Jerzy Bordziłowski

Jerzy Bordziłowski, ros. Юрий Вячеславович Бордзиловский – Jurij Wiaczesławowicz Bordziłowski (ur. 16 listopada 1900 w Ostrowi Mazowieckiej, zm. 5 kwietnia 1983 w Moskwie) – generał pułkownik wojsk inżynieryjnych Armii Radzieckiej i generał broni Wojska Polskiego.

Jerzy Bordziłowski był synem Mieczysława i Wiery, ojciec był lekarzem w armii Imperium Rosyjskiego i zmarł na froncie w 1917. Dzieciństwo spędził w Chersoniu na Ukrainie, gdzie w 1918 ukończył gimnazjum. Po maturze wstąpił do Chersońskiego Instytutu Nauk Politycznych.

1 września 1919 wstąpił do Armii Czerwonej i został wcielony do 422 Pułku Piechoty. W składzie tego pułku walczył po stronie radzieckiej w wojnie polsko-bolszewickiej, został wzięty pod Kijowem do niewoli polskiej, z której zbiegł po dwóch miesiącach i ponownie wrócił na front. Uczestniczył w wojnie domowej w Rosji.

We wrześniu 1920 wstąpił do Oficerskiej Szkoły Wojsk Inżynieryjno-Saperskiej w Kijowie, którą ukończył w 1922. Po jej ukończeniu skierowany do służby w 16 Batalionie Saperów w Kazaniu jako dowódca plutonu, a następnie kompanii i komendant szkoły podoficerskiej. W trakcie służby w tym batalionie wstąpił w 1924 do Rosyjskiej Partii Komunistycznej (bolszewików). W latach 1928–1931 był wykładowcą w Szkole Oficerów Rezerwy w Saratowie. W 1931 ukończył wydział wojskowy Uniwersytetu Komunistycznego. W latach 1931–1935 pełnił obowiązki szefa wojsk inżynieryjno-saperskich 32 Dywizji Piechoty w Saratowie. W tym czasie ukończył w 1933 wyższy akademicki kurs w Akademii Wojsk Inżynieryjnych w Moskwie. W grudniu 1935 objął stanowisko pomocnika szefa wojsk inżynieryjno-saperskich Nadmorskiego Okręgu Wojskowego na Dalekim Wschodzie i funkcję tę pełnił do 22 czerwca 1941. W 1938 walczył z Japończykami na nad jeziorem Chasan. Był represjonowany w czasie wielkiej czystki.

Po napaści Niemiec na ZSRR mianowany początkowo pomocnikiem, a następnie szefem wojsk inżynieryjno-saperskich 21 Armii, która walczyła na Froncie Południowo-Zachodnim. W walkach pod Icznią 1 września 1941 został ranny. Po powrocie ze szpitala w okresie od lipca do września 1942 pełnił funkcję szefa wojsk inżynieryjno-saperskich 64 Armii walczącej w Stalingradzie. 1 października 1942 został mianowany generałem majorem wojsk inżynieryjnych i szefem wojsk inżynieryjno-saperskich – zastępca dowódcy Frontu Woroneskiego. Na tym stanowisku przygotowywał obronę, a następnie kontrofensywę na łuku kurskim. W listopadzie 1943 został przeniesiony na stanowisko szefa wojsk inżynieryjno-saperskich 33 Armii.

24 września 1944 został skierowany do służby w Wojsku Polskim, gdzie objął stanowisko dowódcy wojsk inżynieryjno-saperskich 1 Armii Wojska Polskiego, którą pełnił do 15 lutego 1945. Mianowany generałem lejtnantem wojsk inżynieryjnych Armii Czerwonej 11 lipca 1945. Następnie od 15 listopada 1945 został szefem wojsk inżynieryjno-saperskich Wojska Polskiego. Na tym stanowisku pełnił służbę do 1 września 1951. Kierował pracami wojsk inżynieryjno-saperskich przy rozminowaniu Polski.

