Māris Liepa

Māris Rūdolfs Liepa (ur. 27 lipca 1936 w Rydze – zm. 26 marca 1989 w Moskwie) to jedna z najwybitniejszych artystek baletowych XX wieku.

Māris Liepa studiowała w Ryskiej Szkole Choreograficznej pod kierunkiem Valentina Bļinova. W 1950 roku po raz pierwszy wystąpił w Moskwie, gdzie dostrzeżono i doceniono jego talent.

W 1953 roku rozpoczął naukę w Moskiewskiej Szkole Choreograficznej w klasie Mikołaja Tarasowa, początkowo kształcąc się na tancerza charakterystycznego, jednak po ukończeniu szkoły został tancerzem baletu klasycznego.

W 1955 ukończył Moskiewską Szkołę Choreografii i powrócił do Łotewskiego Teatru Opery i Baletu w Rydze. W grudniu tego samego roku tańczył gościnnie w Moskwie, gdzie zauważyła go Maija Plisecka. Zaprosiła Mari Liepę do tańca podczas jej gościnnych występów w Budapeszcie w 1956 roku. W tym samym roku przyjął także zaproszenie do pracy w Teatrze Muzycznym im. Stanisławskiego i Niemirowicza-Danczenki w Moskwie, gdzie przez cztery sezony stał się jednym z czołowych artystów.

W 1960 roku Liepa został zaproszony do udziału w gościnnym tournée Teatru Bolszoj w Polsce, po czym główny baletmistrz teatru Leonid Ławrowskis zaproponował mu pracę w swojej trupie. Zadebiutował na scenie Teatru Bolszoj rolą Bazylego w „Don Kichocie”, wkrótce zatańczył także bardzo ważną w swojej przyszłej karierze artystycznej rolę hrabiego Alberta w balecie „Gisele”.

W 1964 roku rozpoczęła się współpraca z nowym głównym mistrzem baletu Teatru Bolszoj, Jurijem Grigorowiczem.

W 1966 roku po raz pierwszy zatańczył w odrodzonym balecie Fokina „Duch róży”, w 1968 – w nowym balecie „Spartak”, w 1970 otrzymał najwyższe nagrody za rolę Krassusa.

Na początku lat 70. ubiegłego wieku stosunki Lipy z głównym baletmistrzem Teatru Bolszoj uległy pogorszeniu, a premiera baletu nie dostała ról w nowych przedstawieniach Grigorowicza. Ten związek był w najgorszym wydaniu. Wykorzystując swoje stanowisko administracyjne, Grigorović faktycznie zaczął „zjadać” Lipę z teatru.

W 1977 roku Liepa zatańczyła swoją ostatnią główną rolę w Teatrze Bolszoj - balet „Cipolino”. Następnie zainscenizował i zorganizował kilka swoich wieczorów twórczych. Aktywnie współpracował z nowym zespołem baletowym Borisa Eifmana.

W 1982 roku Liepa został poproszony o przejście na emeryturę, co jednak nie oznaczało końca jego kariery baletowej i artystycznej. Pracował jako nauczyciel baletu, od 1983 do 1985 był dyrektorem artystycznym baletu Opery Narodowej w Sofii.

W 1989 roku założył własny Teatr Baletowy w Moskwie.

W repertuarze Mārasa Liepy znalazło się kilkadziesiąt ról, tańczył od „Jeziora łabędziego” po „Spartaka”. Koncertował w wielu krajach Europy i USA. Od 1969 roku grał w telewizji i kinie, m.in. w „Hamlecie”, „Spartaku”.

W 1971 roku reżyserka Laima Žurgina nakręciła film dokumentalny „Māris Liepa”.

W 1981 roku w Rydze ukazała się książka „Chcę tańczyć przez sto lat” napisana przez Mārasa Liepę. Otrzymał najwyższe odznaczenia, nagrody i tytuły honorowe Związku Radzieckiego, m.in. Medal Pamięci K. Stanisławskiego, Nagrodę im. Wacława Niżyńskiego przyznawaną przez Paryską Akademię Tańca, Nagrodę Mariusa Petipy.

Od kilku lat w Łotewskiej Operze Narodowej odbywają się koncerty poświęcone pamięci Māsa Liepy, organizowane przez jego dzieci – syna Andrisa, córki – tancerkę baletową Ilze, aktorkę i śpiewaczkę Mariję.