Piotr Wojkow

Piotr Łazariewicz Wojkow (ros. Пëтр Лазаревич Войков, ur. 13 sierpnia 1888 w Kerczu, zm. 7 czerwca 1927 w Warszawie) − rosyjski rewolucjonista, bolszewik, dyplomata radziecki.

Biografia

Był synem inżyniera górniczego. Od 1903 roku był zaangażowany w działalność rewolucyjną, należał do mienszewików. Zmuszony do emigracji do Szwajcarii, ukończył Uniwersytet Genewski.

Powrócił do kraju w sierpniu 1917 roku i został komisarzem na Uralu, tam też zwalczał fabrykantów i egzekwował odbiór kontyngentów żywności od chłopów, co wywołało klęskę głodu w okolicy Jekaterynburga. Był oskarżany o udział w zamordowaniu w nocy z 16 na 17 lipca 1918 roku w Jekaterynburgu cesarza Mikołaja II i jego rodziny, miał być też odpowiedzialny za poćwiartowanie i zniszczenie przy użyciu kwasu siarkowego ciał zamordowanych. Jednak według innych źródeł jego rola w zabójstwie Romanowów była wyolbrzymiona - nie brał bezpośredniego udziału w mordzie ani w ukryciu zwłok; wziął jedynie udział w naradzie w obradach dotyczących egzekucji i zaproponował użycie kwasu siarkowego. Następnie poseł ZSRR w Polsce od października 1924 roku i przedstawiciel ZSRR w negocjacjach z Polską w sprawie zwrotu mienia polskiego, w ramach postanowień traktatu ryskiego. Zachowały się dokumenty dotyczące przyjętej przez niego taktyki, mającej na celu utrudnienie zwrotu tego mienia, m.in. tysięcy dzwonów kościelnych bibliotek i skarbów kultury wywiezionych przez Rosję w okresie zaborów i w konsekwencji masowego wywozu mienia w pierwszych dwóch latach I wojny światowej. Większości tych dóbr Polska nigdy nie odzyskała, poprzestając na powrocie do kraju najważniejszych skarbów kultury narodowej.

7 czerwca 1927 roku Wojkow został zastrzelony na dworcu kolejowym w Warszawie przez 19-letniego syna emigracyjnego działacza białogwardyjskiego Borysa Kowerdę, ucznia gimnazjum rosyjskiego w Wilnie. Według przyjętej później wersji wydarzeń, motywem zamachu była zemsta za udział Wojkowa w morderstwie cara i jego rodziny. Wojkow został pochowany przy murze Kremla, pośród najbardziej zasłużonych komunistów.

Zabójstwo Wojkowa spowodowało pogorszenie się stosunków polsko-radzieckich i zawieszenie rozmów o pakcie o nieagresji oraz o zwrocie polskiego mienia przez ZSRR.

W ZSRR uznano jego zabójstwo za akt wojny, Armia Czerwona została postawiona w stan pogotowia bojowego, OGPU rozpoczęła też poszukiwanie i aresztowania tysięcy rzekomych "wspólników Kowerdy" i ich prześladowania, głównie na terenach dawnej Rzeczypospolitej. W rok po przewrocie majowym Józef Piłsudski musiał przekonać wschodniego sąsiada Polski o swoich pokojowych zamiarach.

Nazwiskiem Wojkowa nazwano stację metra w Moskwie na linii Zamoskworieckiej (Wojkowskaja). W 2007 roku pojawiły się w Rosji pomysły, by ze względu na pamięć o rodzinie carskiej zmienić nazwę tej stacji. W październiku 2010 roku deputowany partii Jedna Rosja do Dumy, Władimir Miedinski, zwrócił się do nowego mera Moskwy, Siergieja Sobianina, o usunięcie imienia Wojkowa ze stolicy.