Jerzy Kukuczka

Jerzy Kukuczka (ur. 24 marca 1948 w Katowicach, zm. 24 października 1989 na Lhotse w Nepalu) – polski alpinista i himalaista, jako drugi człowiek na Ziemi zdobył Koronę Himalajów i Karakorum – wszystkie 14 szczytów o wysokości ponad 8 tysięcy metrów (pierwszy był Reinhold Messner, któremu zajęło to szesnaście lat i cztery miesiące, Kukuczce niespełna osiem lat). Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych himalaistów XX wieku.

Spośród 14 ośmiotysięczników zdobytych w latach 1979–1987 na 10 wszedł nowymi drogami (poza swoim pierwszym ośmiotysięcznikiem wspinał się albo w ekstremalnie ciężkich warunkach zimą albo nowymi trasami), 7-krotnie w stylu alpejskim, na 4 – po raz pierwszy zimą, na 1 szczyt samotnie – żaden inny zdobywca 14 ośmiotysięczników nie może pochwalić się takim bilansem. W ciągu niespełna dwóch lat (21 stycznia 1985 r. – 10 listopada 1986 r.) zdobył sześć ośmiotysięczników, z czego aż trzy po raz pierwszy zimą, na trzech kolejnych wytyczył nowe drogi (w tym niezwykle trudne na Nanga Parbat i K2). Wolno aklimatyzował się, za to słynął z ogromnej wytrzymałości psychicznej i fizycznej. Jego partnerami byli m.in. Wojciech Kurtyka, Artur Hajzer, Krzysztof Wielicki oraz Ryszard Pawłowski.

W szkole średniej uprawiał też przez pewien czas podnoszenie ciężarów, aż do momentu, kiedy dostał zakaz lekarski uprawiania tego sportu.

W 1965 roku został członkiem Harcerskiego Klubu Taternickiego im. gen. Mariusza Zaruskiego w Katowicach. HKT, należący do Hufca Katowice-Zachód, prowadził działalność turystyczną na rzecz hufca, organizując imprezy turystyczne z wykorzystaniem elementów z zakresu wspinaczki. W działaniach tych brał czynny udział Jerzy Kukuczka. W 1966 roku wstąpił do Koła Katowickiego Klubu Wysokogórskiego i ukończył tatrzański kurs wspinaczkowy. W czasie harcerskiego zimowiska w Kowarach zimą 1967/68 uzyskał stopień przewodnika, a następnie – podharcmistrza. W HKT pełnił funkcje przewodniczącego Komisji Rewizyjnej (1967–1969) oraz szefa komórki szkoleniowo-kwalifikacyjnej (1971–1975). Razem z nim proporczyk Harcerskiego Klubu Taternickiego znalazł się na najwyższych szczytach Ziemi.

W 1988 na igrzyskach olimpijskich w Calgary wraz z Reinholdem Messnerem nagrodzony srebrnym Orderem Olimpijskim. Reinhold Messner odmówił przyjęcia medalu, uzasadniając swój gest tym, że uważa alpinizm za twórczość, a nie rywalizację. Kukuczka przyjął medal, ponieważ w wyczynowym wspinaniu widział sportowe wartości, co niejednokrotnie podkreślał: W alpinizmie, jak w szachach – mówił – jest miejsce na swego rodzaju twórczość i sportową rywalizację. Gdyby jej zabrakło, być może nigdy bym się nie wspinał.

Mnie nie wystarczy być tylko w górach – dodał później – nie wystarczy być na wyprawie. Uważam, że jeżeli się podchodzi pod górę, to z jakimś celem, a tym celem jest wejść na tę górę.

21 stycznia 1985 jako pierwszy człowiek na ziemi (razem z Andrzejem Czokiem) wszedł zimą na Dhalaugiri (8167 m n.p.m.) – pierwszy z czterech ośmiotysięczników, które zdobył zimą

Południowa ściana Lhotse

Jerzy Kukuczka – pomnik

Tablica pamiątkowa upamiętniająca Jerzego Kukuczkę w Istebnej

Zginął na wysokości 8300 metrów 24 października 1989 podczas wejścia na Lhotse nową drogą przez słynną, niezdobytą wówczas południową ścianę. Szczyt atakował wspólnie z Ryszardem Pawłowskim. Kukuczka wspinał się jako pierwszy i tuż przed granią szczytową odpadł. Lina, nie wytrzymując obciążenia, pękła, a wspinacz spadł w dwukilometrową przepaść. Ciała Kukuczki nigdy nie odnaleziono, ale oficjalna wersja brzmiała, że Kukuczkę pochowano w lodowej szczelinie, nieopodal miejsca upadku. Taki krok był podyktowany wymaganiem odnalezienia ciała do wypłaty odszkodowania dla rodziny zmarłego. W Chukhung wybudowano czorten, na którym umieszczono tablicę pamiątkową. Tablica pamiątkowa znajduje się także na Tatrzańskim Cmentarzu Symbolicznym pod Osterwą.

Pozostawił żonę Celinę oraz dwóch synów: Macieja i Wojciecha. Młodszy z jego synów, Wojciech, zdobył Mount Everest.

Najważniejsze osiągnięcia:

• zdobycie Korony Himalajów i Karakorum (w ciągu zaledwie ośmiu lat: 1979-1987) jako drugi człowiek na świecie po Reinholdzie Messnerze
• wytyczenie jedenastu nowych dróg na zdobytych ośmiotysięcznikach
• siedem wejść na najwyższe szczyty w stylu alpejskim
• zdobycie czterech ośmiotysięczników zimą, w tym trzech po raz pierwszy w historii: Dhaulagiri I, Kangchendzonga, Annapurna (na Cho Oyo wszedł razem z Zygmuntem Andrzejem Heinrichem 3 dni po pierwszych zimowych zdobywcach tego szczytu – pierwszego zimowego wejścia dokonali Maciej Berbeka i Maciej Pawlikowski 12 lutego 1985)
• zdobycie w ciągu niespełna dwóch lat (21 stycznia 1985 – 10 listopada 1986) sześciu ośmiotysięczników, z czego aż trzy po raz pierwszy zimą, na trzech kolejnych wytyczenie nowych dróg (w tym niezwykle trudne drogi na Nanga Parbat i K2)
• wejście solowo na Makalu nową drogą