Jan Berdyszak

Jan Berdyszak (ur. 15 czerwca 1934 roku w Zaworach, zm. 18 września 2014 w Poznaniu) – polski rzeźbiarz, malarz, grafik, autor instalacji, scenograf, pedagog, teoretyk sztuki.

Był absolwentem Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (ASP) w Poznaniu (1952–1958), gdzie pracował od 1965 roku. W latach 1984–1987 pełnił funkcję prorektora tej uczelni. W latach 1961-1981 zajmował się scenografią w Teatrze Marcinek i Teatrze 5.

Artysta w dowód zasług dla kultury został wyróżniony m.in. Nagrodą im. Jana Cybisa (1978), Krzyżem Kawalerskim (1988) i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2001) oraz Doktoratem Honoris Causa Akademii Sztuk Pięknych w Bratysławie (1999).

Twórczość

Realizacje artystyczne Berdyszaka obejmują szeroki wachlarz dziedzin i technik. Analityczna postawa, naukowy charakter prac, konsekwentnie realizowana koncepcja stanowią wyróżniki jego twórczości. Artysta zamyka swoje poszukiwania i realizacje w cykle, w obrębie których rozważa różne warianty danego zagadnienia. Podejmowane wątki niekiedy opracowuje na nowo i znajduje dla nich rozwinięcie w kolejnych seriach. Konstatacje Berdyszaka koncentrują się wokół zagadnień przestrzeni, określanej przez niego jako byt pierwszy, ale również gęstości, ciemności, pustki, przezroczystości i potencjalności.

W latach 1962 – 1964 artysta pracował nad cyklem Koła podwójne, w którym podjął próbę przezwyciężenia tradycyjnego sposobu konstruowania obrazu. Rozwinięciem tej problematyki jest rozpoczęty w 1963 r. cykl Kompozycje kół, których otwartą formę twórca określił mianem formatu integralnego. W 1965 r. powstał Obraz strukturalny z otworem III, który wyznaczył etap poszukiwań wiążących się z wprowadzeniem do obrazu przestrzeni rzeczywistej. Równolegle z cyklami obrazów powstały realizacje rzeźbiarskie (Rysowane) i prace scenograficzne. Refleksją nad nurtującymi artystę problemami są Pokazy plastyki animowanej (1966 – 1970), które były szeregiem efemerycznych działań ze światłem, słowem i ruchem. Kolejna dekada lat 70. przyniosła penetrację zagadnień związanych z przestrzenią. Wówczas rozważania Berdyszaka koncentrowały się wokół pojęcia sacrum, czasoprzestrzeni i nieskończoności. Powstały wówczas m.in. cykle Przezroczyste (1970 – 1979), Ramy Wschodu (1972), Milczenie, (1972 – 1975), Miejsca rezerwowane (1973 – 1976), Nieskończoność (1975 -1977), Belki krzyża (1977 – 1988). Z lat 80. pochodzą projekty: Fragmenty jako całości radykalne (1982 – 1984), Inne do baz (1982 – 1984), Stany moralności (1985 – 1987), U kamienia (1986 – 1988), Ani konieczność, ani możliwość (1987 – 1995), Belki (1988 – 2001). Cykle z ostatnich lat to z kolei: Passe-par-

Cykle prac

• Formy generalne, 1959-1962, gipsoryty i obrazy
• Koła podwójne, 1962-1964, obrazy
• Rysowane, 1962-1968, rzeźby
• Modele, 1962-1980
• Kompozycje kół, 1963-1967, obrazy
• Rzeźby, 1963-1971
• Requiem, 1965-1970, malarstwo
• Obrazy, 1965-1970
• Pokazy plastyki przestrzeni animowanej, 1966-1970, działania intermedialne
• Kompozycje kół, 1966-1971, drzeworyty, obrazy
• Koła podwójne, 1967-1971, obrazy
• Książki, 1968-, szkicowniki, obiekty
• Pytanie o teatr projektami i sytuacjami, 1970-2006
• Obrazy programowe, 1970-1984
• Przezroczyste, 1970-1979, rzeźby
• Rysunki integralne, 1970-1974
• Projekty wyobrażeń, 1970-, rysunki, grafiki
• Reinstalacje fotograficzne, 1970-, fotografie, obiekty, instalacje
• Ramy wschodu, 1972, chemigrafie
• Milczenie, obrazy, chemigrafie
• Miejsca rezerwowane 1973-1976, obrazy
• Obszary koncentrujące, 1973-1980, malarstwo
• Anti nomos, 1975-1976, obrazy
• Nieskończoność, 1975-1977, rysunki, instalacje
• Krąg nieskończoności, 1975-1976, instalacje malarskie
• Belki krzyża, 1977-1988, malarstwo
• Studia po...', 1979-1983, heliografie, offset
• Refleksje komplementarne, 1979-1981, obrazy
• Fragmenty jako całości radykalne, 1982-1984, malarstwo
• Inne do baz, 1982-1984, instalacje, rysunki
• Wokół obrazu, 1983-1989, obrazy
• Sytuacje, 1985-1986, rysunki
• Stany moralności, 1985-1987, rysunki, instalacje
• U kamienia, 1986-1988, instalacje
• Ani konieczność ani możliwość, 1987-1995, instalacje
• Belki, 1988-2001, obiekty, instalacje, grafiki, rysunki
• Passe-par-tout, 1990, obrazy, obiekty, grafiki, instalacje
• Powłoki, 1993-, fotografie, instalacje fotograficzne, obiekty
• Aprés Passe-par-tout, 2000, malarstwo, obiekty, instalacje, grafiki
• Popowłocza, 2006-, instalacje
• Reszty reszt, 2006-, obiekty, instalacje