Jan Paweł I

Jan Paweł I (łac. Ioannes Paulus I, właśc. Albino Luciani; ur. 17 października 1912 w Forno di Canale, zm. 28 września 1978 w Watykanie) – patriarcha Wenecji (1970-1978), 263. papież i 5. Suweren Państwa Miasto Watykan w okresie od 26 sierpnia do 28 września 1978.

Biografia

Dzieciństwo i kapłaństwo

Urodził się w Canale d'Agordo (prowincja Belluno) w wielodzietnej biednej rodzinie robotniczej. Ojciec, Giovanni Luciani, był zatwardziałym socjalistą i antyklerykałem w przeciwieństwie do matki, głęboko wierzącej katoliczki, Bortoli Tancon. Matka razem z księdzem Filippo Carlim mieli największy wpływ na chłopca. Albino był pierwszym synem, wychowywali też dwie córki z pierwszego małżeństwa ojca, Giovanniego. Luciani został ochrzczony 19 października 1912, a bierzmowany 26 sierpnia 1919.

Gdy Albino miał 11 lat, jego ojciec wyraził zgodę na przystąpienie seminarium, co było sporym zaskoczeniem dla przyszłego papieża. W 1923 roku wstąpił do Niższego Seminarium Duchownego w Feltre, a w 1928 roku – do Wyższego Seminarium Duchownego w Belluno. 7 lipca 1935 roku przyjął święcenia kapłańskie w kościele św. Piotra w niedalekim Belluno, po czym został wikarym w rodzinnym Forno di Canale. W roku 1937 powołano go na stanowisko wicerektora seminarium w Belluno, gdzie wykładał teologię dogmatyczną, prawo kanoniczne i historię sztuki. Pracując tam, rozpoczął studia na Uniwersytecie Gregoriańskim i 23 listopada 1946 roku uzyskał doktorat z teologii dogmatycznej. Jego dużym osiągnięciem było zorganizowanie w 1949 roku Kongresu Eucharystycznego w Belluno. W tym samym roku opublikował swoją pierwszą książkę Okruchy katechizmu (Catechetica in briciole). W 1954 roku biskup Belluno Girolamo Bortignon powołał go na Wikariusza Generalnego swojej diecezji.

Biskup, kardynał

27 grudnia 1958 Jan XXIII w Bazylice Świętego Piotra w Rzymie konsekrował Albino Lucianiego i powierzył mu stanowisko biskupa w Vittorio Veneto. Był człowiekiem bardzo skromnym, zatem nie idąc za przykładem poprzedników, którzy mieli skłonności do luksusu, zamieszkał w spartańskich warunkach zamku San Marino i nosił zwykłą sutannę. Często bez zapowiedzi odwiedzał kalekich i chorych. Jako członek Komisji Doktrynalnej Episkopatu Włoch uczestniczył w Soborze Watykańskim II, lecz nie odegrał tam istotnej roli. W dniu 15 grudnia 1969 Paweł VI mianował go patriarchą Wenecji. W 1972 r. został wiceprzewodniczącym Konferencji Episkopatu Włoch i pełnił tę funkcję do 1976 roku. 5 marca 1973 został wyniesiony do godności kardynalskiej.

Zainicjował wiele akcji charytatywnych. Znany był ze swoich zdolności pisarskich. Szczególnie popularny był cykl artykułów jego autorstwa w "Messagero di Sant Antonio", pisany w formie listów do sławnych postaci z historii i literatury, np. do Pinokia, w których poruszał aktualne problemy współczesności. Po ukazaniu się książki Illustrissimi w 1978, Luciani miał stwierdzić, że gdyby nie został księdzem, pewnie byłby dziennikarzem.

