Aleksandra Śląska

Aleksandra Śląska, de domo Wąsik właśc. Aleksandra Śląska-Warmińska (ur. 4 listopada 1925 w Katowicach, zm. 18 września 1989 w Warszawie) – polska aktorka teatralna i filmowa.

Otrzymała 19 nagród za kreacje i osiągnięcia aktorskie oraz odznaczeń państwowych i branżowych.

Jej ojciec, Edmund Wąsik, był wicedyrektorem Okręgu Polskich Kolei Państwowych i znanym działaczem narodowym, uczestnikiem III powstania śląskiego i posłem na Sejm II RP (1935-1938).

W 1946 roku Aleksandra zaczęła uczęszczać na zajęcia szkoły dramatycznej przy krakowskim Teatrze Słowackiego, gdzie pierwszy raz zetknęła się z teatrem i znanymi aktorami polskiej sceny teatralnej, w tym z Juliuszem Osterwą.

W 1947 ukończyła krakowską PWSA.

Po przeprowadzce do Warszawy, aktorka Teatru Współczesnego (1949-1956, 1959-1961), Teatru Ateneum (1956-1959, 1962-1989).

Była żoną Janusza Warmińskiego, dyrektora teatru Ateneum.

Wykładała w PWST w Warszawie (od 1973). W 1987 uzyskała tytuł profesora nadzwyczajnego sztuki teatralnej.

Zmarła na raka. Została pochowana na Starych Powązkach w Warszawie, kwatera: 339-III-5.

Role teatralne

• Ruth i Liesel – Niemcy (aut. Leon Kruczkowski, reż. Erwin Axer)
• Blanche – Tramwaj zwany pożądaniem (aut. Tennessee Williams, reż. Janusz Warmiński)
• Arkadina – Mewa (aut. Anton Czechow, reż. Janusz Warmiński)
• Maria Stuart – Maria Stuart (aut. Juliusz Słowacki, Teatr Telewizji 1965)
• Amelia – Mazepa (aut. Juliusz Słowacki, reż. Gustaw Holoubek, Teatr TV 1968)

Filmografia

• 1947: Ostatni etap – nadzorczyni
• 1949: Dom na pustkowiu – Basia
• 1951: Młodość Chopina – Konstancja Gładkowska
• 1951: Rodzina Sonnenbrucków – Fanchette
• 1953: Piątka z ulicy Barskiej – Hanka
• 1954: Autobus odjeżdża 6.20 – Krystyna Poradzka
• 1957: Pętla – Krystyna
• 1960: Historia współczesna – Jadwiga, żona Bielasa
• 1960: Rok pierwszy – nauczycielka
• 1962: Spotkanie w Bajce – Teresa
• 1962: Trio – Berta
• 1963: Ich dzień powszedni – Nitka, żona Siennickiego
• 1963: Mansarda – Maria
• 1963: Pasażerka – Liza
• 1965: Śmierć w środkowym pokoju – Marta
• 1967: Czarna suknia – Joanna Orłowska
• 1971: Bolesław Śmiały – żona króla Bolesława Śmiałego
• 1972: Wyspy szczęśliwe – żona doktora
• 1973: Wielka miłość Balzaka – hrabina Maria Potocka (odc. 3 i 6)
• 1979: Wiśnie – księgowa Pawlakowa
• 1980: Królowa Bona – królowa Bona Sforza d’Aragona, żona Zygmunta I Starego
• 1982: Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny – królowa Bona Sforza d’Aragona, matka Zygmunta Augusta

Dubbing

• 1966: Kto się boi Virginii Woolf? – Martha
• 1971: Królowa Elżbieta – królowa Elżbieta I

Odznaczenia i nagrody

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1954)[3]
• Order Sztandaru Pracy II klasy (1963)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
• Odznaka Zasłużony Działacz Kultury (1967)
• Odznaka „Za zasługi dla Warszawy” (1966)
• Zasłużony dla Kultury Narodowej (1989)

• 1950 – nagroda państwowa III stopnia za rolę Basi w filmie Dom na pustkowiu
• 1954 – wyróżnienie w Cannes za Piątkę z ul.Barskiej
• 1955 – Nagroda Państwowa II stopnia w sekcji filmu za role filmowe w minionym 10-leciu
• 1964 – Nagroda Państwowa II stopnia za wybitne osiągnięcia aktorskie, a w szczególności za role Ingi w Pierwszym dniu wolności, Joanny w Więźniach z Altony oraz za rolę w filmie Pasażerka
• 1964 – Komitetu ds. Radia i TV za kreację w sztuce Broszkiewicza Skandal w Hellbergu oraz melodramacie Pomyłka, proszę się wyłączyć
• 1967 – Miasta stołecznego Warszawy
• 1967 – Praga – IV MF Telewizyjny – nagroda za najlepszą rolę kobiecą – za rolę Joanny w filmie Czarna suknia
• 1968 – nagroda Komitetu ds. PRiTV za kreacje w spektaklu TV Mazepa
• 1975 – Złoty Ekran
• 1978 – Warszawa – nagroda teatralna tygodnika „Przyjaźń” – za rolę Arkadiny w Mewie Antoniego Czechowa w Teatrze Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie
• 1982 – Warszawa – nagroda I stopnia (zespołowa) przewodniczącego Komitetu ds. Radia i TV za osiągnięcia aktorskie, a szczególnie za przybliżenie postaci historycznej, Bona Sforza, w tv serialu Królowa Bona
• 1985 – Opole – XI OKT – nagroda za rolę tytułową w Matce Witkacego w Teatrze Ateneum im.Stefana Jaracza w Warszawie
• 2.12.2013 – Przyznana pośmiertnie Nagroda Heroiny Polskiego Kina 2013.

Upamiętnienie

W 2008 na fasadzie budynku na rogu ul. Tadeusza Kościuszki i ul. Józefa Poniatowskiego w Katowicach odsłonięto tablicę, poświęconą aktorce; w tej kamienicy się urodziła i wychowała. Jej imieniem nazwano jedno z rond w katowickiej dzielnicy osiedle Wincentego Witosa.