Ben Gazzara

Biagio Anthony "Benny" Gazzara (ur. 28 sierpnia 1930 w Nowym Jorku, zm. 3 lutego 2012 tamże) − amerykański aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, reżyser i scenarzysta.

Życiorys

Urodził się jako syn sycylijskich imigrantów - dekarza i stolarza Antonio Gazzary i Angeli (z domu Cusumano). W 1948 ukończył St. Simon Stock High School/Stuyvesant High School w nowojorskim Bronksie. Naukę kontynuował w na wydziale elektrotechniki w New York City College i The New York School of Social Research. Aktorstwa uczył się w Actors Studio. W 1953 roku zadebiutował udanie rolą Jocko de Parisa na broadwayowskiej scenie w przedstawieniu Skończony jako człowiek (End as a Man), za którą otrzymał nagrodę Theatre World. Następnie zagrał w sztukach Tennessee Williamsa: Kotka na gorącym blaszanym dachu (Cat On A Hot Tin Roof, 1955-56) w reżyserii Elii Kazana i Kto się boi Wirginii Woolf? (Who's Afraid of Virginia Woolf?, 1976; nominacja do nagrody Tony i Drama Desk Award) oraz spektaklach: Kapelusz pełen deszczu (A Hatful of Rain, 1955-56), Nocny cyrk (The Night Circus, 1958) i Dziwne interludium (Strange Interlude, 1963) z Jane Fondą.

Po gościnnym udziale w serialach, zadebiutował w dramacie Dziwny jeden (The Strange One, 1957). W dramacie kryminalnym Otto Premingera Anatomia morderstwa (Anatomy of a Murder, 1959) z Jamesem Stewartem i Lee Remick zagrał postać podporucznika Fredericka Maniona. Kreacja adwokata Paula Bryana w serialu NBC Uciekaj, jeśli ci życie miłe! (Run For Your Life, 1965-68) przyniosła mu trzy nominacje do nagrody Złotego Globu i dwie nominacje do nagrody Emmy. Reżyserował m.in. dwa filmy telewizyjne NBC Columbo: Przyjaciel w sprawie (A Friend in Deed, 1974) i Zmartwione wody (Troubled Waters, 1975). Za rolę majora Franka Hallswortha w historycznym dramacie wojennym Inchon (1981) z Laurence'a Oliviera i Jacqueline Bisset oraz za postać Brada Wesleya w dramacie sensacyjnym Wykidajło (Road House, 1989) z Patrickiem Swayze i Samem Elliottem był nominowany do antynagrody Złotej Maliny jako najgorszy aktor drugoplanowy. Występował także na małym ekranie, m.in. w melodramacie CBS Pocałunki i kłamstwa (Lies Before Kisses, 1991) z Jaclyn Smith i Gregiem Eviganem. Jego rola Nicka w telewizyjnym dramacie HBO Histeryczna ślepota (Hysterical Blindness, 2002) z Umą Thurman, Geną Rowlands, Juliette Lewis i Justinem Chambersem został uhonorowany nagrodą Złotego Globu.

Spotykał się z Audrey Hepburn i Elaine Stritch. Po nieudanych związkach małżeńskich z Louise Erickson (1951-57) i Janice Rule (od 25 listopada 1961 do 28 stycznia 1982), z którą ma córkę Elizabeth, w dniu 27 lutego 1982 po raz trzeci ożenił się z Elke Stuckmann.

Zmarł na raka trzustki w nowojorskim szpitalu. Odszedł 3 lutego 2012 roku, w 23. rocznicę śmierci swego wielkiego przyjaciela Johna Cassavetesa.

Wybrana filmografia

• Anatomia morderstwa (1959) jako podporucznik Frederick Manion
• Most na Renie (1969) jako sierżant Angelo
• Jeśli dziś wtorek, to jesteśmy w Belgii (1969) jako gracz w karty
• Mężowie (1970) jako Harry
• Śmierć binarna (1972) jako Steven Graves
• Capone (1975) jako Al Capone
• Przeklęty rejs (1976) jako Morris Troper
• Zabójstwo chińskiego bukmachera (1976) jako Cosmo Vitelli
• Premiera (1977) jako Manny Victor
• Krwawa linia (1979) jako Rhys Williams
• Saint Jack (1979) jako Jack Flowers
• Inchon (1981) jako mjr Frank Hallsworth
• Śmiechu warte (1981) jako John Russo
• Historia zwykłego szaleństwa (1981) jako Charles Serking
• Kamorysta (1986) jako Profesor
• Wykidajło (1989) jako Brad Wesley
• Miłość, honor i posłuszeństwo (1993) jako Joseph Bonanno
• Spisek (1997) jako wiceprezydent Saxon
• Hiszpański więzień (1997) jako Mr. Klein
• Illuminata (1998) jako Flavio
• Happiness (1998) jako Lenny Jordan
• Oko w oko z życiem (1998) jako Jimmy Brown
• Big Lebowski (1998) jako Jackie Treehorn
• Afera Thomasa Crowna (1999) jako Andrew Wallace
• Mordercze lato (1999) jako Luigi
• Po prostu uwierz (2000) jako Ellicott Winslowe
• Bardzo wredne typki (2000) jako Gino Minetti
• Histeryczna ślepota (2002) jako Nick Piccolo
• Dogville (2003) jako Jack McKay
• Jan Paweł II (2005) jako kard. Agostino Casaroli
• Zakochany Paryż (2006) jako Ben
• 13 (2010) jako Schlondorff