Teofil Wojciech Ostaszewski

Teofil Wojciech Ostaszewski herbu Ostoja (ur. 1807 we Wzdowie, zm. 1889 tamże) – polski ziemianin, działacz społeczny i gospodarczy, autor programu zniesienia pańszczyny, właściciel dóbr Wzdów, Grabownica i Klimkówka w ziemi sanockiej, członek Stanów Galicyjskich, uczestnik wiosny ludów, marszałek powiatu brzozowskiego, pisarz, autor bajek i opowiadań.

Urodził się 3 maja 1807 we Wzdowie na Podkarpaciu w zaborze austriackim jako syn Sebastiana (1755-1826) i Wiktorii z Łubkowskich (1770-1827). W trakcie powstania listopadowego zaangażował się w akcję wspierania uchodźców z zaboru rosyjskiego. Następnie nawiązał kontakty z emigracją we Francji. W 1840 wydał w Paryżu anonimowo pamflet "O oswobodzeniu Polski przez zniesienie pańszczyzny w Galicji", w którym wezwał do likwidacji przeżytków feudalnych w Galicji i pracy na rzecz oświaty chłopów. W 1829 r. założył we Wzdowie szkołę ludową.

Uwikłany w wypadki 1846 roku, podczas których jego dwór został splądrowany przez bandy chłopskie, trafił na dwa lata do więzienia austriackiego pod zarzutem niepowiadomienia władz zaborczych o planowanym powstaniu narodowym i dopuszczenia do ogłoszenia deklaracji powstańczej w swoim majątku.

Uwolniony przez wiosnę ludów 1848 r. włączył się w organizowanie ruchu polskiego w Galicji. Został komendantem Gwardii Narodowej w Sanoku[7], gdzie powołał też Radę Obwodową. W 1861 r. uczestniczył wraz z Franciszkiem Smolką i Adamem Sapiehą w deputacji do Wiednia, której celem było zamanifestowanie aspiracji polskich w zaborze austriackim. Po powstaniu styczniowym ukrywał we Wzdowie uciekinierów z zaboru rosyjskiego, za co ponownie znalazł się w areszcie.

Po uzyskaniu przez Galicję swobód w ramach Monarchii Austro-Węgierskiej poświęcił się działalności samorządowej. W latach 1879-84 był prezesem (marszałkiem) Rady Powiatowej w Brzozowie.

W 1868 r. wydał zbiór wierszowanych bajek "Moje dobre chęci, czyli powiastki i bajki z miejscowych zdarzeń wzięte od 1829 do 1868 r., spisane dla szkółki wiejskiej przez założyciela tejże we Wzdowie 1829 r." Potem opublikował kolejne tomiki wierszy: "Moje dobre chęci, czyli powiastki i bajki dla ludu wiejskiego w szczególności, w ogóle zaś dla równouprawnionych", Zeszyt II (Kraków 1871) i "Moje dobre chęci, czyli powiastki, bajki, fraszki, gderania i gawędy, głównie dla włościan, z życia wzięte", Zeszyt III (Kraków 1876). Ostatnim jego zbiorem było "Sto bajek", wydane w 1888 r. wraz z ukraińskimi wierszami Spirydiona Ostaszewskiego (1797-1875), właściciela ziemskiego z Podola rosyjskiego. Utrzymywał kontakty z pisarzami Józefem Ignacym Kraszewskim i Władysławem Bełzą.

Świat uznał, że najlepiej się rządzą wybrańce.

Zwierzęta to zwietrzywszy, aż za lasów krańce,

Do wszelkiego gatunku wici rozesłały,

By się licznie zwierzęta w dniu pewnym zebrały.

Leniwe i niedbałe kozły i zające,

Całkiem o dobro wspólne i byt nie dbające,

Nie przybyły na wybór… A lisy sprytniejsze,

Widząc dla swego rodu chwile pomyślniejsze,

Z wilkami się zwąchały - licznie się zebrały,

Wilkom przeprowadzenie, sobie ster przyznały.

Wilki i lisy mądre, władzę uchwyciły,

Razem nad zającami srogo się pastwiły.

Żeru im odmawiały, w końcu je wyjadły,

Niedołężne plemiona na zawsze przepadły.

Wyborcy swą ślepotę niech wcześnie poznają,

Bo wpływ i mienie swoje całkiem postradają.

Teofil Ostaszewski, "Sto bajek

Był właścicielem kilku majątków ziemskich. Anna z Działyńskich Potocka, współzałożycielka uzdrowiska Rymanów-Zdrój, zanotowała w swoim pamiętniku: "Od strony Brzozowa sąsiadowali z nami państwo Ostaszewscy. Było tam przepiękne gospodarstwo we Wzdowie, śliczne inwentarze nagradzane wieloma medalami na wystawach krajowych i zagranicznych. Mieli kilka prześlicznych majątków; Grabownica i najbliższa nam Klimkówka do nich należała."

Jego dokonania w zakresie racjonalizacji gospodarki rolnej przyniosły mu uznanie współczesnych. Raport Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego z 1883 r. podkreślał, że był on "pierwszym w kraju, który zajął się ze znajomością, energią i wytrwałością niezwykłą chowem bydła i podniósł go nie tylko w Galicji, ale i za kordonem", a znawca przedmiotu, prof. Antoni Barański pisał w 1889 r., że dzięki sukcesom na międzynarodowych wystawach Ostaszewski "rozniósł sławę polskiego hodowcy poza granice kraju". Jego zainteresowania hodowlane znajdowały też ujście w publicystyce. Artykuły o rolnictwie zamieszczał w poczytnym wśród ziemian tygodniku "Rolnik". Współpracował z organizacjami gospodarczymi: Towarzystwem Rolniczym w Krakowie i Galicyjskim Towarzystwem Gospodarskim we Lwowie (był honorowym członkiem tego ostatniego).

Z małżeństwa z Emmą z Załuskich pozostawił czworo dzieci: córkę Marię, zamężną za Augustem Dzieduszyckim i trzech synów: Adama - pioniera polskiej awiacji, Stanisława – przedsiębiorcę oraz Kazimierza - hodowcę koni wyścigowych.

Zmarł dnia 9 sierpnia 1889 we Wzdowie. Pochowany został na cmentarzu w Klimkówce.