Eugeniusz Bodo

Eugeniusz Bodo, właśc. Bogdan Eugène Junod (ur. 28 grudnia 1899 w Genewie, zm. 7 października 1943 w Kotłasie) – polski aktor filmowy, rewiowy i teatralny szwajcarskiego pochodzenia, reżyser, scenarzysta, tancerz, piosenkarz i producent filmowy.

Pseudonim sceniczny - „Bodo” pochodzi od pierwszych sylab imion: jego pierwszego imienia (Bogdan) i matki (Jadwiga Anna Dorota).

Jego ojciec był Szwajcarem, ewangelikiem reformowanym a matka to polska szlachcianka, Jadwiga Anna Dorota Dylewska, zmarła w 1944, była katoliczką. Eugeniusz był wyznania swego ojca.

W Polsce pojawił się około 1900 r. wraz z rodzicami, którzy osiedli w Łodzi. Tu jego ojciec - Thèodore, z wykształcenia inżynier, zajął się działalnością kulturalną - Ludwik Sempoliński wspominał, że Junod był „specjalistą od prowadzenia kabaretów” na prowincji. Najpierw, w latach 1903–1907, w wynajętym od braci Krzemińskich iluzjonie przy Piotrkowskiej 17, przemianowując go na Teatr Iluzji Urania. Od 1907 r. kino-teatr "Urania" mieścił się w drewnianym budynku na zapleczu domów u zbiegu obecnych ulic Piotrkowskiej i S. Jaracza (obecnie w tym miejscu dom handlowy "Magda"). O miejscu tym, jako swoim ulubionym wspomina Julian Tuwim.

Aktor przez całe życie zachował obywatelstwo Szwajcarii (co przyczyniło się do jego śmierci), jednak fakt ten nie był powszechnie znany w okresie międzywojennym.

Zadebiutował na deskach ojcowskiej "Uranii", prawdopodobnie w numerze opisywanym we wspomnieniach Ludwika Starskiego jako »10-letni kowboj Bodo – cudowne dziecko XX wieku«. Imię kowboja stało się artystycznym pseudonimem artysty.

W 1917 zaczął występować jako pieśniarz i tancerz na scenach rewiowych, początkowo w Poznaniu i Lublinie, a od 1919 w Warszawie. Występował tam m.in. w kabaretach: „Qui Pro Quo”, „Morskie Oko”, „Cyganeria” i „Cyrulik Warszawski”. W 1925 zadebiutował w filmie Rywale i od tego momentu rozpoczęła się jego ogromna popularność. Ogółem zagrał w ponad 30 filmach. Grał zarówno role amantów, tragiczne, komediowe i w filmach muzycznych. Śpiewane przez niego w filmach piosenki stawały się w Polsce szlagierami.

27 maja 1929 prowadząc swój samochód marki Chevrolet, którym podróżował z kolegami z kabaretu „Morskie Oko”, spowodował koło Łowicza wypadek, w którym zginął na miejscu aktor Witold Roland. W ciemnościach wpadł samochodem na nieoznakowaną stertę kamieni. Został skazany na 6 miesięcy więzienia w zawieszeniu.

Gdy dorobił się w Warszawie mieszkania, sprowadził do siebie matkę. Uważany był za osobę dowcipną, szarmancką i uwodzicielską, co przysparzało mu wielu wielbicielek. Przez kilka lat był związany z aktorką Norą Ney. Miał ożenić się z ekscentryczną aktorką amatorką, tahitanką Reri (Anne Chevalier). Poznali się, gdy Reri przyjechała do Warszawy na jedyny w Polsce występ. Bodo namówił ją do pozostania w Polsce. W 1934 obsadził ją w filmie Czarna perła. Mieszkali w domu przy ul. Marszałkowskiej. Ostatecznie – z powodu różnic kulturowych i nadużywania alkoholu przez narzeczoną – do małżeństwa nie doszło. Inaczej opisuje to Arkady Fiedler: (...) a Bodo jak to Bodo. Niestety gładysz, dzióbasowy letkiewicz, po kilku tygodniach sprzykrzył sobie egzotyczną aktorkę i tu zaczęła się mniej chwalebna część romansu. Bodo zaczął bezceremonialnie wpychać Reri w ramiona innych galopantów, swych koleżków, a im więcej ich było, tym lepiej dla niego;im rzęsiściej lała się gorzałka, tym skuteczniejsza woda na młyn szałaputa. Gdy Reri wyrwała się z birbancko-sprośnego bagienka i wyjechała z Polski, już było za późno, by się wyprostować; nie mogła wyzbyć się trunkowego nałogu. (...).

