Paweł Kempka

Paweł Kempka (ur. 4 czerwca 1886 w Brynowie, zm. 29 października 1972 w Chorzowie) – prawnik, polski działacz narodowy i samorządowy, współtwórca ustroju prawnego Autonomii Śląskiej, poseł do Sejmu Śląskiego, pierwszy prezes Stronnictwa Demokratycznego w Chorzowie.

Był synem Franciszka Kempki, z zawodu górnika, oraz Zofii z Mildnerów. Urodził się w Brynowie, obecnej dzielnicy Katowic. Dorastał w rodzinie o śląskich tradycjach.

Uczył się w szkole elementarnej w Brynowie w latach 1892–1898. Edukację kontynuował w gimnazjum w Katowicach w latach 1899–1907. Następnie studiował prawo na uniwersytecie we Wrocławiu w latach 1908–1913. Po studiach odbywał aplikację w latach 1914–1916 w Bierutowie oraz w Bytomiu. W latach 1916–1918 był zastępcą adwokata w Gnieźnie. W marcu 1919 roku złożył egzamin asesorski.

Oficjalnie od 1 listopada 1919 roku sprawował urząd burmistrza komisarycznego Gniezna. Jednak już od 16 marca osobiście podpisywał wszystkie dokumenty, chociaż formalnie burmistrzem był jeszcze Zygmunt Rabski. Z urzędu burmistrza ustąpił w dniu 3 marca 1920 roku. Według innych źródeł funkcję tę pełnił już od 11 czerwca 1917 roku.

Działalność w czasie powstań śląskich

W marcu 1920 roku powrócił na Górny Śląsk i wraz z rodziną zamieszkał w Katowicach. Od 1 marca 1920 roku do 1 maja 1921 roku pracował w Polskim Komisariacie Plebiscytowym w Bytomiu na stanowisku szefa Wydziału Administracyjnego. W tym samym czasie rozpoczął współpracę z Wojciechem Korfantym i wstąpił do Chrześcijańskiej Demokracji. W czasie III powstania śląskiego pełnił funkcję szefa administracji cywilnej w Polskim Komisariacie Plebiscytowym. Wchodził w skład 8-osobowej Komisji Samorządowej Polskiego Komisariatu Plebiscytowego, której zadaniem było opracowanie ustroju prawnego Autonomii Śląskiej. Zajmował się między innymi kwestiami podatkowymi i administracyjnymi. Na prośbę Wojciecha Korfantego został delegatem Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Warszawie, otrzymał również pełnomocnictwo do zawierania umów z rządem centralnym. Do stolicy przybył około 7 lipca 1920 roku. W tym czasie prowadził negocjacje z wiceministrem skarbu Romanem Rybarskim. Zaakceptował proponowane przez niego rozwiązania dotyczące finansów, które w przyszłości miały zostać uregulowane na drodze legislacyjnej w ramach statutu organicznego. 5 lipca 1921 roku został mianowany urzędnikiem Wydziału Administracyjnego w Naczelnej Radzie Ludowej w Katowicach. 6 lutego 1922 roku ustanowiono go urzędnikiem prezydencjalnym tego organu. 7 sierpnia 1922 przestał pełnić funkcję naczelnika Wydziału Administracyjno-Samorządowego. Następnie pełnił rolę starszego radcy wojewódzkiego. Do jego zadań należało przygotowanie organizacji dwóch wydziałów Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego: Bezpieczeństwa Publicznego i Robót Publicznych oraz Samorządowego.

Poseł do Sejmu Śląskiego

W lipcu 1922 roku wraz z rodziną przeniósł się do Pszczyny, gdzie pracował jako adwokat. 24 września 1922 roku został wybrany na posła do Sejmu Śląskiego z okręgu wyborczego nr 2 z siedzibą w Katowicach. Uważany jest obecnie za jednego z najaktywniejszych posłów do Sejmu Śląskiego Śląskiej Chadecji. Pracował w następujących komisjach parlamentarnych: agrarnej, kontroli (której był przewodniczącym), legislacyjnej, mieszkaniowej, mniejszości narodowych, specjalnej i spółdzielczej. Na drugą kadencję Sejmu Śląskiego został wybrany 11 maja 1930 roku z okręgu wyborczego nr 3 w Królewskiej Hucie. Na 10 posiedzeń (ponieważ kadencja drugiego sejmu Śląskiego trwała krótko) opuścił tylko jedno. W tym czasie był członkiem komisji administracyjno-samorządowej oraz zastępcą przewodniczącego komisji prawniczej i rugów wyborczych. 23 listopada 1930 roku ponownie został wybrany na posła z tego samego okręgu wyborczego. Był przewodniczącym trzech komisji sejmowych: nadzwyczajnej komisji ustrojowej, komisji specjalnej dla spraw parcelacyjnych oraz komisji regulaminowej. Równocześnie był wiceprzewodniczącym komisji rugów wyborczych oraz sekretarzem komisji prawniczej i komisji specjalnej dla rozrachunku między skarbem śląskim a skarbem Rzeczypospolitej. Jednocześnie był członkiem komisji wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Funkcję posła pełnił do 26 marca 1935 roku, czyli do końca trwania trzeciej kadencji Sejmu Śląskiego.

