Marian Żelazek

Marian Żelazek SVD (ur. 30 stycznia 1918 w Palędziu koło Poznania, zm. 30 kwietnia 2006 w Puri w Indiach) – polski duchowny rzymskokatolicki, werbista. Jako misjonarz katolicki niósł pomoc biednym i trędowatym w Indiach, za co był nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla.

Urodził się jako siódme z szesnaściorga dzieci młynarza i gospodarza w Palędziu Marcina Żelazka (pierwotnie Zielazka, 3 maja 1885 w Palędziu – 4 grudnia 1971 w Poznaniu), delegata na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu w grudniu 1918, uczestnika powstania wielkopolskiego. W 1926 jego rodzina przeniosła się ze wsi do Poznania, gdzie ojciec prowadził sklep warzywny; Marian Żelazek po ukończeniu szkoły powszechnej rozpoczął naukę w Gimnazjum Misyjnym w Górnej Grupie koło Grudziądza, a następnie, we wrześniu 1937 – nowicjat w seminarium duchownym Księży Werbistów w Chludowie koło Poznania, dwa lata później, 4 września 1939, złożył swą pierwszą profesję zakonną.

20 maja 1940 aresztowany i osadzony w Forcie VII w Poznaniu, dwa dni później wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau. Od sierpnia do grudnia 1941 – w obozie w Gusen, później ponownie w Dachau, aż do wyzwolenia obozu przez Amerykanów 29 kwietnia 1945.

Po opuszczeniu obozu wyjechał na studia teologiczne do Rzymu. Studiował w Instytucie Anselmianum. Trzy lata później, 18 kwietnia 1948 przyjął w Rzymie święcenia kapłańskie i 21 marca 1950 wysłano go do Kesramal/Sambalpur w stanie Orissa w północnych Indiach. Przez 25 lat pracował wśród Adivasów, żyjących w dżungli koczowników; m.in. w 1968 organizował placówkę misyjną w Bondamunda. Od 1 czerwca 1975 przez długie lata niósł pomoc wśród trędowatych w leprozorium w Puri (nad Zatoką Bengalską).

Akademia Medyczna w Poznaniu 3 października 2000 przyznała mu Medal im. Karola Marcinkowskiego "za zasługi w niesieniu pomocy charytatywnej i medycznej trędowatym". W 2002 zgłoszony został przez Ruch Solidarności z Ubogimi Trzeciego Świata MAITRI jako oficjalny kandydat do Nagrody Nobla, w tym samym roku otrzymał statuetkę "Złotego Hipolita" – nagrodę Towarzystwa im. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu. W 2003 został odznaczony Medalem Polonia Mater Nostra Est. W 2005 otrzymał Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania. W 2005 otrzymał Nagrodę imienia Sérgio Vieira de Mello, przyznawaną przez Stowarzyszenie Willa Decjusza.

W 2005 Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie zorganizowało w Galerii Azjatyckiej wystawę „Ojciec Marian Żelazek SVD – polski kandydat do Pokojowej Nagrody Nobla”. Na wernisażu obecny był ks. M. Żelazek, który wcześniej ofiarował muzeum szereg eksponatów z Orissy. Muzeum wydało okolicznościowy medal pamiątkowy poświęcony o. Marianowi Żelazkowi SVD organizując zarazem cykl spotkań z autorami filmów dokumentalnych o jego działalności. W pierwszą rocznicę śmierci w 2007 w Galerii Nusantara otwarto ekspozycję „Indie Ojca Mariana Żelazka w fotografii Krzysztofa Machowskiego”.