Wiesław Chrzanowski

Wiesław Chrzanowski (ur. 15 grudnia 1880 w Gruszczynie, zm. 5 grudnia 1940 w Warszawie) – polski inżynier i konstruktor silników cieplnych, profesor politechnik we Lwowie i Warszawie, działacz państwowy, rektor PW. Ojciec Wiesława Mariana Chrzanowskiego, marszałka Sejmu, adwokata i polityka.

Rodzina;

• Ojciec – Władysław
• Matka – Halina z Chrzanowskich
• Żona – Izabela Jaxa-Dobek

W roku 1900 rozpoczął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki w Charlottenburgu w Berlinie, dyplom inżyniera otrzymał 15 marca 1905 roku[1]. Praktykę odbył w fabrykach H. Cegielskiego w Poznaniu oraz „Breitfeld i Danek” w Pradze. Już po studiach do października 1906 pracował na stanowisku asystenta profesorów Aloisa Riedlera i Johanesa Stumpfa.

W 1906 roku podjął pracę jako samodzielny konstruktor w biurze technicznym Deutsch-Luxemburgische Bergwerks- und Hutten Aktien-Desellschaft w oddziale Friedrich Wilhelmshutte w Mulheim ( Zagłębie Ruhry). Natomiast od kwietnia 1908 roku do lutego 1912 pracował jako naczelny inżynier Aktien-Gesellchaft Eisenhutte Prinz Rudolph w Dulmen w Westfalii. Opracował tam wiele nowoczesnych konstrukcji silników parowych.

2 grudnia 1910 roku przyznano mu stopień naukowy – doktora inżynierii wraz z odznaczeniem na Politechnice w Charlottenburgu w Niemczech.

Od 1 marca 1912 uzyskał tytuł profesora zwyczajnego lwowskiej Szkoły Politechnicznej, gdzie był wykładowcą, a następnie kierował Katedrą Budowy Motorów Cieplikowych. W latach 1916-1918 był dziekanem Wydziału Budowy Maszyn.

Uzyskując zgodę władz wyjechał do Warszawy, a 1 października 1918 rozpoczął wykłady na Politechnice Warszawskiej, gdzie został członkiem Komisji Stabilizacyjnej, mającej ustalić pierwszy skład profesorów uczelni. W Warszawie kierował Katedrą Turbin i Maszyn Parowych, a także był rektorem (1932–1933); 26 października 1919 wygłosił wykład inauguracyjny w Politechnice Warszawskiej (Czynniki warunkujące rozwój naszego przemysłu). Przyczynił się do założenia Fabryki Wagon w Ostrowie Wielkopolskim.

W 1920 dwukrotnie sprawował funkcję ministra przemysłu i handlu w gabinetach Władysława Grabskiego i Wincentego Witosa.

Uczestniczył w pracach Wydziału Budowy Maszyn i Elektrotechniki, a potem Wydziału Mechanicznego. Wszedł w skład rad tych wydziałów, a następnie w latach 1920-1921 i 1922-1923 był delegatem do Senatu PW.

Członek wielu organizacji naukowych, zawodowych oraz technicznych. Jeden z założycieli Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

W. Chrzanowski był również prezesem tajnej organizacji młodzieżowej ”Czerwona Róża”. Organizacja ta powstała 1898 i związana była z Ligą Narodów.

Zajmował się konstrukcją silników parowych. Był autorem wielu prac naukowych, m.in. Cylindry maszyn spalinowych (1918), Turbiny parowe (1920), Stawidła maszyn parowych (1926–1937).

W listopadzie 1939 został aresztowany przez Niemców; po zwolnieniu zmarł wskutek choroby nowotworowej. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 229-3-23/24).

Stanowiska

• asystent profesorów: Aloisa Riedlera i Johanesa Stumpfa w fabrykach H.Cegielskiego w Poznaniu oraz „Breitfeld i Danek”;
• 1908 – 1912 naczelny inżynier Aktien-Gesellchaft Eisenhutte Prinz Rudolph w Dulmen w Westfalii;
• 1912 profesor nadzwyczajny Lwowskiej Szkoły Politechnicznej;
• 1912 – 1918 kierownik Katedry Budowy Motorów Cieplikowych;
• 1916 – 1918 dziekan Wydziału Budowy Maszyn;
• 1919 wykładowca Politechniki Warszawskiej;
• 1920 ( od czerwca do listopada) dwukrotny minister przemysłu i handlu w gabinetach Władysława Grabskiego i Wincentego Witosa;
• 1932 -1933 Rektor Politechniki Warszawskiej;
• prezes fundacji Smoguleckiej, założonej przez hr. Bogdana Hutten-Czapskiego;

Członkostwa

• członek Zrzeszenia Profesorów Warszawskich Szkół Akademickich;
• członek Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich;

Nagrody, wyróżnienia, odznaczenia

• 1936 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• 1928 – Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• 1938 – Srebrny Medal PW za długoletnią służbę