Stanisław Fryze

Stanisław Fryze (ur. 1 grudnia 1885 w Krakowie, zm. 3 marca 1964 w Gliwicach) – polski inżynier elektryk, współtwórca podstaw elektrotechniki teoretycznej, profesor Politechniki Lwowskiej i Politechniki Śląskiej.

Stanisław Fryze był drugim z trzech synów Stanisława i Marii Pini. W 1905 uzyskał dyplom ukończenia Wyższej Szkoły Przemysłowej w Krakowie. Następnie rozpoczął pracę w krakowskich zakładach Siemens-Schuckert. W latach 1906–1907 odbył służbę wojskową w Poli, po czym powrócił do pracy w zakładach Siemensa, jako elektromonter we Lwowie, a w latach 1912–1913 w centrali w Wiedniu. Ponieważ w 1913 rozpoczął studia na Kursie Elektrotechnicznym lwowskiej Szkoły Politechnicznej, zrezygnował z pracy w koncernie, zostając nauczycielem w Państwowej Szkole Przemysłowej we Lwowie. Po wybuchu I wojny światowej został powołany do Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine, służył między innymi na pancernikach "Tegetthoff" i "Árpád". Urlopowany w kwietniu 1917, zaliczył w ciągu dwóch następnych miesięcy program studiów, uzyskując dyplom ukończenia Oddziału Elektrotechnicznego Wydziału Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. W tym czasie ożenił się również z Anną Krypiakiewicz.

Po zakończeniu działań wojennych powrócił do Lwowa. Podczas wojny polsko-bolszewickiej był, w randze podporucznika, komendantem warsztatów samochodowych Dowództwa Okręgu Generalnego Lwów. W 1921 roku ponownie został nauczycielem Państwowej Szkoły Przemysłowej. 12 stycznia 1924 roku uzyskał tytuł doktora nauk technicznych, w październiku następnego roku został profesorem nadzwyczajnym Katedry Elektrotechniki Ogólnej Politechniki Lwowskiej, zastępując zmarłego profesora Romana Dzieślewskiego. W październiku 1934 roku został profesorem zwyczajnym. Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną we wrześniu 1939 pozostał na stanowisku, podobnie było po wkroczeniu wojsk niemieckich w 1941 i ponownie radzieckich w 1944. W latach 1943–1945 pełnił także funkcje dziekana Wydziału Elektrycznego. Został aresztowany przez Rosjan w styczniu 1945 roku i do jesieni pracował przymusowo w kopalniach węgla Donbasu.

W czerwcu 1946 został zmuszony do opuszczenia Lwowa i przyjechał na Śląsk. Został profesorem Politechniki Śląskiej i kierownikiem Katedry Podstaw Elektrotechniki. Do 1948 był również dziekanem Wydziału Elektrycznego. W czerwcu 1952 został członkiem tytularnym, zaś w 1957 rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk. W 1955 został członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Był odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1954) i Komandorskim (1957) Orderu Odrodzenia Polski. Na emeryturę przeszedł w 1960 roku. Zmarł 3 marca 1964 roku i został pochowany na Cmentarzu Lipowym w Gliwicach. Rok później w budynku Wydziału Elektrycznego została odsłonięta tablica pamiątkowa poświęcona jego pamięci, zaś w 1989 otrzymał pośmiertnie tytuł członka honorowego Stowarzyszenia Elektryków Polskich.