Równocześnie prowadził działalność samorządową w Tarnowskich Górach. W maju 1924 przeniósł się do tego miasta, a od 1926 do 1931 roku był radnym miejskim Tarnowskich Gór i jednocześnie przewodniczącym rady miejskiej. Pracę samorządowca zakończył w 1931 roku, po tym jak w 1930 r. władze sanacyjne pozbawiły go notariatu.

W 1931 roku przeprowadził się do Królewskiej Huty (dziś Chorzów). W latach 1931–1934 pracował w tym mieście jako adwokat i notariusz, a do wybuchu wojny już wyłącznie jako notariusz.

Okres II wojny światowej

W czasie II wojny światowej nie podpisał Volkslisty, za co został przez Niemców pozbawiony notariatu i całego majątku. Niemiecki oficer w czasie przesłuchania usilnie nakłaniał go do podpisania Volkslisty, między innymi wskazywał na niemiecko brzmiące nazwisko. Tymczasem Paweł Kempka odmówił. W trakcie rozmowy stwierdził, że co prawda nie zna za dobrze Mickiewicza, Słowackiego i innych polskich wieszczów narodowych, ponieważ nie uczył się o nich w niemieckiej szkole, mimo to zacytuje swojemu adwersarzowi fragment niemieckiego poety Goethego. Był to fragment, który mówił o tym, że ojczyzny się nie wybiera, ale że ojczyznę ma się w sercu. Niemiecki oficer zrezygnował z dalszych prób. Paweł Kempka cudem uniknął wywiezienia do obozu koncentracyjnego. Niemiecki urząd pracy skierował go do Grundstückgesellschaft (spółki zajmującej się administracją nieruchomościami) w Katowicach jako referenta prawnego.

Czasy powojenne

Po wyzwoleniu Chorzowa pracował jako radca miejski. W sierpniu 1945 roku otworzył na nowo kancelarię notarialną. W 1951 roku został wyznaczony notariuszem w Państwowym Biurze Notarialnym w Chorzowie. W lutym 1945 roku założył miejskie koło Stronnictwa Demokratycznego. Był też jego pierwszym prezesem. Pracował w Narodowym Banku Polskim. Był również sędzią okręgowym i prezesem Zrzeszenia Prywatnych Właścicieli Nieruchomości. Został pochowany na cmentarzu świętej Jadwigi w Chorzowie.

Poglądy polityczne

Był zwolennikiem powrotu Śląska do Polski oraz współautorem i obrońcą Autonomii Śląskiej. W Sejmie Śląskim bronił praw ludności najuboższej. Opowiadał się za uchwaleniem konstytucji śląskiej, unifikacją Śląska z Polską, uregulowaniem pragmatyki urzędniczej w celu obrony śląskich urzędników. Był przeciwnikiem Michała Grażyńskiego i Józefa Piłsudskiego.

Po II wojnie światowej sprzeciwiał się odnawianiu działalności Stronnictwa Pracy.

Życie prywatne

Był przyjacielem Wojciecha Korfantego. W 1919 roku ożenił się z Heleną Zofią Włoczewską – para miała czworo dzieci: Dobrochnę (farmaceutkę), Stanisława (architekta), Marię (mgr filologii polskiej) i Franciszkę (germanistkę). Ojcem chrzestnym Stanisława był Wojciech Korfanty. W czasie wojny Dobrochna i Stanisław zostali wywiezieni na roboty przymusowe do Niemiec, Maria pracowała przymusowo w hucie. Franciszka była jeszcze małym dzieckiem.

Ordery i odznaczenia

2 maja 1923 roku otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, a 16 lipca 1965 roku Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, którego jednak nie chciał nosić, ponieważ otrzymał go od władz komunistycznych.