Martin Gray

Martin Gray, (ur. jako Mieczysław Grajewski 27 kwietnia 1922 w Warszawie, zm. 25 kwietnia 2016 w Ciney) – polsko-francuski pisarz pochodzenia żydowskiego, ocalony z Holocaustu. Był autorem książki biograficznej Wszystkim, których kochałem, w której opisał tragiczne losy swoje i swojej rodziny podczas II wojny światowej.

Jego ojciec był właścicielem fabryki rękawiczek. Jego rodzina związana była z reformowanym judaizmem, on sam nie angażował się w życie religijne. Po wybuchu wojny przesiedlony z rodziną do getta warszawskiego, często organizował dla bliskich żywność. Dołączył do powstania w getcie. Umieszczony w obozie w Treblince, udało mu się uciec. Następnie na krótko walczył u boku Armii Krajowej, a pod koniec wojny w Armii Ludowej, z którą jako funkcjonariusz NKWD wkroczył do Berlina.

Po wojnie opuścił Armię Czerwoną i zaczął poszukiwania babci, która jako jedyna przeżyła z rodziny wojnę. Znalazł ją w 1946 w Stanach Zjednoczonych, dokąd wyemigrował. Pracował jako handlarz antyków w USA, Kanadzie i na Kubie. W 1960 przeniósł się do Francji, gdzie mieszkał przez większość życia.

W 1979 roku Gitta Sereny, w artykule opublikowanym w New Statesman, zarzuciła Grajewskiemu, że jego książka Wszystkim, których kochałem została napisana przez Maxa Gallo.

Publikacje

W swoich książkach Gray zmierza się z przeszłością. Opisuje życie w getcie, pobyt w Treblince, ucieczkę z obozu; ważna jest też relacja z walki w powstaniu w getcie oraz spotkania z ojcem i jego śmierć, którą osobiście przeżył.

Jest autorem sześciu książek wydanych w języku francuskim:

• Le livre de la vie, 1973
• Les forces de la vie, 1975 (wyd. pol. Siły życia, Warszawa: PWN, 1990, seria Logos)
• La vie renaîtra de la nuit, 1977
• Le Nouveau Livre, 1980
• J'écris aux hommes de demain, 1983
• La maison humaine, 1984

Na podstawie wspomnień został zrealizowany w 1983 film Dla tych, których kochałem, z Michaelem Yorkiem w roli głównego bohatera.