Harry Truman

Harry S. Truman (ur. 8 maja 1884 w Lamar, Missouri, zm. 26 grudnia 1972 w Kansas City, Missouri) – amerykański polityk. W latach 1945–1953 był prezydentem Stanów Zjednoczonych z ramienia Partii Demokratycznej, a wcześniej przez 3 miesiące pełnił funkcję wiceprezydenta. Okres prezydentury Trumana owocował w liczne historyczne wydarzenia: zakończenie II wojny światowej, początek zimnej wojny, utworzenie ONZ, a także część wojny koreańskiej. Jest jedynym w historii prezydentem Stanów Zjednoczonych, który wydał rozkaz użycia broni jądrowej (atak atomowy na Hiroszimę i Nagasaki).

Wczesne lata

Urodził się w miasteczku Lamar w stanie Missouri w rodzinie farmera i hodowcy bydła Johna Andersona Trumana i Marthy Ellen Young Truman (rodzina Trumanów pochodziła z Ulsteru, dokąd przybyła ze Szkocji). Następnie rodzina przyszłego prezydenta przenosiła się kilkakrotnie do Harrisonville, Belton, Grandview by w końcu osiąść w Independence. Tam uczęszczał do szkółki niedzielnej przy kościele prezbiterianów. Do „zwykłej” szkoły zaczął uczęszczać w wieku ośmiu lat. Po ukończeniu szkoły średniej w 1901 roku, zaczął pracować jako chronometrażysta na kolei, a następnie był pracownikiem biurowym. W 1906 wrócił na farmę swoich dziadków w Grandview, gdzie przebywał do 1917.

Służba wojskowa

Między 1905 a 1911 służył w Gwardii Narodowej w stanie Missouri. Został przyjęty do służby mimo słabego wzroku. Test na wzrok przeszedł po nauczeniu się wykresów i tablic.

W 1917 roku ponownie wstąpił do Gwardii Narodowej i został wysłany do Francji jako oficer artylerii. Podczas niemieckiego ataku na jego stanowisko artyleryjskie, ustawione w Wogezach, jego oddział zaczął się cofać. Truman nakazał powrót na stanowisko, klnąc przy tym niemiłosiernie. Żołnierze, zaskoczeni wybuchem wściekłości, wrócili. Co ciekawe, jego oddział nie stracił ani jednego człowieka w trakcie walk, a sam Truman został później awansowany na pułkownika.

Po zakończeniu działań wojennych wrócił do Independence. 28 czerwca 1919 roku poślubił swoją wieloletnią miłość Bess Wallace. Para miała jedną córkę Margaret Truman (1924–2008).

Kariera zawodowa

Miesiąc przed ślubem, Truman otworzył sklep z pasmanterią, lecz po kilku latach zbankrutował. Pożyczkę zaciągniętą na rozkręcenie interesu spłacał aż do 1934 r.

W 1922 został wybrany sędzią w sądzie hrabstwa Jackson w stanie Missouri. Co prawda w 1924 r. nie został ponownie wybrany, ale wygrał wybory w 1926 i 1930.

W 1930 roku koordynował plan przebudowy Kansas City i swojego rodzinnego hrabstwa Jackson.

Kariera polityczna

W 1934 r. został kandydatem Partii Demokratycznej na fotel senatora. Pokonał swoich rywali w prawyborach partyjnych, a następnie w cuglach wygrał wybory na senatora. W swoich wypowiedziach atakował zachłanności korporacji i ostrzegał przed spekulantami z Wall Street. Nie był wtedy poważnie traktowany przez administrację prezydenta Roosevelta. Ponownie wygrał wybory do Senatu w 1940, choć początkowo nic na to nie wskazywało.

Po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do II wojny światowej, Truman stanął na czele komisji senackiej, znanej jego „komisja Trumana”, celem wyjaśnienia sprawy defraudacji i złego zarządzania finansami przez wojsko. Początkowo prezydent Franklin Delano Roosevelt nie popierał działań komisji, obawiając się, że morale amerykańskich żołnierzy zostanie podkopane. Truman napisał wtedy list do prezydenta, w którym zapewniał, że komisja w 100% popiera działania administracji. Komisja okazała się sukcesem, bo w wyniku cięć zaoszczędzono aż 15 mld dolarów.

Wiceprezydent USA

W 1944 roku został mianowany jako kandydat na wiceprezydenta w wyborach prezydenckich w 1944 roku Tandem Roosevelt – Truman pokonał Thomasa Deweya i John Brickera stosunkiem głosów elektorskich 432-99.

Został zaprzysiężony 20 stycznia 1945 roku Jego urzędowanie przebiegało bez żadnych fanfar. Roosevelt na dodatek nie informował go o kluczowych decyzjach państwowych jak np. o projekcie Manhattan.

Prezydent USA

12 kwietnia 1945 roku Roosevelt zmarł, a Harry Truman został zaprzysiężony na prezydenta. Miał co prawda pojęcie o sprawach międzynarodowych i krajowych, jednak nie był na bieżąco informowany o wielu decyzjach zmierzających do zakończenia wojny. Po tym jak objął urząd, poprosił członków administracji Roosevelta, aby pozostali na swych stanowiskach i oświadczył, że jest gotów wysłuchać ich rad.

Jedną z jego pierwszych decyzji było zezwolenie na użycie bomby atomowej, co nastąpiło 6 i 9 sierpnia 1945 r.

Był gorącym zwolennikiem powstania ONZ. Pierwszym reprezentantem USA w ONZ mianował Eleanor Roosevelt, wdowę po swym poprzedniku. Popierał również utworzenie NATO.

Przypisuje mu się autorstwo tzw. doktryny Trumana, która popierała państwa przeciwstawiające się dominacji lub wejściu w strefę wpływów ZSRR. Stało się to formalną przyczyną tzw. zimnej wojny. Najbardziej ostre jej przejawy to regionalne konflikty zbrojne w Grecji w latach 1947–1949 oraz wojna w Korei w latach 1950–1953.

W 1948 roku został wybrany na drugą kadencję, uzyskując 51,02% głosów. Początkowo jednak nic nie wskazywało na jego zwycięstwo. Jego sondaże nie były wysokie, a prezydenta uważano za niezdolnego do wygrania wyborów. Demokraci usiłowali namówić generała Dwighta Eisenhowera, ale ten odmówił, a Truman pokonał swoich rywali w prawyborach. Jego rywalem był ponownie Thomas Dewey. Mimo niekorzystnych sondaży, Truman pokonał Deweya zarówno w głosowaniu powszechnym (49,6% do 45,1%) jak i elektorskim (303 do 189).

Początkowo Truman nie mianował wiceprezydenta. Zrobił to dopiero w 1949 roku mianując Albena Barkleya.

Po prezydenturze

Po odejściu z urzędu, Truman wrócił do Indepedence. Cierpiał na problemy finansowe, ponieważ nie miał oszczędności. Jedynym jego dochodem była pensja oficerska. W 1955 r. wydał swoje wspomnienia, które okazały się oszałamiającym sukcesem.

5 grudnia 1972 został przyjęty do szpitala w Kansas, z powodu zapalenia płuc. Zmarł 26 grudnia tego samego roku.

Ciekawostki

• Litera „S” w nazwisku nie jest skrótem drugiego imienia. Rodzice prezydenta nie potrafili wybrać drugiego imienia spomiędzy imion obu dziadków, które właśnie na „S” się zaczynały. Pozostawiono więc tylko pierwszą literę.
• Harry S. Truman został wybrany Człowiekiem Roku 1945 i 1948 magazynu „Time”.
• W „Księdze cmentarnej” Neila Gaimana 33. Prezydent Stanów Zjednoczonych jest jednym z Ghuli.