Nikołaj Krylenko

Nikołaj Wasilewicz Krylenko ros. Николай Васильевич Крыленко (ur. 14 maja 1885 Biechtiejewo gubernia smoleńska, zm 29 lipca 1938 Moskwa) – działacz partii bolszewików, urzędnik państwowy RFSRR (prokurator generalny), współtwórca kodeksu karnego ZSRR.

Urodził się w rodzinie zesłańca politycznego. Do SDPRR wstąpił w 1904 roku. Ukończył wydział historyczno-filozoficzny Uniwersytetu w Petersburgu w 1909 i wydział prawny Uniwersytetu Charkowskiego w 1914. Uczestnik rewolucji 1905-1907. Działalność polityczną prowadził w Petersburgu i Moskwie. Od 1906 członek organizacji wojskowej petersburskiego Komitetu Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR). Od 1911 pracował jako redaktor w gazecie "Gwiazda" (Zwiezda), a od 1913 w Prawdzie. Latem 1914 emigrował do Szwajcarii, gdzie uczestniczył w Konferencji Przedstawicieli Zagranicznych SDPRR w Bernie. Latem 1915 powrócił do Rosji. Aresztowany w 1916 i skierowany do wojska na front w stopniu chorążego. W czasie rewolucji lutowej 1917 wybierany sekretarzem komitetów partyjnych: pułku, dywizji, a w kwietniu 11 Armii Frontu Południowo-Zachodniego. Delegat I Ogólnorosyjskiego Zjazdu Rad z ramienia frakcji bolszewików. Członek pierwszego Ogólnorosyjskiego Komitetu Wykonawczego (rząd Radziecki- OKW). W czerwcu 1917 wybrany członkiem Biura Ogólnorosyjskiej Organizacji Wojskowej przy KC SDPRR(b). W czasie rewolucji październikowej 1917 członek Piotrogrodzkiego Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego. Wszedł w skład pierwszej Rady Komisarzy Ludowych, członek komitetu ds. wojskowych i morskich. 9 listopada 1917 wyznaczony na Najwyższego Naczelnego Dowódcę, komisarz ludowy ds. wojskowych i morskich (minister wojny).

Od marca 1918 organizował sowieckie sądownictwo i - po 1922 roku - prokuraturę. Był współtwórcą kodeksu karnego RFSRR, w tym w szczególności art. 58 KK RFSRR będącego podstawą masowego terroru politycznego. Do 1931 główny prokurator oskarżający w procesach politycznych w tym w procesach pokazowych (proces eserowców 1922, proces biskupa Cieplaka, prałata Budkiewicza i egzarchy Fiodorowa 1923[1], proces szachtyński 1928, proces mienszewików 1931). W l. 1922 - 1931 przewodniczący Najwyższego Trybunału Rewolucyjnego przy OKW, zastępca komisarza sprawiedliwości, prokurator generalny Rosyjskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (Rosji Radzieckiej). Od 1936 ludowy komisarz sprawiedliwości ZSRR. Uczestniczył w opracowywaniu konstytucji Rosji Radzieckiej i konstytucji ZSRR z 1936 roku oraz kodeksów. Prowadził pracę naukową na uczelniach, m. in. zastępca szefa katedry prawa karnego Uniwersytetu Moskiewskiego. Zajmował się także turystyką: uczestnik wyprawy w Pamir, przewodniczący Komisji Turystyki i Alpinizmu. Na zjazdach partii wybierany do władz Centralnej Komisji Kontroli WKP(b). Autor wydawnictw teoretycznych i praktycznych o teorii budowy ZSRR jako państwa socjalistycznego i jego systemu prawnego. W marcu 1938 aresztowany i w lipcu tegoż roku stracony w czasie tzw. wielkiej czystki.

Członek Ogólnorosyjskiego Komitetu Wykonawczego i Prezydium OKW.