Leon Janta Połczyński

Leon Janta Połczyński (ur. 25 maja 1867 w Wysokiej k. Tucholi, zm. 20 lipca 1961 w Poznaniu) – polski ziemianin, prawnik (doktor praw), polityk, działacz społeczny, minister rolnictwa i dóbr państwowych, senator I i III kadencji w II RP, członek Naczelnej Rady Ludowej w 1918 roku.

Dzieciństwo i młodość

Ojciec - Adam (1839-1901) - ziemianin, obrońca polskiego kupiectwa, rzemiosła i rolnictwa na Pomorzu Nadwiślańskim, poseł do Reichstagu; matka Leontyna z domu Zabłocka. W 1870 przeprowadził się z rodzicami do Chojnic. Ukończył gimnazjum w Chojnicach, studia ekonomiczne i prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim i na uniwersytetach w Berlinie, Paryżu i Jenie. W 1890 uzyskał stopień naukowy doktora praw, w 1894 zdał egzamin sędziowski. Dwa lata później przeniósł się do posiadłości swoich rodziców w Wysokiej. Po studiach odbył praktykę sądową. Porucznik rezerwy kawalerii w armii niemieckiej. W 1901 przejął po ojcu majątek Wysoka.

Od 1896 członek Sejmiku i Wydziału Powiatowego w Tucholi, 1898-1912 patron Kółek Włościańskich na Pomorzu, prezes Banku Ludowego (od 1900), Spółdzielni Rolniczo-Handlowej "Rolnik", Spółdzielni Handlowej "Kupiec" i Spółki Parcelacyjnej w Tucholi. Wydawca pism: "Gazeta Gdańska" (1898-1905) i "Kłosy" (1905-19). Działacz narodowy na Pomorzu Nadwiślańskim.

Po odzyskaniu niepodległości

W 1918 członek Polskiej Rady Ludowej w powiecie Tuchola i delegat na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu (grudzień 1918). Jako członek Rady Narodowej byłego zaboru pruskiego i delegat rządu RP był ekspertem w sprawie przynależności Pomorza do Polski na konferencji pokojowej w Paryżu. W latach 1919–1920 podsekretarz stanu w Ministerstwie b. Dzielnicy Pruskiej w Poznaniu, kierował departamentem politycznym i administracją dwóch województw.

Działacz konserwatywnego Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Rolniczego. Senator RP z listy Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej w latach 1922–1927. Z nieznanych powodów nie uczestniczył w pierwszym posiedzeniu Senatu. Ślubowanie senatorskie złożył 1 grudnia 1922.Podczas swojej działalności w Senacie zabierał głos 15 razy. Pełnił głownie funkcję referenta zajmującego się określonymi problemami, oraz szefa senackich komisji spraw zagranicznych, rolnej oraz morskiej lub we własnym imieniu. Wszystkie projekty ustaw jego autorstwa zdobyły senacką większość. Pierwszym senackim projektem Janty Połczyńskiego był akt prawny pt. „O przystąpieniu Polski do międzynarodowego porozumienia dla walki z epizaotjanami”. 9 lipca przedstawił do zatwierdzenia „Ustawę o ratyfikacji układu polsko-niemieckiego o górnośląskim pasie granicznym”, a także ustawę o ratyfikacji układu polsko-niemieckiego dotyczącego praw członków i urzędników Kolei górnośląskich”.

Jako senator klubu Chrześcijańsko-Narodowego pięciokrotnie prezentował stanowisko klubu.

Dwukrotnie odnosił się do exposé nowych premierów Władysława Sikorskiego i Wincentego Witosa. 22 stycznia 1923 dokonał krytycznej oceny programu gospodarczego rządu Władysława Sikorskiego, zarzucając mu brak koncepcji. 8 czerwca 1923 przy powołaniu rządu Chjenopiasta stał się częścią jego porozumienia. Wypowiedział słowa:

...Klub w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, uważał od samego początku nowego Sejmu wytworzenie większości za kardynalne zadanie Sejmu i za warunek racji bytu i gotów był się zgodzić na wielkie ofiary dla umożliwienia jej powstania. .... Klub Chrześcijańsko Narodowy wita z zadowoleniem Rząd Obecny jako rząd parlamentarny oparty na większości Polskiej.