W 1947 był prezesem klubu piłkarskiego WKS Legia Warszawa, który w 1948 zmienił nazwę na CWKS Warszawa.

W latach 1952–1954 studiował na Wyższym Kursie Akademickim przy Wyższej Akademii Wojskowej im. Klimenta Woroszyłowa w ZSRR.

Po powrocie ze studiów do Polski 23 marca 1954 został szefem Sztabu Generalnego WP i jednocześnie wiceministrem Obrony Narodowej (do 6 lutego 1965). Mianowany generałem pułkownikiem wojsk inżynieryjnych armii radzieckiej 7 lipca 1954. Wydał rozkaz krwawego stłumienia protestów ludności w czasie wydarzeń Poznańskiego Czerwca 56.

W latach 1951–1953 był przewodniczącym Sekcji Piłki Nożnej Głównego Komitetu Kultury Fizycznej – organu funkcjonującego czasowo w latach 1951–1956 w miejsce Polskiego Związku Piłki Nożnej. Przewodniczył komitetowi redakcyjnemu Wojskowego Przeglądu Historycznego i Małej encyklopedii Wojskowej.

W latach 1954–1968 był członkiem PZPR, a w okresie 1952–1956 posłem na Sejm PRL I kadencji.

W lutym 1965 został głównym inspektorem szkolenia bojowego i jednocześnie wiceministrem obrony narodowej. Funkcje te pełnił do marca 1968, gdy zakończył służbę w Wojsku Polskim, wyjeżdżając do ZSRR. Po wyjeździe z Polski pełnił służbę w Korpusie Inspektorów Armii Radzieckiej.

Zmarł w 5 kwietnia 1983 w Moskwie, pochowany 8 kwietnia 1983 na cmentarzu Nowokuncewskim w Moskwie. W imieniu Wojska Polskiego gen. Bordziłowskiego żegnał wiceminister obrony narodowej, Główny Inspektor Obrony Terytorialnej gen. broni Tadeusz Tuczapski. W pogrzebie uczestniczył także ambasador PRL w ZSRR Stanisław Kociołek oraz attache wojskowy Ambasady PRL w Moskwie gen. dyw. Ignacy Szczęsnowicz.

Napisał wspomnienia: Żołnierska droga wyd. MON (t. I – 1970, t. II – 1972).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1968)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1954)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (dwukrotnie, 1945 i 1973)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Order Sztandaru Pracy I kl. (dwukrotnie)
• Order Krzyża Grunwaldu III kl.
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1945)
• Medal Za udział w walkach o Berlin (1966)
• Krzyż Walecznych (1946)
• Srebrny Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny (1954)
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie, 1946 i 1947)
• Order Lenina (dwukrotnie)
• Order Czerwonego Sztandaru (pięciokrotnie)
• Order Kutuzowa II kl. (10.04.1945)
• Order Wojny Ojczyźnianej I st. (31.05.1945)
• Order Rewolucji Październikowej
• Medal za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945 (ZSRR)
• Medal 20-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945 (ZSRR)
• Odznaka "25 lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej" (ZSRR)
• Medal 30-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945 (ZSRR)
• Medal jubileuszowy 30-lecia Radzieckiej Armii i Marynarki Wojennej (ZSRR)
• Medal 50-lecia Sił Zbrojnych ZSRR (ZSRR)

I odznaczenia albańskie i czechosłowackie.

Awanse

• major (1936)
• podpułkownik (1940)
• pułkownik (1941)
• generał major wojsk inżynieryjnych - 1 października 1942 (w Wojsku Polskim przyjęty w stopniu generała brygady)
• generał porucznik wojsk inżynieryjnych - 11 lipca 1945 (w WP występował w stopniu generała dywizji)
• generał pułkownik wojsk inżynieryjnych - 7 lipca 1954 (w WP występował w stopniu generała broni)