Jerzy Czeszejko-Sochacki

Jerzy Czeszejko-Sochacki ps. Bratkowski (ur. 29 listopada 1892 w Nieżynie, zm. 4 września 1933 w Moskwie) – polski polityk socjalistyczny i komunistyczny, publicysta, poseł na Sejm RP.

Syn Wacława Czeszejko-Sochackiego, farmaceuty i Walerii z d. Bogusławskiej. Po ukończeniu gimnazjum realnego w Dyneburgu, gdzie przenieśli się rodzice, w latach 1911-1915 studiował na wydziale prawa Uniwersytetu w Petersburgu. Brał czynny udział w podziemnym studenckim ruchu niepodległościowym. W 1911 za udział w demonstracji studenckiej aresztowany i skazany na dwa miesiące aresztu. Publikował w polskojęzycznym Dzienniku Petersburskim (od 1914 Dziennik Petrogradzki).

Od 1914 działał w Polskiej Partii Socjalistycznej–Frakcja Rewolucyjna. Organizował PPS w Wilnie, następnie przeniósł się do Warszawy, gdzie był nauczycielem gimnazjalnym, jednocześnie zajmując się pracą organizacyjną w PPS.

Jako nauczyciel w seminarium nauczycielskim w Siennicy zorganizował bezpośrednio po odzyskaniu niepodległości jedną z nielicznych w Polsce rad delegatów chłopskich i współorganizował (m.in. wraz z Janem Kwapińskim) Związek Zawodowy Robotników Rolnych. Kandydował jednocześnie w styczniu 1919 w wyborach do Sejmu Ustawodawczego, nie zdobył mandatu. Na zjeździe Polskiej Partii Socjalistycznej w 1919 wybrany do Rady Naczelnej i Centralnego Komitetu Wykonawczego (CKW) PPS. Następnie wybrany sekretarzem generalnym PPS. We władzach partii prezentował stanowisko lewicowe i przeciwne wojnie polsko-bolszewickiej.

Na posiedzeniu Rady Naczelnej PPS w końcu lipca 1920, podczas kulminacji ofensywy Armii Czerwonej na Warszawę zgłosił projekt rezolucji o wystąpieniu PPS z koalicyjnego Rządu Obrony Narodowej. Wobec odrzucenia projektu w głosowaniu przez Radę Naczelną zrzekł się funkcji sekretarza generalnego i członka CKW PPS. W marcu 1921 wraz z kilku działaczami socjalistycznymi ogłosił list otwarty o wystąpieniu z PPS. Na kilka dni przed kongresem PPS został aresztowany, kilka miesięcy spędził w więzieniu na Pawiaku. We wrześniu 1921 wstąpił do KPRP, gdzie został dokooptowany do jej Komitetu Centralnego. We władzach partii prezentował stanowisko zmierzające do porozumienia zwalczających się frakcji: większościowców i miejszościowców.

Brał czynny udział w wyborach do Sejmu RP jesienią 1922 jako jeden z organizatorów i członek Komitetu Centralnego Związku Proletariatu Miast i Wsi – wobec delegalizacji KPRP – oficjalnej przybudówki KPRP wystawiającej kandydatów komunistycznych w wyborach parlamentarnych 1922. W latach 1921-1925 był członkiem Komitetu Centralnego KPRP , a następnie KPP. Od marca 1926 poseł na Sejm RP w miejsce Stanisława Łańcuckiego, który 25 lutego 1926 zrezygnował z mandatu poselskiego po uwięzieniu i wyroku sądowym za działalność antypaństwową.

W 1928, po utracie immunitetu parlamentarnego Czeszejko-Sochacki wyjechał przez Wolne Miasto Gdańsk do Berlina. Był wówczas członkiem Biura Politycznego KC KPZU (1928-1929) – autonomicznej sekcji KPP. W roku 1929 został członkiem Biura Politycznego KC KPP. W Berlinie przebywał do 1930, kiedy to wyjechał do Moskwy, by objąć jako przedstawiciel KPP funkcję w Komitecie Wykonawczym Kominternu (zastępca członka prezydium sekretariatu Komitetu Wykonawczego Kominternu). Funkcję sprawował do 1932, gdy przeniesiono go na stanowisko redaktora wychodzącego w Moskwie pisma KPP Z pola walki.

13 sierpnia 1933 aresztowany przez OGPU pod zarzutem szpiegostwa – współpracy z II Oddziałem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. 4 września 1933 popełnił samobójstwo – wyskoczył podczas przesłuchania z piątego piętra gmachu OGPU na Łubiance. Jego żona Józefina (z d. Jurewicz) została aresztowana w 1937 w czasie wielkiej czystki, najpierw zesłana do Pawłodaru w Kazachstanie, ponownie aresztowana w 1938, w obozach koncentracyjnych Gułagu do 1946, powróciła do Polski w 1959.

Pośmiertnie zrehabilitowany w listopadzie 1957. Ojciec rosyjskiej poetki Natalii Astafiewej, urodzonej w Warszawie, tłumacza literatury polskiej.