18 marca 1925 Senat przyjął kolejną ustawę autorstwa Połczyńskiego o Izbach Morskich. Pełniąc funkcję prezesa klubu Ch-N, po raz ostatni wystąpił 3 marca 1926. Domagał się odrzucenia ustawy ratyfikującej:

czy będziemy podpisywali za dwa lata może pokojowe połączenie się Austrii z Niemcami 16 lutego 1927 została uchwalona „Ustawa o Komitecie Floty Narodowej” której jednym z inicjatorów był Połczyński.

Po przewrocie majowym w 1926 zbliżył się wraz z konserwatystami do tworzonego obozu rządowego sanacji. W pierwszych wyborach po zamachu majowym nie zdobył mandatu senatorskiego. Zajął się pisaniem artykułów, które ukazały się w marcu i kwietniu 1929 w oficjalnym piśmie sanacji „Dzień Polski”. Dwa spośród artykułów dotyczyły historiozofii. Pozostałe artykuły dotyczyły współczesności.

Ponownie senator RP z listy BBWR w latach 1930–1935.

Minister rolnictwa

W latach 1930–1932 minister rolnictwa w gabinetach Walerego Sławka, Józefa Piłsudskiego i Aleksandra Prystora. Zwolennik ingerencji rządu w sprawy gospodarki rolnej. Na pierwszej konferencji prasowej za przyczynę kryzysu w rolnictwie uznał nadwyżkę zboża na rynku pochodzącą z zewnętrznego importu oraz nadmierną ilość zapasów własnych. W nocy z 27 na 28 lutego 1930 Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów uchwalił „Plan doraźnej pomocy dla rolnictwa”. W pierwszym kwartale 1931 jako minister występował do rozmaitych organów rządowych i parlamentarnych z prośbami o nowe środki budżetowe na rok 1931/1932 Priorytetem działania ministra był eksport na rynki zagraniczne oraz podniesienie jakości produktów przeznaczonych na eksport. Inicjator i organizator czterech kolejnych międzynarodowych konferencji rolniczych bałtycko-bałkańskich. Reprezentant Polski i przewodniczący jubileuszowego zjazdu Instytutu Rolniczego w Rzymie. Uczestnik rozmów polsko-niemieckich w sprawie traktatu handlowego.

W 1935 delegat Polski na Europejską Konferencję Ekonomiczną w Brukseli. Na co dzień mieszkał w rodzinnej Wysokiej, gdzie gospodarował na trzech tysiącach hektarów ziemi. Prezes Związku Ziemian Pomorskich. Współzałożyciel fabryki krochmalu "Solanum" w Starogardzie i fabryki gumy syntetycznej pod Dębicą, którą w darze przekazał Ministerstwu Spraw Wojskowych.

W maju 1939 sprowadził się wraz z żoną do willi w Milanówku wynajętej od Jana Sosnowskiego.

W czasie wojny i okupacji niemieckiej wysiedlony do Generalnego Gubernatorstwa, przebywał w Milanówku, Rzeszowie i Ojcowie. W Staromieściu zostali aresztowani w czasie obławy na partyzantów a następnie zwolnieni do domu.

Współpracownik Delegatury Rządu na Kraj.

W czasach PRL

Tuż po wojnie zamieszkał wraz z żoną w Gnieźnie, następnie w Poznaniu, gdzie jako pracownik Państwowych Nieruchomości Ziemskich organizował wystawy rolnicze. W 1948 wiceprezydent Brzegu Antoni Łudziński zaoferował mu funkcję kustosza w Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu. W 1958 w wieku 91 lat przeszedł na emeryturę. Ostatnie lata życia poświęcił na pisanie pamiętników i zbieranie dokumentów historycznych, cenny zbiór książek (ok. 3000 woluminów) przekazał Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu.

Zmarł 20 lipca 1961. Trzy dni później został pochowany na poznańskim cmentarzu Górczyńskim. Uroczystościom żałobnym przewodniczył ks. kan. Józef Jasiński. Przemówienie nad grobem ministra i senatora wygłosił Jan Szymczak. Fakt śmierci ministra został w znikomym stopniu zauważony przez prasę krajową. 23 listopada 1985 prochy ministra i jego małżonki zostały złożone w grobowcu rodzinnym w Raciążu.

Żona (poślubiona 1902) Maria z domu Komierowska; synowie: Maciej i Adam; córka Leontyna z męża Tyszkiewicz.

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1938)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)
• Order Świętego Grzegorza Wielkiego (1927).