Powiedz o tym miejscu
pl

Dietrich Bonhoeffer

Dodaj nowe zdjęcie!
Data urodzenia:
04.02.1906
Data śmierci:
09.04.1945
Inne nazwiska/pseudonimy:
Dietrich Bonhoeffer, Dītrihs Bonhēfers, Dieter Bonhoeffer
Kategorie:
dysydent, ksiądz/pastor, ofiara nazizmu, pisarz, teolog
Narodowość:
 niemiecka
Cmentarz:
Określ cmentarz

Dietrich Bonhoeffer, Dieter Bonhoeffer (ur. 4 lutego 1906 we Wrocławiu, zm. 9 kwietnia 1945 w KL Flossenbürg) – niemiecki duchowny ewangelicki, teolog i antyfaszysta.

Życiorys

Jego ojcem był psychiatra Karl Bonhoeffer. Dieter podjął studia teologiczne w Tybindze już w wieku lat 17, kontynuował je w Berlinie. Za pracę pt. Sanctorum communio („Świętych obcowanie”) otrzymał tytuł doktora teologii. W 1930 habilitował się i otrzymał stanowisko docenta berlińskiego uniwersytetu. 5 września 1930 wyjechał na studia zagraniczne w Union Theological Seminary w Nowym Jorku, gdzie poznał kulturę, sytuację społeczną, a przede wszystkim życie religijne Murzynów w USA.

Od przełomu lat 1932 i 1933 Bonhoeffer coraz bardziej jednak oddalał się od kariery uniwersyteckiej, poświęcając się pracy duszpasterskiej. Jego działalność przypadała na lata rosnących wpływów Hitlera w Niemczech, na czas, kiedy ideologia nazistowska stawała się niemiecką ideologią państwową. Wyjechał do Londynu, gdzie w latach 1933-1935 był pastorem. Po powrocie do nazistowskich Niemiec wstąpił do Kościoła Wyznającego. Bonhoeffer zdecydowanie i aktywnie przeciwstawiał się ideologii nazistowskiej widząc w niej zagrożenie dla chrześcijan, dla Niemców i dla ludzkości. Aktywnie głosił hasła pacyfistyczne na gruncie religii (bracia w Chrystusie nie mogą skierować broni przeciw sobie, bowiem tak naprawdę skierowaliby ją przeciw Chrystusowi), nawoływał wiernych do przeciwstawiania się nazizmowi i ostrzegał przed zagrożeniem niesionym przez jego zwolenników. Już w 1934 roku na ekumenicznym zjeździe młodych protestantów w Danii kreślił wizje wojny, którą może wywołać nazizm.

Jego przekonania nie mogły pozostać niezauważone przez hitlerowskie władze i wkrótce (w 1935) pozbawiony został urzędowo prawa do nauczania. Stworzył wówczas półlegalne seminarium duchowne, które prowadził w Finkenwalde (dziś Zdroje, dzielnica Szczecina). Wspólnota ta stała w całkowitej opozycji do ówczesnego „urzędowego” luteranizmu niemieckiego, popierającego nazizm i realizującego jego ideologię.

Bonhoeffer nie tylko pragnął swobody głoszenia Ewangelii, lecz także gotów był zaryzykować życie, sprzeciwiając się Hitlerowi i pomagając Żydom w ucieczce. Twierdził, że „Kościół tylko wtedy staje się Kościołem, kiedy istnieje dla tych, którzy pozostają poza nim”, i postulował „bezwarunkową powinność Kościoła wobec ofiar każdego systemu społecznego, nawet jeżeli nie należą do wspólnoty chrześcijańskiej”.

Wspólnota została zlikwidowana przez gestapo w 1937, a próba wznowienia działalności w okolicy Koszalina zakończyła się rok później aresztowaniami niektórych jej uczestników. Bonhoeffer pod koniec 1938 nawiązał kontakt z opozycyjnie wobec nazizmu nastawionymi oficerami armii niemieckiej, utrzymując stałe kontakty z Kościołami zagranicznymi. Przed wybuchem wojny, wiosną 1939 odwiedził Anglię, gdzie rozmawiał z biskupem Chichester, Georgiem Bellem i występował jako przedstawiciel opozycji wobec Hitlera, a następnie Stany Zjednoczone, skąd wrócił w 1940; objęty zakazem publikacji, pracy naukowej i głoszenia kazań nawiązał bliski kontakt z admirałem Canarisem, szefem Abwehry (skądinąd krytycznie nastawionym wobec Hitlera i jego najbliższych współpracowników), dzięki czemu uzyskał chroniącą go w znacznej mierze przed gestapo legitymację pracownika wywiadu, dzięki której też mógł poruszać się dość swobodnie po Niemczech i poza ich granice. Podczas jednej ze swoich podróży do Sztokholmu spotkał się z Bellem, za którego pośrednictwem przekazał Brytyjczykom dowody eksterminacji Żydów oraz zwrócił się do nich w imieniu grupy spiskowców – w tym generałów Hansa Ostera i Ludwiga Becka – o pomoc w usunięciu Hitlera. Brytyjczycy potraktowali jednak przekazaną prośbę jako prowokację i nie zareagowali.

