Edward Szczepanik

Edward Franciszek Szczepanik (ur. 22 sierpnia 1915 w Suwałkach, zm. 11 października 2005 w Worcestershire) – ekonomista i premier Rządu Polskiego na uchodźstwie w latach 1986-1990.

Edward Franciszek Szczepanik urodził się 22 sierpnia 1915 w Suwałkach, podczas gdy kraj był częścią imperialnej Rosji pod okupacją niemiecką.

Lata młodości

E.F.Szczepanik uczęszczał do Gimnazjum Męskiego (obecnie I Liceum Ogólnokształcące) w Suwałkach, a następnie w Warszawie do Szkoły Głównej Handlowej, którą ukończył w 1936 roku uzyskując tytuł magistra na Wydziale Ekonomii Politycznej pod kierunkiem profesora Edward Lipińskiego. W czasie pełnienia zasadniczej służby wojskowej stacjonował w Oficerskiej Szkole Artylerii 29 Pułku Artylerii Lekkiej. Po odbyciu służby wojskowej, uzyskał stypendium naukowe Londyńskiej Szkoły Ekonomicznej (LSE) na studia pod kierunkiem profesorów Lionel Robbins, Friedrich Hayek i Paul Narcyz Rosenstein-Rodan. Po powrocie ze stypendium został asystentem na Wydziale Ekonomii Politycznej SGH. Po przerwie spowodowanej wojną, kontynuował edukację uzyskując tytuł magistra nauk ekonomicznych na LSE w 1953 r., a następnie tytuł doktorancki w 1956 r. Członek Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie i jego prezes w latach 1981-2003.

II wojna światowa

Podczas Inwazji na Polskę, Szczepanik był internowany na Litwie, a później pojmany przez władze sowieckie. W okresie od 1940 do 1942 r. był więźniem sowieckich łagrów w obozie w Kozielsku i na Półwyspie Kolskim. Po uwolnieniu w następstwie wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej i podpisaniu paktu Sikorski-Majski, trafił do II Korpusu WP gen. Władysława Andersa. Jako oficer (a następnie major) Wojska Polskiego, służył w Piątym Pułku Artylerii Polskiej biorąc udział w bitwach o Monte Cassino, Anconę i Bolonię. Był jednym z pierwszych żołnierzy Wojsk Alianckich wkraczających do Bolonii. Służył także jako oficer łącznikowy w Drużynie Szkoleniowej Artylerii Królewskiej dowodzonej przez pułkownika R.R. Hoare. W 1945 r. został odznaczony Krzyżem Walecznych, a w roku następnym otrzymał Krzyż Zasługi z Mieczami, jak również kilka innych odznaczeń polskich i brytyjskich.

Rodzina

Edward Szczepanik poślubił Hannę Marię Janikowską 29 czerwca 1946 w Rzymie. Mieli czworo dzieci Barbarę, Tadeusza, Zofię i Tomasza, wszyscy urodzeni w Londynie.

Kariera zawodowa

Kariera Szczepanika jako ekonomisty objęła wiele placówek oświatowych, wliczając w to stanowiska:

• wykładowca pomocniczy – w Warszawskiej Szkole Głównej Handlowej, (1938-1939)
• profesor pomocniczy – na Uniwersytecie Polskim w Londynie, (1947-1953)
• starszego wykładowca – na Uniwersytecie w Hongkongu (1953-1961)
• doradca – w grupie doradczej Uniwersytetu Harvarda w Karachi, Pakistan (1961-1963)
• starszy pracownika badawczego – na Uniwersytecie Sussex w Anglii (1978-1981)
• profesor ekonomii – Polski Uniwersytet na Obczyźnie (PUNO) w Londynie (1981-2005)

Poza tym, E.F. Szczepanik udzielał konsultacji dla następujących organizacji:

• Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców (UNHCR - United Nations High Commission for Refugees), Hongkong (1954)
• Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Azji i Dalekiego Wschodu (ECAFE – United Nations Economic Commission for Asia and the Far East), Bangkok, Tajlandia (1956)
• Międzynarodowej Organizacji Kawy (ICO – International Coffee Organisation), Londyn (1975)

ONZ – jako pierwszy doradca do spraw Hongkongu od 1954 do 1955 r.

• Organizacji do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) w okresie od 1963 do 1977 r.

Polityka Polska

Szczepanik był założycielem i Prezesem polskiego Instytut Badań Zagadnień Krajowych w Londynie od 1951 do 1953 r. i od 1983 do 1986 r. W okresie od 1963 do 1977 r. pełnił również funkcję polskiego przedstawiciela do Stolicy Apostolskiej w Rzymie – jednej z dwóch funkcji sprawowanych dla Polskiego Rządu na uchodźstwie. Był także członkiem Zarządu Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią i Prezesem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie (PTNO) w Londynie. W 1981 r. został Ministrem Spraw Wewnętrznych i wicepremierem Polskiego Rządu na uchodźstwie. 7 kwietnia 1986 r. został desygnowany na stanowisko Premiera Rządu na Uchodźstwie. Po śmierci Kaziemierza Sabbata, jego następca Ryszard Kaczorowski jako Prezydent Polski na uchodźstwie poprosił E.F.Szczepanika o kontynuację sprawowania funkcji szefa rządu. Przestał sprawować ten urząd w 1990 r. wskutek przekazania insygniów władzy przez Ryszarda Kaczorowskiego Lechowi Wałęsie jako "Prezydentowi Rzeczypospolitej wybranemu przez polski naród w wolnych wyborach powszechnych". Gabinet Szczepanika popierał działania Ryszarda Kaczorowskiego w kwestii przekazania insygniów władzy do kraju.

Odznaczenia i wyróżnienia

E.F.Szczepanik otrzymał w 1981 r. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (Rząd Polski na uchodźstwie). W 1982 r. uzyskał tytuł honorowego obywatela swojego rodzinnego miasta Suwałk. W 1985 r. w Londynie Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Wygnaniu odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta. W 1989 r. otrzymał Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski. W 1995 r. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie przyznała mu tytuł doktora honoris causa. W 1996 r. E.F.Szczepanik otrzymał od Starosty Powiatu Suwałki Medal za Zasługi dla Powiatu Suwalskiego, a od Ministra Kultury, Medal za Zasługi dla Kultury Polskiej.

E.F.Szczepanik zmarł 11 października 2005 w Worcestershire. Jego prochy zostały złożone na cmentarzu w jego rodzinnym mieście Suwałkach.