Kazimierz Rusinek

Kazimierz Rusinek, właśc. Kazimierz Rusin (ur. 7 lutego 1905 w Krakowie, zm. 5 maja 1984 w Warszawie) – działacz socjalistyczny i komunistyczny, polityk, dziennikarz prasy lewicowej, poseł na Sejm Ustawodawczy. Działacz ZBoWiD.

Syn Stanisława Rusina i Katarzyny z domu Konopackiej. Ojciec był członkiem SDKPiL, a następnie PPS. Dziadek uczestniczył w Powstaniu styczniowym. Jego bratem był Stanisław Wolicki, poseł PPS, aktor i reżyser.

Od grudnia 1921 członek Polskiej Partii Socjalistycznej. Sekretarz Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS na Pomorzu (1928–1931) i w poznańskiem (1935–1939). Od 1927 do 1935 członek Zarządu Głównego Centralnego Związku Robotników Przemysłu Chemicznego, sekretarz okręgu Poznań;

We wrześniu 1930 jeden z organizatorów poparcia Centrolewu, m.in. aresztowany w czasie wspólnego wiecu 14 września 1930 z Narodową Partią Robotniczą w Toruniu, gdzie doszło do starć z policją i masowych aresztowań. 14 września 1930 skazany za utworzenie oddziału Milicji PPS na 6 miesięcy więzienia w zawieszeniu na 3 lata. Następnie w Poznaniu zakładał pismo „Walka Ludu” i ponownie był aresztowany za podburzanie do strajku w zakładach PePeGie.

W latach 1937–1939 członek Rady Naczelnej PPS. Od 1935 do 1939 wiceprzewodniczący Zarządu Głównego Związku Transportowców, Marynarzy i Robotników Portowych w Gdyni. Od 1937 przewodniczący Komitetu Miejskiego PPS w Gdyni. Członek prezydium Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego w Gdyni. Od lutego 1939 radny miasta Gdyni i przewodniczący frakcji radnych PPS.

We wrześniu 1939 organizator i dowódca ochotniczych Drużyn Robotniczych przy PPS pomagających przy budowie umocnień w Gdyni i okolicach. 7 września w uzgodnieniu z płk. Stanisławem Dąbkiem, dowódcą Lądowej Obrony Wybrzeża, przystąpił do formowania Ochotniczego Batalionu Kosynierów. Jako podporucznik rezerwy pełnił prawdopodobnie funkcję w sztabie ppłk. Wężyka. Według Donalda Steyera pełnił on funkcję II adiutanta ppłk Wężyka, a zarazem dowódcy ochotniczych oddziałów robotniczych Jako żołnierz brał udział w dniach 18–19 września w obronie Koszar Marynarki Wojennej na Oksywiu. Po wojnie przypisywał sobie dowodzenie batalionem Gdyńskich Kosynierów i był głównym autorem tekstów i wspomnień, w których gloryfikował własną postawę pomijając m.in. rolę ppłk. Wężyka.

Po kapitulacji Kępy Oksywskiej, od września 1939 do lipca 1940 był więźniem obozu jenieckiego – oflagu II-A Prenzlau, a następnie od lipca 1940 w więzieniu gestapo w Gdańsku, zaś od marca 1941 w obozach koncentracyjnych w Stutthofie oraz od listopada 1941 w Mauthausen. Po wojnie pojawiły się oskarżenia, że pełnił funkcję kapo w Stutthofie i w związku z tym uczestniczył w biciu innych więźniów.
Poniżej jest przedstawione mało wiarygodne tłumaczenie, w jaki sposób pojawiła się plotka, jakoby Rusinek był kapo w obozie. Informacja o byciu więźniem funkcyjnym w obozie najprawdopodobniej stanowiła element późniejszej rozgrywki PPR z działaczami „lubelskiej” PPS.

Wraz z Józefem Cyrankiewiczem uczestnik konspiracyjnego ruchu oporu w obozach koncentracyjnych. Uwolniony 5 maja 1945 przez armię amerykańską. Po uwolnieniu już jako członek Komitetu obozowego w Mauthausen w niezbyt jasnych okolicznościach pobił innego więźnia - Szymona Wiesenthala. Incydent ten stał się przyczyną późniejszego sporu pomiędzy Wiesenthalem a Rusinkiem jako liderem organizacji kombatanckich, a tym samym ostrego sporu pomiędzy organizacjami ścigającymi zbrodniarzy hitlerowskich a ZBoWiD.

Po powrocie do kraju wraz Józefem Cyrankiewiczem spotkali się z działającym w konspiracji Zygmuntem Zarembą. Jednak wraz z Cyrankiewiczem postanowili przystąpić do „lubelskiej” PPS.

Od czerwca 1945 był członkiem Rady Naczelnej „lubelskiej” PPS. Od 1 lipca 1945 członkiem Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS, od sierpnia 1946 wiceprzewodniczącym CKW. Od grudnia 1947 do września 1948 pełnił funkcję przewodniczącego CKW PPS, pozostawał członkiem CKW do grudnia 1948 i „połączenia” z Polską Partią Robotniczą. Wszedł do Komitetu Centralnego PZPR. Jednak w wyborach do Komitetu Centralnego nowej już partii – PZPR, przy jednolitej liście przeznaczonych do wybrania, Rusinek uzyskał zaledwie 1180 głosów na 1508 głosujących.

W 1945 pełnił również funkcję sekretarza generalnego Komisji Centralnej Związków Zawodowych. W latach 1947–1952 był ministrem pracy i opieki społecznej. Do 1954 był członkiem Komitetu Centralnego PZPR, z tym że w lutym 1951 Bolesław Bierut wprost mu zakazał uczestnictwa w posiedzeniach KC.

W 1953 został dyrektorem Państwowych Wydawnictw Szkolenia Zawodowego w Warszawie.

Powrócił do polityki po 1956. W 1958 był kierownikiem resortu kultury i sztuki, a od 1958 do 1971 wiceministrem kultury i sztuki. W latach 1964–1971 pełnił funkcję zastępcy członka KC PZPR. W 1971 przeszedł na emeryturę.

Od roku 1956 do 1972 udzielał się jako sekretarz generalny, a od 1980 wiceprezes Rady Naczelnej ZBoWiD. W 1968 wraz z Mieczysławem Moczarem uczestniczył w kampanii przeciw tzw. „encyklopedystom”, czyli redaktorom Wielkiej Encyklopedii Powszechnej, którzy – jak twierdzili Moczar i Rusinek – nie nazbyt polsko naświetlili kwestię okupacji hitlerowskiej.

Od 1946 honorowy obywatel Gdyni. 22 września 2004 Rada Miasta Gdyni uchwałą nr XXIII/534/04 pozbawiła Kazimierza Rusinka oraz Konstantego Rokossowskiego, Amazaspa Babadżaniana i Nikołaja Szablikowa honorowego obywatelstwa Gdyni.

Odznaczony decyzją Prezydium KRN 2 lipca 1946 Orderem Odrodzenia Polski III Klasy za „wybitną działalność polityczno-społeczną w okresie okupacji na terenie kraju i w obozach koncentracyjnych”.