Michał Jagiełło

Michał Jagiełło (ur. 23 sierpnia 1941 w Janikowicach koło Miechowa, zm. 1 lutego 2016 w Zakopanem) – polski taternik, alpinista, ratownik TOPR-u, przewodnik tatrzański, pisarz, poeta, eseista, publicysta. W jego twórczości częste są motywy górskie.

Ukończył studia na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, gdzie obronił pracę magisterską pt. Tatrzańska literatura turystyczna. W trakcie studiów był aktywny w Zrzeszeniu Studentów Polskich; uzyskał uprawnienia przewodnika górskiego w Studenckim Kole Przewodników Górskich w Krakowie.

W latach 1964–1974 mieszkał w Zakopanem. W tym okresie był ratownikiem TOPR. Brał udział w ponad 250 wyprawach ratunkowych. W 1972 został naczelnikiem Grupy Tatrzańskiej GOPR, pełnił tę funkcję do 1974. W tym okresie był związany również z Muzeum Tatrzańskim. Uczestniczył również w wielu wspinaczkach w Tatrach, Alpach, Kaukazie, Pamirze. Pokonał wiele trudnych ścian, największym jego osiągnięciem alpinistycznym jest nowa droga na północnej ścianie Dent d'Herens.

Pod koniec 1974 wyjechał z Zakopanego do Warszawy, gdzie zajął się m.in. publicystyką i twórczością literacką.

W 1966 został członkiem PZPR. Był świadkiem oskarżenia w procesie taterników. Od grudnia 1980 pełnił przez rok funkcję zastępcy kierownika Wydziału Kultury Komitetu Centralnego PZPR. Wystąpił z partii po ogłoszeniu stanu wojennego i związał się z opozycją demokratyczną, utrzymując się głównie z prac wysokościowych. Publikował m.in. w drugoobiegowym kwartalniku politycznym „Krytyka”, współredagował miesięcznik „Przegląd Powszechny”. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Prowadził zajęcia w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego (mniejszości narodowe w Polsce).

Od jesieni 1989 przez 8 lat piastował, w kilku kolejnych rządach, funkcję wiceministra. Od 1998 do marca 2007 był dyrektorem Biblioteki Narodowej. Przez wiele lat przewodniczący Krajowej Rady Bibliotecznej.

24 października 2009 „za wybitne zasługi dla rozwoju ratownictwa górskiego, za wykazaną odwagę i poświęcenie w ratowaniu zdrowia i życia ludzkiego, za działalność w Tatrzańskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym” został odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Publikacje

• Obsesja, opowiadania, Wydawnictwo Literackie, 1978,
• Hotel klasy Lux, powieść, Czytelnik, 1978,
• Świetlista obręcz, opowiadania, Czytelnik, 1979,
• Wołanie w górach, Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1979,
• Wołanie w górach. Wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach, wydanie VIII poszerzone, Iskry, 2012,
• Bez oddechu, powieść, Czytelnik, 1981,
• Studnia, powieść, Czytelnik, 1985,
• „Tygodnik Powszechny” i komunizm (1945–1953), Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1988,
• Trwałość i zmiana. Szkice o „Przeglądzie Powszechnym” 1884–1918, Przegląd Powszechny, 1993,
• Obsesja i inne góry, opowiadania i szkice, Bellona, 1994,
• Partnerstwo dla przyszłości. Szkice o polityce wschodniej i mniejszościach narodowych, Bellona, 1995, wyd. II poszerzone, PWN i Biblioteka Narodowa, 2000,
• Trójkątna turnia, opowiadania, Iskry, 1996,
• Za granią grań, opowiadania, Iskry, 1998,
• Gałązka kosodrzewiny. Najdawniejsze wypadki tatrzańskie w piśmiennictwie polskim, Biblioteka Narodowa, 1999; wyd. III poszerzone, Biblioteka Narodowa, 2001,
• Jawnie i skrycie, mikropowieść, Iskry, 2000,
• Próba rozmowy. Szkice o katolicyzmie odrodzeniowym i „Tygodniku Powszechnym” 1945–1953, t.1–2, Biblioteka Narodowa, 2001,
• Zbójnicka sonata. Zbójnictwo tatrzańskie w piśmiennictwie polskim XIX i początku XX wieku, Biblioteka Narodowa, Iskry, 2003; wyd. III poszerzone Biblioteka Narodowa, 2006,
• Słowacy w polskich oczach. Obraz Słowaków w piśmiennictwie polskim, t. 1–2, Biblioteka Narodowa i PPWSZ w Nowym Targu, 2005,
• Goryczka, słodyczka, czas opowieści, wiersze, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2007,
• Sosna i pies. Poemat z zagrody, Iskry, 2008,
• Ciało i pamięć. Wiersze, Iskry, 2010,
• Narody i narodowości. Przewodnik po lekturach. Tom I, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010,
• Razem czy osobno? Przewodnik po lekturach. Tom II, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.
• Zszywanie – w ucieczce. Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2014.

Opracowania

• Listy o stylu zakopiańskim 1892–1912 (wstęp, komentarz i opracowanie), Wydawnictwo Literackie, 1979,
• Tatry i poeci. Antologia wierszy (wybór, opracowanie, wstęp), Biblioteka Narodowa i PIW, 2007,
• Wojciech Brzega, Żywot górala poczciwego (wspomnienia i gawędy), wybór, opracowanie i komentarz Anna Micińska i Michał Jagiełło, Wydawnictwo Literackie, 1969,
• Tatry w poezji i sztuce polskiej, przedmowa, wybór i opracowanie Michał Jagiełło; esej Tatry i malarze Jacek Woźniakowski, Wydawnictwo Literackie, 1975.

Scenariusze

• Hotel klasy Lux (według własnej powieści), film fabularny, reż. Ryszard Ber, 1979,
• Każdy ratuje siebie, teatr TV, reż. Jerzy Surdel, TVP, 1979,
• O każdej porze, film dokumentalny, reż. Andrzej Kostenko, Wytwórnia Filmowa „Czołówka” i TVP, 1999.

Pozostałe

• Sygnały z gór. Z dziejów minionych sześćdziesięciu lat działalności GOPR, teksty w pracy zbiorowej, Sport i Turystyka, 1973.