Jerzy Lande

Jerzy Lande (ur. 13 listopada 1886 w Derpcie, zm. 10 grudnia 1954 w Krakowie) – prawnik, profesor i kierownik Katedry Teorii i Filozofii Prawa na Uniwersytecie Wileńskim, następnie na Uniwersytecie Jagiellońskim, autor prac naukowych, fotografik, taternik.

Naukę rozpoczął w V Gimnazjum w Warszawie. Tu zaprzyjaźnił się z późniejszym filozofem i luminarzem kultury polskiej Tadeuszem Kotarbińskim. Maturę ze złotym medalem uzyskał w Petersburgu w roku 1905, po czym wstąpił na Wydział Prawa tamtejszego uniwersytetu, który ukończył w 1910 r. W czasie studiów był uczniem m.in. Leona Petrażyckiego – wybitnego teoretyka prawa, który bardzo silnie wpłynął na poglądy naukowe Landego.

Po ukończeniu uniwersytetu wrócił do kraju i zamieszkał w Warszawie, gdzie do 1917 r. zajmował się adwokaturą. Pracował w organizacjach społecznych: Straży Obywatelskiej, sądownictwie obywatelskim, Radzie Głównej Opiekuńczej, Ministerstwie Sprawiedliwości. Był pracownikiem Biura Komisji Instrukcji dla Prokuratorów Tymczasowej Rady Stanu. Brał czynny udział w pracach Towarzystwa Prawniczego, Towarzystwa Psychologicznego i Instytutu Filozoficznego. W 1921 r. został zastępcą profesora, od 1925 r. profesorem teorii i filozofii prawa na Uniwersytecie Wileńskim, a od 1929 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Wkrótce po wybuchu II wojny światowej Lande wraz z innymi profesorami i docentami UJ został wywieziony do hitlerowskiego obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie spędził trzy miesiące. Jak wszyscy, dawał tam koleżeńskie wykłady ze swojej specjalności. Podczas dalszych lat okupacji brał udział w tajnym nauczaniu. Wrócił do pracy na uniwersytecie natychmiast po zakończeniu wojny. Umarł w wieku 68 lat. Został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.

Dorobek naukowy

Jerzy Lande był kontynuatorem myśli Leona Petrażyckiego. Zajmował się psychologicznymi i socjologicznymi uwarunkowaniami prawa. W czasie pracy w Wilnie opublikował pierwsze książki: Norma a zjawisko prawne. Rozważania nad podstawami teorii prawa na tle krytyki systemu Kelsena (1925) oraz Zarys historii filozofii prawa w Polsce od początku XIX wieku (1928). Wychował profesorów i doktorów trzech katedr teorii prawa. Jego prace naukowe, prawnicze i filozoficzne zostały wydane pośmiertnie w Studiach filozofii prawa.

Fotografia

Zajmował się fotografią od 1903 r. Jego pasja wyrosła z krajoznawstwa, dlatego znany jest przede wszystkim z fotografii krajobrazu. Zajmował go również portret oraz fotografia architektury. Jak pisał Jan Sunderland, „Jego zdjęcia wykazują duży zmysł kompozycyjny, zarówno linearny jako też – głównie – walorowy”.

Taternictwo

Od 1909 r. uprawiał w Tatrach turystykę i taternictwo, początkowo z przewodnikiem Bartłomiejem Obrochtą, któremu później poświęcił wspomnienie U Bartka w Roztoce. Z Janem Małachowskim i Mariuszem Zaruskim uczestniczył w pierwszym zimowym wejściu na Kozie Czuby. Prowadził w góry wycieczki studenckie, uczył techniki i wspinaczki skalnej.