W styczniu 1943 zaręczył się z Marią von Wedemayer, a 5 kwietnia został aresztowany pod ogólnym zarzutem „osłabiania potencjału wojennego Niemiec”, wobec braku konkretnych dowodów uczestnictwa w spisku przeciw Hitlerowi. Wpływy Canarisa nie były wystarczające na to, aby Bonhoeffera uwolnić, ale pozwoliły na przeniesienie go z aresztu policyjnego gestapo do względnie spokojnego więzienia w Berlinie, w którym wiele pisał. Jego zapiski ukazały się po wojnie w tomie pt. Widerstand und Ergebung („Opór i poddanie”).

Nie skorzystał z możliwości ucieczki z więzienia, a po nieudanym zamachu na Hitlera 20 lipca 1944 i wykryciu związku z tym zamachem Canarisa i grupy współpracujących z nim oficerów – oraz Bonhoeffera – pastor został w październiku 1944 przeniesiony ponownie do więzienia gestapo. Stamtąd trafił do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Hitler nie zapomniał o nim nawet w obliczu katastrofy Niemiec: na jego osobisty rozkaz 9 kwietnia 1945, dwa tygodnie przed wkroczeniem Amerykanów, Bonhoeffer wraz z admirałem Canarisem i generałem Osterem został postawiony przed trybunałem doraźnym, skazany i stracony na szubienicy w obozie Flossenbürg.

Jego myśl teologiczna, wraz z rozważaniami na temat „bezreligijnego chrześcijaństwa”, którym męczeńska śmierć teologa nadała jeszcze głębszą wymowę, wywarła istotny wpływ na powojenną teologię w Wielkiej Brytanii i Ameryce, a także na polskich intelektualistów i działaczy opozycji, takich jak Stanisław Barańczak czy Jacek Kuroń.

