Mieczysław Fogg

Mieczysław Fogg, właściwie Mieczysław Fogiel (ur. 30 maja 1901 w Warszawie, zm. 3 września 1990 w Warszawie) – polski piosenkarz śpiewający barytonem lirycznym, którego kariera artystyczna rozpoczęła się w okresie międzywojennym i trwała przez kilka dziesięcioleci po zakończeniu II wojny światowej. Jego najbardziej znane utwory to: Tango milonga, To ostatnia niedziela, Jesienne róże, Pierwszy siwy włos, Mały biały domek, Już nigdy.

Mieczysław Fogiel urodził się w Warszawie 30 maja 1901. Jego matka prowadziła sklep w domu na rogu ulicy Długiej i Freta, a ojciec był pracownikiem kolei (maszynista kolejowy).

Był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej w 1920 (ranny na froncie). W 1921 rozpoczął pracę w Warszawskiej Dyrekcji PKP jako kasjer, gdzie pracował do 1935. W 1922 Mieczysław Fogiel śpiewał w chórze w kościele Świętej Anny na Krakowskim Przedmieściu. Podczas próby kolęd usłyszał go Ludwik Sempoliński i skierował (grudzień 1922) na naukę śpiewu do profesora Jana Łysakowskiego na Wydziale Wokalistyki Szkoły Muzycznej im. Fryderyka Chopina. Kształcenie muzyczne kontynuował pod kierunkiem Eugeniusza Mossakowskiego, Wacława Brzezińskiego, Ignacego Dygasa, Stefana Beliny-Skupiewskiego, Adama Didura i Stanisława Kopfa. W 1926 przyjął pseudonim artystyczny "Fogg", chałturząc na ślubach i pogrzebach.

Debiut Mieczysława Fogga jako piosenkarza miał miejsce w 1928 w Chórze Dana (wtedy pod hiszpańską nazwą Coro Argentino V) na scenie warszawskiego teatrzyku Qui Pro Quo. Ze sceną tą związany był do 1931, potem kolejno z teatrami i rewiami Banda, Rex, Polonia, Cyrulik Warszawski, Wielka Rewia, Małe Qui Pro Quo i Tip Top. Od 1932, Chór Dana koncertował za granicą, m.in. w Niemczech, Estonii, na Łotwie, w ZSRR, Finlandii, Norwegii, Szwecji, Austrii, we Włoszech i w USA, gdzie wystąpił w 31 stanach. Dla firmy fonograficznej Odeon nagrywał 100-150 piosenek rocznie, otrzymując przezwisko "śpiewająca mrówka". Towarzyszył w koncertach i nagraniach sławnym polskim artystom kabaretowym, m.in.: Hance Ordonównie, Stefci Górskiej, Zuli Pogorzelskiej i Adolfowi Dymszy.

Po odejściu z Chóru Dana (1938) zadebiutował jako solista, zwyciężając w ogólnopolskim plebiscycie słuchaczy Polskiego Radia. Występował z własnymi recitalami oraz w programach kabaretowych z Mirą Zimińską i pianistą Tadeuszem Sygietyńskim.

Lata okupacji niemieckiej spędził w Warszawie. Występował (za zgodą władz Podziemnej Polski) w kawiarniach dostępnych polskiej publiczności, m.in. w Cafe Bodo i Swann, U Aktorek i Lucyna. Mieczysław Fogg brał udział w powstaniu warszawskim jako żołnierz AK, a jego zadaniem było podtrzymywanie na duchu powstańców i mieszkańców Warszawy – śpiewał w szpitalach, na barykadach i w schronach. Brał udział w powstaniu jako starszy strzelec I Batalionu Szturmowego Odwet. Za udział w powstaniu otrzymał wysokie odznaczenie – Krzyż Zasługi z Mieczami (jego powstańcza opaska znajduje się w Muzeum Powstania Warszawskiego). Mieczysław Fogg, przed wojną jeden z najbardziej znanych piosenkarzy polskich, nie opuścił żydowskich przyjaciół podczas okupacji. Z inicjatywy Fogga Ignacy Singer (znany jako Ivo Wesby), kierownik muzyczny kabaretu „Qui pro Quo”, uciekł z getta warszawskiego wraz z żoną Lolą i córką. Fogg udzielił schronienia Singerom w swoim mieszkaniu, gdzie przebywali do zakończenia wojny. Fogg przez kilka dni ukrywał także w swoim mieszkaniu przyjaciela, Stanisława Templa, inżyniera z Wilna, który pracował dla wytwórni płytowej. Mimo ostrzeżeń Fogga Tempel udał się do getta, aby połączyć się ze swoją rodziną.

Również nauczyciel śpiewu, Stanisław Kopf, znalazł schronienie w mieszkaniu Fogga, aż do momentu uzyskania fałszywych dokumentów, dzięki którym mógł wyjechać z Warszawy.

Ignacy Zalcsztajn, inny żydowski przyjaciel Fogga, ukrył się w mieszkaniu dozorcy w kamienicy, w której mieszkał Fogg, a on dostarczał mu żywność i pieniądze.

Po wojnie w latach 1945–1946 prowadził przy ul. Marszałkowskiej 119 własną kawiarnię artystyczną Cafe Fogg a w latach 1946–1951 kierował wytwórnią płyt gramofonowych Fogg Record, obie firmy zostały jednak znacjonalizowane i wkrótce zakończyły działalność.

Od 1946 występował w programach estradowych i z własnymi recitalami, w których towarzyszyły mu m.in. żeńskie zespoły. W 1958 zwyciężył po raz drugi w plebiscycie Polskiego Radia na najpopularniejszego piosenkarza roku. Po śmierci Maurice'a Chevaliera w 1972, był najstarszym występującym piosenkarzem świata.

