najbardziej znanych realizacji reżyserskich należą: „Alfa” Sławomira Mrożka, „Pastorałka” Leona Schillera, wileńska wersja „Halki” Stanisława Moniuszki w Eisenhower Theater w The John F. Kennedy Center for the Performing Arts w Waszyngtonie, „Krakowiacy i górale” Wojciecha Bogusławskiego oraz „Verbum nobile” Moniuszki, w którym partie głównych bohaterów opery wykonywali aktorzy z Japonii, Stanów Zjednoczonych, Francji i RPA.

Zmarła nagle 16 lutego 2014 roku w Nowym Jorku, miała 86 lat.

Odznaczenia

Za działalność na rzecz kultury polskiej za granicą Janina Katelbach została odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.