Mikołaj Radziwiłł Rudy

Mikołaj Radziwiłł Rudy herbu Trąby (ur. 1512, zm. 27 kwietnia 1584 w Wilnie) – hetman wielki litewski w latach 1553-1566 i 1576-1584, kanclerz wielki litewski od 1566, wojewoda trocki (od 1550) i wileński (od 1566).

Był synem Jerzego, bratem królowej Polski Barbary Radziwiłłówny i bratem stryjecznym kanclerza wielkiego litewskiego Mikołaja Radziwiłła Czarnego. W 1547 otrzymał od cesarza Karola V tytuł księcia na Birżach i Dubinkach, potwierdzony w 1549 przez króla Zygmunta II Augusta. Odebrał staranne wykształcenie za granicą.

W 1564 przeszedł na kalwinizm i stał się przywódcą ruchu różnowierczego w Wielkim Księstwie Litewskim, zakładał zbory, sprowadzał z zagranicy uczonych protestanckich i założył w Birżach wyższą szkolę dla młodzieży kalwińskiej.. Był wybitnym dowódcą wojskowym. Od 1561 walczył w czasie wojen inflanckich. 26 stycznia 1564 wraz hetmanem polnym litewskim Grzegorzem Chodkiewiczem odniósł nad Rosjanami świetne zwycięstwo w bitwie pod Czaśnikami. W 1578 pokonał Rosjan w bitwie pod Wenden. W czasie kampanii moskiewskiej króla Stefana Batorego zwyciężył w bitwie pod Wielkimi Łukami i przeprowadził udane oblężenie Pskowa.

W 1569 był przeciwnikiem zawarcia unii lubelskiej. Po śmierci Zygmunta Augusta, w 1572 był faktycznym rządcą Litwy, po ucieczce Henryka Walezego popierał kandydaturę arcyksięcia Ernesta Habsburga przeciw księciu Siedmiogrodu Stefanowi Batoremu.

W 2004 r. w pozostałościach kościoła kalwińskego w Dubinkach znaleziono szczątki, które zidentyfikowano jako należące do Mikołaja Radziwiłła Rudego i jego krewnych (W tym Mikołaja Czarnego). 5 września 2009 r. odbył się ich powtórny uroczysty pogrzeb.