Andrzej Krzeptowski I

Andrzej Krzeptowski (ur. 29 lipca 1903 w Zakopanem, zm. 26 lutego 1945 w Krakowie) – polski biegacz i skoczek narciarski, narciarz alpejski, dwukrotny olimpijczyk. Dziewięciokrotny mistrz Polski w narciarstwie.

Był określany przez prasę sportową jako Andrzej Krzeptowski I dla odróżnienia od swego o rok starszego brata stryjecznego Andrzeja Krzeptowskiego II. Był synem Wojciecha i Ludwiny z Gąsieniców oraz stryjecznym bratem Józefa Krzeptowskiego, przewodnika tatrzańskiego i kuriera. Absolwent zakopiańskiego gimnazjum. Nie ukończył studiów prawniczych, był oficerem rezerwy WP. Z zawodu był handlowcem (prowadził sklep). Był żonaty z Heleną z Bachledów (od 17 października 1927).

Przebieg kariery

W 1921 wygrał konkurs otwierający skocznię w Jaworzynce, po skoku na 14 m. W 1922 Krzeptowski zdobył swoje pierwsze tytuły mistrza kraju. Został złotym medalistą w kombinacji norweskiej i w biegu na 18 km. Zajął drugie miejsce w konkursie skoków narciarskich. Rok później został mistrzem Polski w kombinacji, w slalomie i w skokach narciarskich. W konkursie w Grindelwaldzie skoczył 38 m, wyrównując rekord Polski. W 1924 znów był najlepszy w biegu na 18 km. Zdobył brąz na MP w skokach. Pojechał także na Tydzień Sportów Zimowych do Chamonix, którą później uznano za I Olimpiadę Zimową. W biegu na 18 km był 28. z czasem 1:43.02,8. W konkursie skoków zajął 21. pozycję (skoki 33 m i 32 m, z notą 12,459 pkt.), a w kombinacji klasycznej najwyższą, 19. lokatę z notą 9,531 pkt.

W 1926 zdobył złote medale MP w kombinacji klasycznej i w skokach. W 1927 wziął udział w zawodach FIS w Cortina d'Ampezzo. Był tam 18. w skokach i 9. w kombinacji. Był członkiem polskiej ekipy na igrzyska w Sankt Moritz. Uplasował się tam na 27. miejscu w konkursie skoków (lądował na 41,5 m i 46,5 m, nota wyniosła 12,604 pkt.), a kombinacji norweskiej nie ukończył wskutek złamania narty podczas biegu. Na tamtych igrzyskach był chorążym reprezentacji Polski. W 1929 został mistrzem Polski w sztafecie 4 razy 10 km i wicemistrzem w zjeździe, a na mistrzostwach świata w Zakopanem zajął 27. miejsce w skokach.

Po zakończeniu kariery

W czasie okupacji przebywał w Zakopanem, gdzie aktywnie włączył się w kolaborację z Niemcami (Goralenvolk). 4 lutego 1942 z inicjatywy władz okupacyjnych powstał Komitet Góralski, którego przewodniczącym był inny kuzyn Andrzeja – Wacław Krzeptowski. Jedną z piętnastu najsilniejszych jego delegatur była zakopiańska, której przewodniczącym został Andrzej Krzeptowski. Przez cały czas okupacji prowadził "Spółkę Handlową", duży sklep żelazny, farb i artykułów technicznych i wspierał akcje organizacji: wydawanie kenkart góralskich "G" i tworzenie Legionu Góralskiego SS. Za jego sprawą zniszczono dawne, gminne archiwum zakopiańskie. Relacje o jego zachowaniu nie są jednoznaczne – jedni pomawiają go o współpracę z Niemcami, inni o potajemne pomaganie partyzantom. Podobno nosił w plombie cyjanek. Został skazany na śmierć wyrokiem sądu Armii Krajowej, jednak wyroku nie zdążono wykonać.

Śmierć

Tuż przed zakończeniem wojny Krzeptowski zamierzał wyjechać z Zakopanego. Został jednak schwytany przez UB. W 1945, po wkroczeniu na Podhale Armii Czerwonej, członkowie Komitetu Góralskiego zostali zlikwidowani, bądź wywiezieni na Syberię. Rok później w Zakopanem odbył się tzw. proces Józefa Cukiera i towarzyszy. Dla potrzeb sądu (pismo nr 2170 I 45 do Sądu Karnego Specjalnego w Krakowie) wydano zaświadczenie, z którego wynika że "Andrzej Krzeptowski, lat 42, po aresztowaniu go przez NKWD i zażyciu trucizny 26 lutego 1945 został dostarczony do szpitala św. Łazarza w Krakowie z poleceniem, aby go koniecznie odratowano i utrzymano przy życiu". Mimo to, pacjent zmarł tego samego dnia. Okoliczności śmierci Krzeptowskiego nie są jednak do końca wyjaśnione. Wiadomość o zgonie jego rodzina otrzymała dopiero w latach 50. Ireny, jego córki, nie chciano po wojnie przyjąć do szkoły. Prześladowano także jej matkę.