Peter Falk

Peter Michael Falk (ur. 16 września 1927 w Nowym Jorku, zm. 23 czerwca 2011 w Los Angeles) – amerykański aktor, utożsamiany głównie z rolą tytułowego porucznika w serialu Columbo.

Jego ojciec był polskim Żydem o czeskich i węgierskich korzeniach, natomiast matka była rosyjską Żydówką. Pradziadek Miksa Falk był budapeszteńskim dziennikarzem i politykiem, redaktorem naczelnym Pester Lloyd.

Peter Falk, 1979

Gdy Peter Falk miał trzy lata, z powodu siatkówczaka usunięto mu prawe oko. Przez resztę życia nosił szklaną protezę. Na Uniwersytecie Syracuse otrzymał dyplom z nauk politycznych, po czym zaczął pracować jako kucharz. Po nieudanych próbach podjęcia pracy w CIA zaczął pracę w Connecticut jako policjant. W 1957 rzucił tę pracę na rzecz aktorstwa. Pięć lat po ukończeniu szkoły aktorskiej otrzymał w 1961 swoją pierwszą nominację do Oscara za drugoplanową rolę w filmie Murder, Inc. (1960). Drugą nominację otrzymał rok później, również za drugoplanową rolę, w filmie Arystokracja podziemi (1961). Aż dziesięć razy był nominowany do nagrody Emmy za rolę porucznika Columbo (czterokrotnie otrzymał tę nagrodę). Za tę samą rolę był również nominowany dziewięć razy do Złotego Globu (otrzymał go raz, w 1973).

Ogromna popularność serialu Columbo zapewniła mu mocną pozycję w Hollywood, umożliwiającą wybór ambitniejszych ról. Falk ma na swoim koncie wiele interesujących filmowych kreacji. Zagrał w kilku filmach swego przyjaciela Johna Cassavetesa; były to: Mężowie (1970), Kobieta pod presją (1975), Premiera (1977) i Wielki kłopot (1986). U Wima Wendersa zagrał w Niebie nad Berlinem i kontynuacji tego filmu pt. Tak daleko, tak blisko (1993). W 1990 zagrał tytułowego skrybę w filmie Ciotka Julia i skryba w reż. Jona Amiela.

Był dwukrotnie żonaty: z Alice Mayo (od 1960 do 1976, rozwód), z którą miał dwie adoptowane córki, Cathrine i Jackie. Drugą żoną Falka była Shera Danese (od 1977 do jego śmierci w 2011), która wystąpiła w sześciu odcinkach "Columbo", w tym trzykrotnie jako główna podejrzana, a także w kilku innych serialach.

Jego hobby było m.in. palenie cygar, gra w golfa (osiągnął handicap 14) i malarstwo, w szczególności akty i architektura.

W 2009 roku popadł w demencję, cierpiał także na chorobę Alzheimera. Stan aktora pogorszył się po szeregu operacji dentystycznych pod koniec 2007 roku, przy czym nie jest jasne czy powodem było znieczulenie czy inne reakcje okołooperacyjne. W czerwcu 2008 roku Falk poddał się operacji biodra, po tym zabiegu demencja oraz inne objawy choroby Alzheimera pogłębiły się. Lekarz prowadzący, Stephen Read powiedział, że aktor nie pamiętał już swoich ról filmowych, w tym roli Porucznika Columbo a żona, Shera Danese, w wydanym dla mediów oświadczeniu oznajmiła, że została wyznaczona przez sąd jego pełnomocnikiem i kuratorem, oraz poprosiła o uszanowanie prywatności. 23 czerwca 2011 aktor zmarł w swoim domu, w dzielnicy Beverly Hills w Los Angeles.

Jednym z jego zainteresowań była gra w szachy. W 1983 r. pojawił się, w roli kibica, na ostatniej rundzie rozgrywanego w Pasadenie turnieju US Open i uczestniczył w analizie partii zwycięzcy zawodów Wiktora Korcznoja z Yasserem Seirawanem. Również w jednym z odcinków serialu Columbo pojawił się fragment rozgrywki szachowej.

Wybrana filmografia

Peter Falk w serialu Decoy, 1958

• Wiatr nad Everglades (1958) jako pisarz
• Murder, Inc (1960) jako Abe Reles
• Arystokracja podziemi (1961) jako Joy Boy
• Ten szalony, szalony świat (1963) jako kierowca taksówki
• Robin i 7 gangsterów (1964) jako Guy Gisborne
• Wielki wyścig (1965) jako Max
• Penelope (1966) jako porucznik Horatio Bixbee
• Bitwa o Anzio (1968) jako kapral Jack Rabinoff
• Columbo (1968-2003; z przerwami) jako porucznik Columbo
• Obrona zamku (1969) jako sierżant Rossi
• Mężowie (1970) jako Archie Black
• Kobieta pod presją (1974) jako Nick Longhetti
• Mikey i Nicky (1976) jako Mikey
• Zabity na śmierć (1976) jako Sam Diamond
• Skok na Brinka (1978) jako Tony Pino
• Tani detektyw (1978) jako Lou Peckinpaugh
• Teściowie (1979) jako Vincent J. Ricardo
• Damy na ringu (1981) jako Harry Sears
• Muppety na tropie (1981) jako włóczęga
• Wielki kłopot (1986) jako Steve Rickey
• Szczęśliwego Nowego Roku (1987) jako Nick
• Narzeczona dla księcia (1987) jako dziadek / narrator
• Niebo nad Berlinem (1987) jako Peter Falk
• Wibracje (1988) jako Harry Buscafusco
• Cookie (1989) jako Dominick "Dino" Capisco
• Ciotka Julia i skryba (1990) jako Pedro Carmichael
• Gracz (1992) - w roli siebie samego
• Tak daleko, tak blisko (1993) jako Peter Falk
• Promienni chłopcy (1995) jako Willie Clark
• Współlokatorzy (1995) jako Rocky Holzeck
• Wakacje gangstera (tyt. oryg. Pronto) (1997) jako Harry Arno
• Letnia burza (1999) jako Abel Shaddick
• Zaginiony świat (2001) jako wielebny Theo Kerr
• Ustawieni (2001) jako Max
• Corky Romano (2001) jako Francis A. "Pops" Romano
• Champion (2002) jako Mendy Ripstein
• Rybki z ferajny (2004) - Don Ira Feinberg (głos)
• Moi starzy i ja (2005) jako Sam Kleinman
• Czas na mnie (2005) jako Morris Applebaum
• Next (2007) jako Irv