Cyryl Ratajski

Cyryl Ratajski, ps. Górski, Wartski, Wrzos, Celestyn Radwański (ur. 3 marca 1875, zm. 19 października 1942) – polski polityk, prezydent Poznania, minister spraw wewnętrznych w rządzie Władysława Grabskiego, podczas II wojny światowej Delegat Rządu na Kraj od 3 grudnia 1940 do 5 sierpnia 1942.

Urodził się 3 marca 1875 w Zalesiu Wielkim koło Gostynia, pochodził z chłopskiej rodziny. W 1896 zdał maturę w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu (podczas nauki należał do Towarzystwa Tomasza Zana), po czym udał się na studia prawnicze do Berlina, które ukończył w 1900. Praktykę sądowniczą odbył w Naumburgu, a asesorską w Berlinie. Następnie otworzył kancelarię adwokacką w Raciborzu, gdzie zaangażował się w działalność społeczną i polityczną. W tym okresie zasłużył się dla rozwoju polskiego ruchu turystycznego w Beskidzie Śląskim zakładając w 1910 w Cieszynie Polskie Towarzystwo Turystyczne, które później stało się cieszyńskim oddziałem PTTK( w latach 50. XX wieku ). Jego działalność polityczna związana była z Narodową Demokracją w zaborze pruskim, z ramienia której (wraz z Wojciechem Korfantym) był przedstawicielem Górnego Śląska w Radzie Głównej Polskiego Towarzystwa Demokratycznego.

W 1908 ożenił się ze Stanisławą May, córką Romana Maya – poznańskiego działacza społecznego, naukowca i właściciela fabryki nawozów sztucznych. W 1911 przybył wraz z żoną do Poznania gdzie jako współwłaściciel kierował firmą teścia, a w latach 1919–1922 był prezesem spółki akcyjnej R. Maya. W Poznaniu kontynuował swoją pasję turystyczną stając się w 1913 współzałożycielem Towarzystwa Krajoznawczego, którego wiceprezesem był do wybuchu I wojny światowej. W ramach tejże organizacji założył sekcję Miłośników miasta Poznania, która 1922 przekształciła się Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania.

Podczas powstania wielkopolskiego był łącznikiem Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej z Komitetem Narodowym Polskim w Paryżu. Od 19 lipca 1919 był zastępcą komisarza i szefem I Wydziału Komisariatu NRL.

W kwietniu 1922 został prezydentem Poznania. Za jego kadencji miasto przekształciło się z byłego garnizonu niemieckiego w prężnie rozwijający się ośrodek gospodarczy. Wykorzystując istniejące warunki wybudowano m.in. elektrownię, most Bolesława Chrobrego i Ogród Botaniczny, nowe trasy tramwajowe, pierwszą w Polsce linię trolejbusową oraz pierwszą w Polsce i Europie Wschodniej spalarnię odpadów. Do miasta przyłączono nowe dzielnice: Dębiec, Główna, Golęcin, Komandoria, Rataje, Sołacz, Starołęka, Wola. W okresie od 25 listopada 1924 do 15 czerwca 1925 Ratajski był Ministrem Spraw Wewnętrznych w rządzie Władysława Grabskiego. W 1926 ponownie został prezydentem Poznania i położył duże zasługi dla zorganizowania w 1929 wystawy PeWuKi. Reprezentował Polskę na światowych zjazdach międzynarodowych organizacji samorządowych. W 1934, mimo wygranych wyborów, został w ramach czystek politycznych usunięty ze stanowiska przez władze sanacyjne. 25 kwietnia 1934 Rada Miejska Poznania przyznała mu tytuł Honorowego Obywatela Miasta Poznania.

W okresie międzywojennym Ratajski pełnił również wiele innych funkcji, m.in. był prezesem rad nadzorczych Poznańskiej Kolei Elektrycznej, Komunalnego Banku Kredytowego, Zachodniopolskiego Towarzystwa Kredytu Miejskiego oraz Kuratorium Polskiego Radia. Mimo utraty stanowiska prezydenta nadal brał czynny udział w życiu publicznym będąc np. członkiem delegacji uczonych i działaczy liberalno-demokratycznych do prezydenta Ignacego Mościckiego.

5 września 1939, po ewakuacji z Poznania władz sanacyjnych, odebranej przez mieszkańców jako ucieczka, Ratajski ponownie objął urząd prezydenta miasta, który sprawował do 12 września, gdy zarząd miasta przejęli Niemcy. Po czasowym uwięzieniu w charakterze zakładnika, został zwolniony i na początku 1940 przesiedlony do Generalnego Gubernatorstwa, w okolice Kielc. Stamtąd przeniósł się do Warszawy, gdzie w grudniu 1940 został mianowany delegatem rządu na wychodźstwie na kraj. W trakcie sporów pomiędzy pionem cywilnym i wojskowym państwa podziemnego stał na stanowisku, że władza wojskowa powinna być podporządkowana rozbudowanej administracji cywilnej. Ten pogląd sprawił, że tworzył departamenty Delegatury istniejące obok aparatu cywilnego ZWZ-AK. Na skutek pogarszającego się zdrowia, Ratajski złożył dymisję ze stanowiska, przyjętą 5 sierpnia 1942 przez premiera gen. Władysława Sikorskiego. Cyryl Ratajski zmarł w Warszawie 19 października 1942 roku. Po ekshumacji spoczął ostatecznie 3 sierpnia 1963 na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan na wzgórzu św. Wojciecha w Poznaniu.

12 sierpnia 1954 odznaczony pośmiertnie Krzyżem Niepodległości Polski Podziemnej z Mieczami przez Prezydenta RP na Wychodźstwie Augusta Zaleskiego.

W uznaniu wielkich historycznych zasług dla niepodległości i chwały Rzeczypospolitej Polskiej w 1995 roku został pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego