Hedy Lamarr

Hedy Lamarr (ur. 9 listopada 1913 w Wiedniu, zm. 19 stycznia 2000) – aktorka, hollywodzka gwiazda filmowa i wynalazczyni.

Życiorys

Urodziła się jako Hedwig Eva Maria Kiesler w rodzinie bogatego austriackiego bankiera. Dzięki swej urodzie po raz pierwszy wystąpiła w filmie w roku 1930. Dużym echem odbił się jej film z 1933 Ekstaza nakręcony przez czeskiego reżysera Gustawa Machaty, w którym wystąpiła nago. Film wywołał wielki skandal. Papież Pius XII uznał obraz za „niemoralny i szkodliwy”, Adolf Hitler zakazał wyświetlania w Niemczech, podobnie rząd amerykański, który zabronił także wwozu kopii filmu. W większości krajów, które zdecydowały się pokazywać film, ocenzurowano go przez wycięcie części scen.

W 1933 roku wyszła za mąż za biznesmena Fritza Mandla, który znajdował się w bliskich relacjach z nazistami. Zazdrosny mąż bezskutecznie próbował wykupić wszystkie kopie filmu Ekstaza.

Mandl miał liczne znajomości w elitach ówczesnych władz i w ten sposób jego żona mogła poznać Mussoliniego i Hitlera. Zajmował się produkcją uzbrojenia, a zwłaszcza systemami łączności radiowej. Dzięki temu jego żona miała okazję zapoznać się z nowoczesną techniką i okazała się utalentowana w tym kierunku.

W 1937 roku, mając dość męża i jego faszystowskich poglądów, rozwiodła się i uciekła do Londynu, gdzie poznała producenta filmowego Louisa Mayera, współzałożyciela wytwórni filmowej Metro-Goldwyn-Mayer (MGM). Wtedy zmieniła nazwisko na Hedy Lamarr na cześć gwiazdy kina niemego Barbary La Marr i w 1938 roku wspólnie z nim trafiła do Hollywood, gdzie grała w wielu filmach aż do końca 1941 roku. W ciągu sześciu lat zagrała w 17 filmach, ale nie została wielką gwiazdą. Reklamowano ją jako najpiękniejszą kobietę Hollywood. Po dwóch latach w wytwórni zaczęto jednak powątpiewać, a po pojawieniu się w wytwórni Ingrid Bergman, która szybko stała się gwiazdą, wycofała się z kariery aktorskiej.

W 1942 zerwała kontrakt z MGM i poświęciła się wraz z kompozytorem i swoim sąsiadem George’em Antheilem badaniom nad opracowaniem systemu FHSS (ang. frequency-hopping spread spectrum), polegającym na częstych skokowych zmianach częstotliwości nadawanego sygnału radiowego, który miał uniemożliwić przechwycenie i zakłócenie komunikacji z torpedami.

Ze względów technicznych system nie znalazł wtedy zastosowania, ale zainteresowała się nim amerykańska armia. Wynalazek wprowadzono do użycia kilka lat później, a ze względu na militarne zastosowanie utajniono aż do połowy lat 80. XX wieku. Dziś jest powszechnie stosowany w sieciach radiowych standardu IEEE 802.11 i GSM. Na swój wynalazek oparty na mechanicznym przełączaniu 88 częstotliwości, sterowanym przez bęben z pianoli, uzyskali patent numer 2292387. W 1997 roku otrzymała nagrodę amerykańskich wynalazców za zasługi dla rozwoju elektroniki.

Po wojnie wróciła na plan filmowy filmu Cecila DeMille’a „Samson i Dalila”, który odniósł duży sukces. Zagrała w kilku kolejnych filmach, ale nie odniosły one większego sukcesu. W 1966 wydała autobiografię Ekstaza i ja.

W roku 1998 twarz Lamarr pojawiła się po raz pierwszy na opakowaniu i instrukcjach pakietu CorelDRAW. Firma Corel Corporation została pozwana przez Lamarr do sądu o szkody związanie z nieautoryzowanym użyciem jej wizerunku. Sprawa została jednak rozwiązana polubownie i za nieznaną sumę, Corel uzyskał prawo do wyłącznego prawa na ten obraz na okres pięciu lat.

Zmarła 19 stycznia 2000 roku, prochy przeniesiono do Wiednia.

Nawiązania

W 1973 Mel Brooks nazwał imieniem „Hedley Lamarr” jednego z męskich bohaterów swej komedii Płonące siodła.

W grze Half-Life 2 „Lamarr” to headcrab Dr. Kleinera. W jednym z momentów gry, gdy Dr Kleiner szuka swojego zwierzaka, wypowiada słowa „There is only one hedy”, co można wziąć za typowego easter egga umieszczonego w grze.

Filmy

• 1930 – Geld auf der Straße
• 1931 – Man braucht kein Geld
• 1931 – Koffer des Herrn
• 1931 – Blumenfrau von Lindenau
• 1932 – Ekstaza (Extase)
• 1938 – Algier (Algiers)
• 1938 – Hollywood Goes to Town
• 1939 – Lady of the Tropics
• 1940 – Gorączka nafty (Boom Town)
• 1940 – I Take This Woman
• 1940 – Towarzysz X (Comrade X)
• 1940 – Miracle of Sound
• 1941 – Bądź ze mną (Come Live with Me)
• 1941 – H.M. Pulham, Esq.
• 1941 – Kulisy wielkiej rewii (Ziegfeld Girl)
• 1942 – Crossroads
• 1942 – Tortilla Flat
• 1942 – White Cargo
• 1943 – Show Business at War
• 1943 – Heavenly Body
• 1944 – Experiment Perilous
• 1944 – Konspiratorzy (Conspirators)
• 1946 – Strange Woman
• 1947 – Dishonored Lady
• 1948 – Let’s Live a Little
• 1949 – Samson i Dalila (Samson and Delilah)
• 1950 – Lady Without Passport
• 1950 – Copper Canyon
• 1951 – My Favorite Spy
• 1954 – Eterna femmina
• 1954 – Amante di Paride
• 1957 – Historia ludzkości (Story of Mankind)
• 1958 – Female Animal
• 1965 – Boginie miłości (Love Goddesses)
• 1975 – Brother, Can You Spare a Dime?
• 1977 – That’s Action
• 1989 – Entertaining the Troops
• 1990 – Instant Karma
• 1990 – Hollywoodzkie wspomnienia – Hedy Lamarr (Hollywood Remembers – Hedy Lamarr)