Jan Szczepkowski

Jan Szczepkowski (ur. 8 marca 1878 w Stanisławowie, zm. 17 lutego 1964 w Milanówku) – polski rzeźbiarz.

Ojciec Alojzy był wysokiej rangi urzędnikiem w C.K. Kolejach Żelaznych, matką była Józefina Kuczyńska. W roku 1892 rozpoczął naukę w Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem. Od 1896 studiował rzeźbę w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Jego nauczycielami rzeźby byli Alfred Daun i Konstanty Laszczka. Nauczycielem rysunku i malarstwa był Jacek Malczewski.

W latach 1904-1907 przebywał na stypendium w Paryżu, gdzie miał możliwość zapoznania się z nowymi prądami artystycznymi. Po powrocie z Francji mieszkał w Krakowie. W tym czasie uczestniczył w życiu krakowskiej bohemy artystycznej. Był członkiem Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana i Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". W 1914 r. został powołany do czynnej służby wojskowej. Jako porucznik uczestniczył w walkach frontowych do maja 1915 r., kiedy to został ciężko ranny pod Kraśnikiem. Po rekonwalescencji uznany za niezdolnego do służby liniowej, skierowany do Oddziału Grobów Wojennych. Był kierownikiem artystycznym okręgu IV Łużna, w którym zaprojektował 25 cmentarzy, w tym dwa wspólnie z innymi artystami. Od 1917 r. zamieszkał w Warszawie.

W roku 1921 przeniósł się do Warszawy, gdzie podjął pracę w nowo powstałej Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych przy ulicy Myśliwieckiej. W latach 1923-1939 był dyrektorem tej placówki.

Odznaczony m. in. Krzyżem Oficerskim (1929) i Krzyżem Kawalerskim (1955) Orderu Odrodzenia Polski.

Zmarł w 1964 r. i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Pomnik nagrobny artysty został wykonany przez rzeźbiarza Karola Tchorka.

Twórczość

• 1907-1914 rzeźby portretowe (Edwarda Leszczyńskiego, Rudolfa Starzewskiego), figurka aktorki Heleny Sulimy (inaczej zwaną "Na schodach"), dziewięć gipsowych głów-karykatur wykonanych dla kabaretu Zielony Balonik oraz rzeźby tematyczne: "Macierzyństwo", "Nad przepaścią" i "Dziewki". Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej zrealizował w Krakowie szereg rzeźb architektonicznych, m.in. płaskorzeźbione popiersia czterech ewangelistów na sklepieniu kościoła św. Floriana, figurę Chrystusa we wnęce pod oknem w prezbiterium kościoła św. Krzyża oraz rzeźby na fasadzie Domu Towarzystwa Rolniczego przy placu Szczepańskim, przedstawiające prace rolnicze w różnych porach roku oraz w 1914 r. pomnik Henryka Jordana w parku jego imienia. W czasie I wojny światowej zaprojektował kilkadziesiąt monumentalnych cmentarzy wojennych m.in. w: Bogoniowicach, Ciężkowicach, Łużnej i Ostruszy.
• 1912 projekt mosiężnego ołtarza głównego dla kościoła parafialnego Św. Szymona i Judy Tadeusza w Białce Tatrzańskiej.
• 1925 na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu kapliczka Bożego Narodzenia, została wyróżniona Grand Prix, a jej snycerski ołtarz zakupił natychmiast rząd francuski, uprzedzając tym samym podobne starania króla szwedzkiego. Ołtarz ten znajduje się obecnie w kościele w Dourges, a jego replika w Muzeum Narodowym w Warszawie. Sam autor uhonorowany został przyznaniem mu Legii Honorowej.
• 1928-1931 płaskorzeźby na fasadzie Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie
• 1927-1928 elewacja gmachu Sejmu w Warszawie
• 1929 fryz dla Teatru Ateneum (zniszczony w 1939)
• 1936 pomniki Stanisława Moniuszki i Wojciecha Bogusławskiego na placu Teatralnym, który po zniszczeniu przez Niemców w roku 1944, został zrekonstruowany i ponownie odsłonięty w 1965.
• Artysta zdejmował też maskę pośmiertną Józefa Piłsudskiego i rozpoczął prace nad projektem sarkofagu, które do września 1939 roku nie zostały zakończone.
• Po II wojnie światowej brał udział w rekonstrukcji zabytków warszawskich (m.in. pomnika Adama Mickiewicza przy Krakowskim Przedmieściu).
• W latach pięćdziesiątych wykonał projekty zespołu płaskorzeźb dla Huty "Warszawa"
• Płaskorzeźby na gmachu Ministerstwa Energetyki (płaskorzeźby przedstawiające cztery żywioły: Wodę, Ogień, Powietrze i Ziemię).

Willa "Waleria"

Ostatnie lata swego życia artysta spędził w willi "Waleria", położonej przy ul. Spacerowej 20 w Milanówku. W willi tej mieściło się od roku 1978 prywatne muzeum artysty. Dzięki staraniom córki artysty udało się zachować wiele rzeźb, w tym ołtarz rzeźbiony w sosnowym drewnie dla jednego z kościołów szwajcarskich (wykonany tuż przed wojną, pozostał w kraju).

W roku 2007 willa została sprzedana przez spadkobierców artysty miastu Milanówek za kwotę 2,5 mln złotych, z przeznaczeniem na centrum kultury. Fundacja im. Jana Szczepkowskiego przekazała miastu nieodpłatnie 127 dzieł artysty, które miały być eksponowane w budynku. Według stanu na grudzień 2009, realizacja programu renowacji i adaptacji budynku na nowe potrzeby nie rozpoczęła się ze względu na wysoki koszt, który oszacowano na ok. 20 mln zł.

Życie prywatne

Szczepkowski ożenił się 18 maja 1913 z Marią z Morozowiczów. Miał z nią córkę Hannę (1915-2006) – żonę Adama Rymwida Mickiewicza. Bratankiem Szczepkowskiego był Andrzej Szczepkowski

Upamiętnienie

Imieniem Jana Szczepkowskiego nazwano jedną z ulic w Milanówku.

W 2012 dziewięć gipsowych projektów płaskorzeźb wykonanych przez artystę zostało odrestaurowanych i rozmieszczonych na terenie Sejmu.