Agatha Christie

Agatha Christie, Lady Mallowan, DBE, a właściwie Agatha Mary Clarissa Miller Christie (znana także jako Dame Agatha Christie), córka Clary i Fredericka Miller, (ur. 15 września 1890 w Torquay, zm. 12 stycznia 1976 w Wallingford) – angielska autorka powieści kryminalnych i obyczajowych.

Agatha Christie jest najbardziej znaną na świecie pisarką kryminałów oraz najlepiej sprzedającą się autorką wszech czasów. Wydano ponad miliard egzemplarzy jej książek w języku angielskim oraz drugi miliard przetłumaczonych na 45 języków obcych. We Francji sprzedano 40 milionów jej książek, podczas gdy zajmującego drugie miejsce Emila Zoli – 22 miliony. Pod pseudonimem Mary Westmacott wydała kilka powieści obyczajowych, które również cieszyły się popularnością.

Christie wydała ponad 90 powieści i sztuk teatralnych. Ich akcja toczyła się głównie w zamkniętych pomieszczeniach, a mordercą mógł być tylko jeden z mieszkańców. Wniosła wiele nowych rozwiązań do tradycyjnej sztuki pisania kryminałów, co zapewniło jej sukces. Niektóre z jej powieści mają zaskakujące i wcześniej niespotykane w kryminałach rozwiązania, np. Zabójstwo Rogera Ackroyda czy Morderstwo w Orient Expressie. Mimo różnych eksperymentów pisarskich, zawsze grała "fair" z czytelnikami dostarczając im wszystkich wskazówek potrzebnych do rozwiązania zagadki. Jej sztuka Pułapka na myszy, wystawiona po raz pierwszy w 1952 roku w Londynie, jest nadal grana po 60 latach i po 20 tys. przedstawień.

Agatha Christie stworzyła słynne postaci literackie dwojga detektywów: ekscentrycznego Belga Herkulesa Poirota oraz starszej pani, detektyw-amator panny Marple. Będąc jeszcze u szczytu kariery napisała dwie powieści z tymi bohaterami z zastrzeżeniem, że mają się ukazać dopiero po jej śmierci (czyli kilkadziesiąt lat później). Miały to być ostatnie zagadki do rozwiązania dla Poirota i Marple. W ostatniej zagadce belgijskiego detektywa zostaje on uśmiercony, bo, jak wytłumaczyła w swoim pamiętniku, zawsze uważała go za nieznośnego. Natomiast panna Marple, której rysy były wzorowane na babce autorki, po rozwiązaniu tajemnicy Uśpionego morderstwa spokojnie powróciła do swojej wioski.

Większość z jej powieści i opowiadań zostało sfilmowanych, niektóre wiele razy (Morderstwo w Orient Expressie, Śmierć na Nilu czy 4.50 z Paddington). Na ich podstawie powstały także seriale telewizyjne i słuchowiska radiowe.

Jej pierwsze, nieszczęśliwe małżeństwo z lotnikiem Archibaldem Christiem zakończyło się rozwodem w 1928. Z tego związku pochodzi jej córka Rosalind urodzona 5 sierpnia 1919 r, zmarła 28 pażdziernika 2004 r. W czasie I wojny światowej pracowała w szpitalu oraz jako technik farmaceutyczny, stąd też jej dobra znajomość trucizn, którą wykorzystała w swoich książkach. W grudniu 1926 pisarka zaginęła na 11 dni, co wywołało poruszenie w prasie. Do tej pory trudno powiedzieć, czy wynikało to z załamania psychicznego, czy może była to po prostu chwytliwa reklama. W 1930 wyszła ponownie za mąż za archeologa Maxa Mallowana, z którym podróżowała do wykopalisk na Bliskim Wschodzie. Region ten został później tłem kilku jej powieści. Inne toczą się w Torquay, w regionie Devon, gdzie się urodziła. W 1971 roku otrzymała Order Imperium Brytyjskiego.

Klub Detektywów

W 1920 Agatha Christie przyłączyła się do Klubu Detektywów, który zrzeszał (i zrzesza nadal, funkcjonuje bowiem do dzisiaj) autorów kryminałów. Do klubu należeli m.in. Dorothy L. Sayers i G. K. Chesterton.

W 1931 wspólnie z innymi członkami organizacji Christie napisała powieść The Floating Admiral. Pisarka na krótko została wyrzucona z klubu, ponieważ sprzeciwiła się zasadom zebranym przez członka klubu Ronalda Knoksa w latach 1920. i obowiązującym twórców kryminałów. Jedną z zasad była reguła ratio, która wykluczała ingerencję sił nadprzyrodzonych w powieściową akcję. Niedozwolone było również utożsamianie mordercy z detektywem lub narratorem. W 1958 pisarka Dorothy L. Sayers (autorka m.in. Klub Bellona) złożyła dymisję i Agatha Christie przejęła jej obowiązki, jako prezesa Klubu Detektywów, jednak z jednym zastrzeżeniem – Christie nie zamierzała wygłaszać przemówień, które były elementem tajemniczego i snobistycznego rytuału praktykowanego przez członków klubu.

Wszystkie jej utwory objęte były w 1951 roku zapisem cenzury w Polsce, podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek.

Rodzina

• rodzice: Clara z domu Boehmer i Frederick Alvah Miller
• rodzeństwo: siostra Madge, brat Monty
• pierwszy mąż: Archibald Christie (ślub – 24 grudnia 1914, rozwód – 1928)
  • córka: Rosalind (ur. – 5 sierpnia 1919, zm. – 28 października 2004)
    • wnuk: Mathew
• drugi mąż: Max Mallowan (ślub – 11 września 1930 w Edynburgu)

• 1930 "Chleb olbrzyma" (Giant's Bread)
• 1934 "Niedokończony portret" (Unfinished Portrait)
• 1944 "Samotna wiosną" (Absent in the spring)
• 1947 "Róża i cis" (The Rose and the Yew Tree)
• 1952 "Córka jest córką" (A Daughter's a Daughter)
• 1956 "Brzemię" (The Burden)

Bohaterowie powieści Agathy Christie

• Herkules Poirot – belgijski detektyw.
• Jane Marple – staruszka, detektyw-amator.
• Kapitan Arthur Hastings – przyjaciel Poirota.
• Inspektor Japp – policjant, znajomy Poirota.
• Ariadna Oliver – pisarka kryminałów, znajoma Poirota
• Panna Felicity Lemon – wierna sekretarka Herkulesa Poirota.
• Tommy i Tuppence Beresford – para detektywów-amatorów.
• Pułkownik Race – stary przyjaciel Poirota.
• Nadinspektor Battle – policjant ze Scotland Yardu.
• Dolly Bantry – przyjaciółka panny Marple.
• Sir Henry Clithering – przyjaciel panny Marple, emerytowany komisarz policji.
• Vera Rossakoff – rosyjska hrabina.
• Pan Jason Rafiel – staruszek, przyjaciel panny Marple.
• Harley Quin – detektyw "nie z tego świata", patrz: Tajemniczy pan Quin.
• Inspektor Miller – antagonista Herkulesa Poirota.
• Parker Pyne – ekscentryczny detektyw, patrz Parker Pyne na tropie.
• Luke Fitzwilliam – emerytowany policjant, patrz Morderstwo to nic trudnego.