Tadeusz Reger

Tadeusz Reger (ur. 12 kwietnia 1872 w Nowym Jorku, zm. 15 października 1938 w Bystrej Śląskiej) – polski działacz socjalistyczny na Śląsku Cieszyńskim, poseł do parlamentu Rzeszy i na sejm II RP (1919–1935), prezes Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego.

Pochodził z rodziny polskich inteligentów o korzeniach niemieckich, którzy wyemigrowali z Galicji do Stanów Zjednoczonych – ojciec był architektem. Po powrocie z USA zamieszkał w Przemyślu. W 1889 ukończył Gimnazjum Św. Anny w Krakowie. Po trzech latach praktyki aptekarskiej poświęcił się studiom farmaceutycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim, których nie ukończył.

Już w czasie nauki zaangażował się w działalność socjalistyczną, był kilkakrotnie więziony przez władze austriackie. Udzielał się w piśmie Naprzód, organie prasowym Polskiej Partii Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego. Do 1895 roku pełnił funkcję redaktora naczelnego gazety, stanowisko po nim objął Emil Haecker[1]. W 1895 Reger zamieszkał w Porębie koło Karwiny, zajął się wspieraniem polskiego ruchu socjalistycznego na terenie Śląska Cieszyńskiego. W 1897 założył tam czasopismo "Równość", by po jego zbankrutowaniu w 1903 redagować "Robotnika Śląskiego".

Blisko współpracował z czeską socjaldemokracją – w 1897 przyczynił się do wyboru czeskiego socjalisty Petra Cingra na posła do parlamentu w Wiedniu. W 1901 utworzył socjalistyczny Związek Górników Moraw, Galicji i Śląska (otwarty dla wszystkich narodowości), którego został sekretarzem.

W 1906 organizował śląski oddział PPSD, z ramienia której wybrano go w 1907 posłem do parlamentu w Wiedniu – reprezentować miał reprezentować okręg Frysztat–Bogumin, jednak zrzekł się mandatu na rzecz Ignacego Daszyńskiego z Krakowa. Ponownie wybrany w 1911. W Radzie Państwa zajmował się sprawami socjalnymi górników i robotników śląskich. Opowiadał się przeciwko tzw. koncepcjom autonomizacyjnym czeskich socjalistów, dopatrując się w nich ukrytej chęci czechizacji polskich robotników i chłopów w Cieszyńskiem.

W 1907 współzakładał cieszyńską "Siłę", która stała się bazą członkowską dla powstałego w 1910 również z inicjatywy Regera Związku Strzeleckiego Śląska Cieszyńskiego. Od 1913 był radnym miejskim w Cieszynie.

W czasie I wojny światowej wspierał orientację austrofilską, w 1914 roku był członkiem Naczelnego Komitetu Narodowego[2]. Od grudnia 1915 do czerwca 1917 służył w Legionach Piłsudskiego.

Na wiosnę 1917 wypowiedział się na forum parlamentu Rzeszy za przyłączeniem Śląska Cieszyńskiego do Polski. Jesienią 1917 wybrano go do zarządu Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego z ramienia której prowadził negocjacje ze stroną czeską na temat podziału tego obszaru. Był jednym z sygnatariuszy umowy z 5 listopada 1918.

Na początku 1919 wybrany delegatem do Sejmu Ustawodawczego, stał się członkiem klubu PPSD, a po zjednoczeniu polskiego ruchu socjalistycznego na wiosnę tego roku został członkiem partii i klubu poselskiego PPS. Posłem z Cieszyńskiego wybierano go również w latach 1922, 1928 i 1930.

Utrzymywał kontakty z polskim ruchem narodowym i socjalistycznym (PSPR) na Śląsku Zaolziańskim, nastawiony był krytycznie do idei aneksji czeskiego Śląska przez Polskę w 1938.

Działał społecznie: przyczynił się do budowy gmachu Kasy Chorych w Cieszynie i sanatorium górniczego w Bystrej Śląskiej.

Zmarł podczas kuracji w Bystrej, załamany przedwczesną śmiercią syna Witolda zabitego przez wojsko czeskie w trakcie przejmowania przez Polaków Zaolzia. Został pochowany w Cieszynie, gdzie jest patronem ulicy. Ulica jego imienia znajduje się również w Warszawie oraz Łodzi, a ulica imienia jego syna Witolda w Przemyślu.