W 1971 został wydany pamiętnik Mieczysława Fogga, noszący tytuł Od palanta do belcanta (pod redakcją Zbigniewa K. Rogowskiego). Występował na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze.

W trwającej ponad sześćdziesiąt lat karierze wystąpił na blisko szesnastu tysiącach koncertów. Śpiewał w dwudziestu pięciu krajach Europy oraz w Brazylii, Izraelu, na Cejlonie, w ośrodkach polonijnych Nowej Zelandii, Australii i wielokrotnie w USA i Kanadzie.

Młodszy brat stryjeczny Mieczysława Fogga, Aleksander Fogiel, był aktorem, zaś syn – Andrzej Fogg – wynalazcą i inżynierem elektroakustykiem, autorem m.in. książki Adaptery, traktującej o gramofonach.

Mieczyslaw Fogg jest pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.

W 2006 warszawski zespół Cinq G wydał płytę zawierającą covery piosenek Fogga, utrzymane w stylistyce muzyki ragga pt. Fogga Ragga. W 2008 z inicjatywy wnuka Fogga, Michała, wydano płytę z remixami i innymi aranżacjami piosenek Mieczysława Fogga pod tytułem "Cafe Fogg". Nad zawierającym 14 utworów albumem pracowało kilkunastu polskich wykonawców. W 2009 wydano kontynuację płyty, zatytułowaną "Cafe Fogg 2".

Nagrania

W okresie międzywojennym nagrywał z Chórem Dana i solo dla wytwórni płytowych Odeon, Syrena Record, Syrena-Electro i Parlophone. Po wojnie jego głos uwieczniano na płytach w kraju i za granicą, m.in. w Anglii, USA i Australii. Płyty z jego nagraniami osiągnęły nakład ponad dwudziestu pięciu milionów egzemplarzy. Dokonał także licznych nagrań dla archiwum PR.

Dyskografia

Albumy

• Mieczysław Fogg śpiewa piosenki swojej młodości (1960, płyta winylowa – 33 rpm, Muza SX 0187 – Polskie Nagrania)
• Wspomnienia dawnych dni (1965, płyta winylowa – 33 rpm, Polskie Nagrania XL 0272)
• Co nam zostało z tych lat... (płyta winylowa, Polskie Nagrania)
• Oczarowanie (1968, płyta winylowa, Polskie Nagrania, XL 0432 HI-FI)
• Zapomniana piosenka (1969, płyta winylowa, Polskie Nagrania XL 0525)
• Zawsze będzie czegoś Ci brak (1970, płyta winylowa, Polskie Nagrania SX 1263)
• Ukochana ja wrócę (1981, płyta winylowa – 33 rpm, Muza SX 2344)
• Niezapomniane przeboje (1987, płyta winylowa – 33 rpm, Muza SX 2467)
• Starszy Pan (1992, CD, Polskie Nagrania PNCD 198)
• Złote przeboje (CD, AKAR AKCD-013)
• Złota kolekcja – Jesienne róże (2001, CD, EMI)
• Ta ostatnia niedziela (Seria Polskie Perły) (CD, Polskie Nagrania)
• Od piosenki do piosenki (Seria Gwiazdozbiór Muzyki Rozrywkowej) (CD, Polskie Radio)
• 40 Piosenek Mieczysława Fogga (Seria: 40 piosenek) (2011, 2CD, Polskie Nagrania)

EP, single

• Mieczysław Fogg śpiewa piosenki swojej młodości (EP N 145)
• Siwy włos / Kochana (Pronit)
• Czy pamiętasz tę noc w Zakopanem / Kolorowa wstążka (Fogg Record 033/051, 1947)

Filmografia

W okresie międzywojennym wraz z Chórem Dana wystąpił w filmach:

• Parada Warszawy (reż. Konrad Tom)
• Panienka z poste restante (reż. Jan Nowina-Przybylski)
• Dziesięciu z Pawiaka (reż. Ryszard Ordyński)
• Pałac na kółkach (reż. Ryszard Ordyński)
• Straszna noc (reż. Konstanty Meglicki)
• Rok 1914 (reż. Henryk Szaro)
• Dzieje grzechu (reż. Henryk Szaro)
• Ułani, ułani, chłopcy malowani (reż. Mieczysław Krawicz)
• Niebezpieczny romans (reż. Michał Waszyński)
• Wacuś (reż. Michał Waszyński)
• Dodek na froncie (reż. Michał Waszyński)

Po wojnie, w jednym z odcinków serialu telewizyjnego Dom (reż. J. Łomnicki), zagrał siebie – gospodarza kawiarni Cafe Fogg.

Fogg jest bohaterem biograficznego filmu Sentymentalny pan (reż. L. Perski) oraz wspomnieniowego programu telewizyjnego Na przekór modom, czyli M. Fogg i jego piosenki (reż. R. Wolański).

Odznaczenia i nagrody

W 1952 Prezydent RP Bolesław Bierut nadał mu Złoty Krzyż Zasługi. W 1976 roku otrzymał dyplom ministra spraw zagranicznych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Stefana Olszowskiego. W 1986 roku z okazji 85 urodzin i 60-lecia pracy artystycznej został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

W roku 1989 Instytut Jad Waszem w Jerozolimie nadał mu tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

Zgromadził setki nagród i wyróżnień. Polskie Nagrania przyznały mu honorową Złotą Płytę za całokształt działalności artystycznej (1970). Otrzymał tytuł i nagrodę Homo Varsoviensis, przyznawaną zasłużonym warszawiakom (1977), wódz indiańskiego szczepu Tuscarora zawarł z nim przymierze krwi, nadając mu imię Śpiewający Biały Orzeł.