Kalendarium

  • 4 lutego 1906 – rodzą się Dietrich i Sabine, szóste i siódme dziecko mieszczańskiej rodziny z Wrocławia.
  • 1913 – rozpoczyna naukę w szkole Friedrichswerdersches Gymnasium w Berlinie.
  • marzec 1916 – rodzina Bonhoefferów przeprowadza się do domu przy Wangenheimstrasse 14 w Berlinie (dzielnica Grünewald).
  • marzec 1923 – w Grunewald-Gymnasium Dietrich zdaje maturę. W semestrze letnim rozpoczyna studia teologiczne na uniwersytecie w Tybindze.
  • 1924 – po dwóch semestrach studiów w Tybindze Dietrich wraca do Berlina, gdzie kontynuuje studia na uniwersytecie berlińskim. Tego samego roku spędza 3 miesiące w Rzymie, odbywa także podróże na Sycylię i do Afryki Północnej.
  • 1926 – pierwsze doświadczenia w praktyce teologicznej (nabożeństwa dla dzieci).
  • 1927 – złożenie pracy doktorskiej Sanctorum Communio i jej obrona.
  • 1928
    • styczeń – pierwszy egzamin z praktycznej wiedzy teologicznej.
    • luty – jednoroczny wikariat w Barcelonie połączony z pracą katechetyczną z dziećmi w ramach nabożeństw dziecięcych. Podróże po Hiszpanii w towarzystwie brata Klausa.
  • luty 1929 – powrót do Berlina, asystentura na uniwersyteckiej katedrze teologii systematycznej.
  • 1930
    • lipiec – drugi egzamin teologiczny. Habilitacja w zakresie teologii systematycznej (temat: Akt i bycie). Otwarty wykład habilitacyjny: Pytanie o człowieka we współczesnej filozofii i teologii.
    • wrzesień – wyjazd do Stanów Zjednoczonych: jednoroczne stypendium DAAD przeznaczone na studia na Union Theological Seminary w Nowym Jorku.
  • 1931
    • czerwiec – powrót do Berlina, asystentura na Wydziale Teologicznym uniwersytetu berlińskiego. Dietrich rozpoczyna działalność ekumeniczną. Jesienią zostaje wybrany na sekretarza ds. młodzieży na posiedzeniu Światowego Związku Krzewienia Przyjaźni za pośrednictwem Kościołów w Cambridge. Przyjęcie funkcji duszpasterza akademickiego w Wyższej Szkole Technicznej w Berlinie Charlottenburgu.
    • listopad – ordynacja, stanowisko wikariusza synodalnego przy Kościele Syjonu w Berlinie, opieka nad dziećmi przygotowującymi się do konfirmacji.
  • 1933 – przeciwstawia się tzw. „paragrafom aryjskim” w Kościele. Powstaje jego artykuł: Kościół wobec kwestii żydowskiej. Gestapo zakłóca prowadzoną przez Bonhoeffera kampanię wyborczą do władz Kościoła. Spór z teologią Niemieckich Chrześcijan. Współpraca przy „wyznaniu z Bethel”.
  • od października 1933 do kwietnia 1935 – funkcja proboszcza w dwóch niemieckich parafiach w Londynie. Znajomość z biskupem Chichesteru, współpraca w Ruchu Ekumenicznym.
  • od kwietnia 1935 do marca 1940 – utworzenie i prowadzenie seminarium kaznodziejskiego Kościoła Wyznającego w Zingst oraz Finkenwalde (obecnie Szczecin Zdroje), które zostaje zamknięte w 1937. Następnie wikariaty zbiorcze w Koszalinie (Köslin), Słonowicach (Gross Schlönwitz), Waszkowo, Tychowo (Sigurdshof).
  • wrzesień/październik 1938 – pisze książkę Życie wspólne.
  • 1939
    • marzec/kwiecień – pobyt w Londynie, spotkanie z biskupem Chichesteru, George’em Bellem.
    • czerwiec – wyjazd do Nowego Jorku.
    • lipiec – powrót z USA przez Londyn do Berlina.
  • sierpień 1940 – zakaz publicznych wystąpień nałożony na Bonhoeffera z powodu „działalności szkodliwej dla narodu”.
  • od listopada 1940 do lutego 1941 – pobyt w klasztorze Ettal, praca nad książką Etyka.
  • marzec 1941 – zakaz druku i publikacji oraz zakaz pełnienia obowiązków służbowych w Berlinie. Bonhoeffer przyłącza się do ruchu oporu przeciwko Hitlerowi, zgromadzonemu wokół admirała Canarisa. Podróże do Szwajcarii.
  • lato 1942 – podróż do Szwecji na spotkanie z Bellem. Celem jest zbadanie stanowiska rządu angielskiego względem niemieckiego ruchu oporu.
  • 1943
    • styczeń – zaręczyny z Marią von Wedemeyer.
    • 5 kwietnia 1943 – aresztowanie, pobyt w więzieniu śledczym Wehrmachtu w Tegel.
  • 8 października 1944 – po nieudanym zamachu na Hitlera oraz odnalezieniu akt o działalności ruchu oporu w Zossen, Bonhoeffer zostaje przeniesiony do więzienia Gestapo przy Prinz-Albrecht-Strasse.
  • 1945
    • 5 kwietnia – na rozkaz Hitlera zarządzone zostaje zamordowanie Bonhoeffera i innych członków ruchu oporu z szeregów Abwehry.
    • 8 kwietnia – w obozie koncentracyjnym Flossenbürg, do którego przewieziono więźniów, zbiera się sąd pod przewodnictwem Ottona Thorbecka. Wszystkich oskarżonych (Bonhoeffera, Canarisa, Ostera, Gehrego, Sacka) skazano na śmierć.
    • 9 kwietnia – wykonanie wyroku śmierci.

Źródło informacji: wikipedia.org

Brak miejsc

    loading...

        ImięRodzaj relacjiData urodzeniaData śmierciOpis
        1Karl BonhoefferKarl Bonhoefferojciec31.03.186804.12.1948
        2Adolf von HarnackAdolf von Harnackdaleki krewny, nauczyciel07.05.185110.06.1930
        3Arvid HarnackArvid Harnackdaleki krewny24.05.190122.12.1942
        4Falk HarnackFalk Harnackdaleki krewny02.03.191303.09.1991

        Nie określono wydarzenia

        Dodaj słowa kluczowe