Reklamował krawaty od Chojnackiego, kapelusze Młodkowskiego i marynarki Old England. Był miłośnikiem kobiet. Był abstynentem, za to był miłośnikiem jedzenia.

Posiadał doga niemieckiego – arlekina o imieniu Sambo (Sambo przeżył Bodo, został zabity przypadkowo podczas powstania warszawskiego).

W latach 30. zaczął pisać scenariusze, a tuż przed wybuchem II wojny światowej zaczął reżyserować filmy, w których grał główne role. Był producentem i jednym ze współwłaścicieli (od 1931) wytwórni filmowej B.W.B. (skrót od nazwisk właścicieli Bodo, Waszyński i Brodzisz), która zrealizowała m.in. „Bezimiennych bohaterów” (1932) i „Głos pustyni” (1932) oraz właścicielem od 1933 wytwórni „Urania-Film” (nazwał ją na cześć firmy nieżyjącego już ojca), w której powstały jego największe przeboje. W 1939 podpisał bardzo korzystny kontrakt z amerykańską wytwórnią filmową.

W kwietniu 1939 otworzył w Warszawie przy ul. Foksal 17 kawiarnię Café-Bodo, a na piętrze kupił czteropokojowy apartament. Rozpoczął przygotowania do reżyserii nowego filmu Uwaga – szpieg!. W sierpniu 1939 podpisał kontrakt z nowym teatrem Tip-Top. W 1938 zamieszkiwał w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 132.

Po wybuchu wojny, we wrześniu 1939 oddał kawiarnię w dzierżawę i uciekając przed wojną przeniósł się do Lwowa, gdzie zamieszkał w podlwowskich Brzuchowicach. Tam, znając biegle rosyjski, został konferansjerem i występował w teatrze Tea-Jazz Henryka Warsa, dokonywał nagrań swoich piosenek w wersji rosyjskiej. Wtedy też, po powrocie z jednego z tournée po ZSRR, postanowił wyemigrować do USA i złożył w tej sprawie dokumenty, ujawniając obywatelstwo szwajcarskie.

Nie zdążył wyjechać; co do dalszych jego losów istnieje kilka wykluczających się wersji. Według jednych świadków po agresji III Rzeszy na ZSRR został aresztowany przez przypadkowy patrol NKWD 25 czerwca 1941 na ulicach Lwowa, a według innych relacji NKWD aresztowało go 26 czerwca w domu. Decyzją specjalnej narady przy NKWD ZSRR został skazany na 5 lat ciężkiego obozu wychowawczego jako element społecznie niebezpieczny. Pojawiają się ślady, że przebywał w więzieniu w Ufie i Moskwie na Butyrkach. W czasie pobytu w Moskwie o jego uwolnienie starali się w imieniu ambasady polskiej Stanisław Kot i Tadeusz Romer. Jednak władze radzieckie nie wyraziły na to zgody ze względu na szwajcarskie obywatelstwo Bodo. Z tych samych przyczyn nie objęła go amnestia dla obywateli polskich. Z Moskwy odtransportowano go do łagru, w którym zmarł z wycieńczenia i głodu. Według radzieckich dokumentów miało to miejsce 7 października 1943. Ten fakt obalił wersję głoszoną w czasach PRL-u, kiedy to twierdzono, że Bodo został rozstrzelany przez Niemców po ich wkroczeniu do Lwowa. Został pochowany w zbiorowym grobie.