Konklawe i pontyfikat

26 sierpnia 1978 r. obradujący kardynałowie wybrali go na papieża, po jednodniowym konklawe. Jego kandydatura była wynikiem niechęci Kolegium Kardynałów wobec kandydatów związanych z "kurialnym establishmentem". Przyjął wtedy jako pierwszy w historii papieży podwójne imię Jana Pawła, na cześć swoich dwóch poprzedników – Jana XXIII i Pawła VI.

Swój pontyfikat rozpoczął uroczyście 3 września. Papież Jan Paweł I za cel postawił sobie zmianę niektórych form sprawowania urzędu papieskiego, a także dalszego wprowadzania postanowień soborowych. Po objęciu urzędu nie życzył sobie by noszono go w lektyce. Do korzystania z sedia gestatoria namówił go Mistrz Papieskich Ceremonii Liturgicznych (uzasadniał, że wtedy go będzie widać i tym go przekonał). Jan Paweł I nie chciał też nosić tiary, która była symbolem bogactwa i przepychu (nawet na mszy inauguracyjnej, tak jak jego dwaj poprzednicy Jan XXIII i Paweł VI). Nie czytał też podczas przemówień i konferencji tekstów przygotowanych mu przez Kurię Rzymską.

5 września udzielił audiencji metropolicie leningradzkiemu i nowogrodzkiemu Nikodemowi. Było to pierwsze od 500 lat oficjalne spotkanie wysokiego przedstawiciela Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej ze zwierzchnikiem Kościoła katolickiego. Wizyta skończyła się tragicznie dla Nikodema, który doznał zawału serca i zmarł natychmiast, w obecności papieża.

Jan Paweł I zyskał wielu sympatyków wśród wiernych, wśród których zaskarbił sobie przydomek "Uśmiechniętego Papieża". Papież Jan Paweł I wygłosił 11 homilii i przemówień, odbył cztery audiencje generalne oraz odprawił pięć nabożeństw na Anioł Pański. Nie zdążył przedstawić głównych zamierzeń swojego pontyfikatu, wydać encykliki lub listów apostolskich.

Śmierć i spekulacje na jej temat

Jan Paweł zmarł 28 września 1978 r. w Watykanie, 33 dni od czasu objęcia papieskiego urzędu. Oficjalną przyczyną śmierci, podaną przez Watykan, był atak serca papieża. W łóżku znaleziono go martwego z notatkami w ręku. Jan Paweł I został pochowany w Bazylice św. Piotra.

Po jego śmierci pojawiły się różne teorie spiskowe, sugerujące otrucie przez zarządzającą finansami Watykanu hierarchię Banku Watykańskiego, która, zgodnie z niektórymi podejrzeniami, miała związki z włoską mafią obawiającą się dochodzenia zainicjowanego przez papieża w celu zbadania przeszłej działalności tejże instytucji. W czasach przed ujawnieniem trzeciej tajemnicy fatimskiej mówiono również, iż jest ona tak wstrząsająca, że to właśnie ona doprowadziła Jana Pawła I do zawału i śmierci.

Herb Jana Pawła I

Grób Jana Pawła I w Grotach Watykańskich

Herb papieski Jana Pawła I składa się z dwóch części, białej mniejszej na której znajduje się lew oraz z większej niebieskiej która składa się z sześciu gór i trzech złotych gwiazd.

Proces beatyfikacyjny

W listopadzie 2003 papież Jan Paweł II rozpoczął proces beatyfikacyjny Jana Pawła I. Faza diecezjalna procesu beatyfikacyjnego zakończyła się 10 listopada 2006 roku w Belluno. Cała dokumentacja została przekazana do Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, która 3 stycznia dokonała jej oficjalnego otwarcia. 17 października 2012 do tejże Kongregacji zostało przekazane tzw. positio, czyli zbiór dokumentów mających na celu wykazanie heroiczności cnót kandydata na ołtarze. Postulator procesu, biskup Enrico dal Covolo stwierdził, że badany jest także, wytypowany do beatyfikacji, cud, mający nastąpić za wstawiennictwem Jana Pawła I.