Denis Diderot
- Data urodzenia:
- 05.10.1713
- Data śmierci:
- 31.07.1784
- Inne nazwiska/pseudonimy:
- Denis Diderot, Denī Didro, Дени́ Дидро́
- Kategorie:
- filozof, pisarz
- Cmentarz:
- Określ cmentarz
Denis Diderot (ur. 5 października 1713 w Langres we Francji, zm. 31 lipca 1784 w Paryżu) – francuski pisarz, krytyk literatury i sztuki, filozof i encyklopedysta okresu Oświecenia.
Najbardziej znanym dziełem Diderota jest Kubuś Fatalista i jego pan (Jacques le Fataliste et son maître, wyd. 1796), a najbardziej znaną powieścią Zakonnica (La Religieuse, wyd. 1796).
Jest on twórcą nowatorskiej teorii dramatu mieszczańskiego, umieszczającej utwory dramatyczne między komedią i tragedią, co miało być bliższe rzeczywistości. Teorię opisał w dziełach: Rozmowy o synu naturalnym (Entretiens sur "Le fils naturel", 1757) i O poezji dramatycznej (De la poésie dramatique, 1759).
Denis Diderot stał się inicjatorem, naczelnym redaktorem i jednym z głównych twórców Encyklopedii (1751–1772), która zebrała dorobek myśli społecznej, filozoficznej i moralnej europejskiego oświecenia. Sam napisał szereg artykułów z dziedziny filozofii, sztuki i rzemiosła. To monumentalne dzieło współtworzył z nim matematyk Jean d'Alembert.
Prace nad Encyklopedią rozpoczął w roku 1745 i prowadził je przez 27 lat. Nie było to łatwe, gdyż kilkakrotnie był aresztowany i osadzony w więzieniu z powodów religijnych.
Poglądy Diderota, myśliciela i filozofa, ewoluowały od teizmu, poprzez deizm do otwartego, materialistycznego ateizmu, połączonego z sensualizmem i determinizmem witalistycznym. Swoje poglądy religijne wyłożył w Liście o ślepcach (Lettre sur les aveugles à l'usage de ceux qui voient, 1749).
Postulował pierwszeństwo nauk eksperymentalnych przed spekulatywnymi, akcentował też względność ludzkiego poznania i sprzeczność różnych dziedzin wiedzy.
Zajmował się też krytyką malarstwa, a swoje poglądy przedstawił w esejach Salons (1759–1781).
Politycznie był początkowo zwolennikiem absolutyzmu oświeconego, jego poglądy ewoluowały jednak w kierunku demokratyzmu, był przeciwnikiem kolonializmu i despotyzmu.
Dzieła
- Essai sur le mérite et la vertu, napisane przez Shaftesbury'ego tłumaczenie Diderota na j'.francuski (1745)
- Pensées philosophiques (Myśli filozoficzne), esej (1746)
- La promenade du sceptique (1747)
- Les bijoux indiscrets, powieść(1748)
- Lettre sur les aveugles à l'usage de ceux qui voient (List o ślepcach na użytek tych co widzą) (1749)
- Encyclopédie (1750-1765)
- Lettre sur les sourds et muets (1751)
- Pensées sur l'interprétation de la nature, esej (1751)
- Le fils naturel (1757)
- Entretiens sur le Fils naturel (1757)
- Discours sur la poesie dramatique (1758)
- Salons, critique d'art (1759-1781)
- Zakonnica, powieść (1760)
- Kuzynek mistrza Rameau, dialog filozoficzny (1761?)
- Lettre sur le commerce de la librairie (1763)
- Mystification ou l’histoire des portraits (1768)
- Entretien entre D'Alembert et Diderot (1769)
- Sen D'Alemberta, dialog (1769)
- Suite de l'entretien entre D'Alembert et Diderot (1769)
- Paradoxe sur le comédien (Paradoks o aktorze) (1773-1778, wydany pośmiertnie w 1830)
- Apologie de l'abbé Galiani (1770)
- Principes philosophiques sur la matière et le mouvement, essai (1770)
- Entretien d'un père avec ses enfants (1771)
- Kubuś Fatalista i jego pan (Jacques le fataliste et son maître), powieść (1765-1780)
- Supplément au voyage de Bougainville (1772)
- Histoire philosophique et politique des deux Indes, in collaboration with Raynal (1772-1781)
- Voyage en Hollande (1773)
- Éléments de physiologie (1773-1774)
- Réfutation d'Helvétius (1774)
- Observations sur le Nakaz (1774)
- Essai sur les règnes de Claude et de Néron (1778)
- Lettre apologétique de l'abbé Raynal à Monsieur Grimm (1781)
- Aux insurgents d'Amérique (1782)
- Salons
***
Źródło informacji: vesture.eu, calend.ru, wikipedia.org
Brak miejsc
Imię | Rodzaj relacji | Opis | ||
---|---|---|---|---|
1 | Francis Bacon | nauczyciel | ||
2 | John Locke | nauczyciel | ||
3 | Fransuā Marī Aruē Voltērs | wyznawca tej samej idei |