2 października 2011 w Kotłasie na cmentarzu Makaricha odsłonięty został pomnik, będący także symboliczną mogiłą artysty.

Filmografia

• 1925 – Rywale jako Geniuś
• 1926 – Czerwony błazen jako inspicjent
• 1927 – Uśmiech losu jako tancerz kabaretowy
• 1929 – Człowiek o błękitnej duszy jako rzeźbiarz
• 1929 – Policmajster Tagiejew jako Markowskij
• 1930 – Kult ciała jako Franciszek, pomocnik Czesława
• 1930 – Na Sybir jako robotnik
• 1930 – Niebezpieczny romans jako przywódca bandy włamywaczy
• 1930 – Uroda życia jako Roszow
• 1930 – Wiatr od morza jako Otto
• 1932 – Bezimienni bohaterowie jako komisarz Szczerbic
• 1932 – Głos pustyni jako szejk Abdullach
• 1933 – Jego ekscelencja subiekt jako subiekt Jurek
• 1933 – Zabawka jako Kuźma, syn gajowego
• 1934 – Czarna perła jako Stefan
• 1934 – Czy Lucyna to dziewczyna? jako inżynier Stefan Żarnowski
• 1934 – Kocha, lubi, szanuje jako praktykant aptekarski Władysław
• 1934 – Pieśniarz Warszawy jako Julian Pagórski
• 1935 – Jaśnie pan szofer jako hrabia Karol Boratyński
• 1936 – Amerykańska awantura jako Paweł
• 1936 – Bohaterowie Sybiru jako Władek
• 1937 – Książątko jako dziedzic Tadeusz Rolski
• 1937 – Piętro wyżej jako Henryk Pączek, spiker radiowy
• 1937 – Skłamałam jako Karol Borowicz
• 1938 – Paweł i Gaweł jako Paweł
• 1938 – Robert i Bertrand jako Bertrand
• 1938 – Strachy jako Zygmunt Modecki
• 1938 – Za winy niepopełnione jako Torence, wspólnik Holskiego

Dyskografia

• Hanka Ordonówna, Eugeniusz Bodo (SP, Syrena-Electro9437)
• Eugeniusz Bodo (Pocztówka, Tonpress R-0508-II)
• 1978 Jak za dawnych lat (LP, Muza SX-1701)
• 1990 W starym kinie: Eugeniusz Bodo, Adolf Dymsza (LP, Muza SX-2920)

Najpopularniejsze piosenki

• Ach, śpij, kochanie (Dlaczego nie chcesz spać; muz. Henryk Wars, sł. Ludwik Starski)
• Ach, te baby (muz. Roman Palester, sł. J. Nell)
• Całuję twoją dłoń, madame (muz. Ralph Erwin, sł. Andrzej Włast)
• Już taki jestem zimny drań (muz. H. Wars, sł. J. Nell, L. Starski)
• Najcudowniejsze nóżki (muz. H. Wars, sł. Jerzy Jurandot)
• O Key (muz. H. Wars, sł. Konrad Tom, Edward Schlechter)
• Sex appeal (muz. H. Wars, sł. E. Schlechter)
• Tyle miłości (muz. H. Wars, sł. K. Tom)
• ros. Прощальная Песенка Львовского Джаза (trans. Praszczalnaja piesenka lwowskogo dżaza – sł. G. Grigoriew) pol. Pożegnalna piosenka lwowskiego jazzu, walc (po 1939) – wersja ros. Tylko we Lwowie (muz. H. Wars, sł. E. Schlechter),
• Tylko z tobą i dla ciebie (muz. H. Wars, sł. J. Nell, L. Starski)
• Umówiłem się z nią na dziewiątą (muz. H. Wars, sł. E. Schlechter)
• Zrób to tak (muz. H. Wars, sł. J. Nell, L. Starski)