Powiedz o tym miejscu
pl

Stanisław Moniuszko

Dodaj nowe zdjęcie!
Data urodzenia:
05.05.1819
Data śmierci:
04.06.1872
Kategorie:
kompozytor, szlachcic
Narodowość:
 polska
Cmentarz:
Warszawa, Cmentarz Powązkowski - Stare Powązki

Stanisław Moniuszko herbu Krzywda (ur. 5 maja 1819 w Ubielu, zm. 4 czerwca 1872 w Warszawie – polski kompozytor, dyrygent, pedagog, organista; autor ok. 268 pieśni, operetek, baletów i oper. Do jego najsłynniejszych dzieł należą opery: Halka, Straszny dwór i Paria.

Początkowo w kierunku muzycznym kształciła go matka. Gdy w 1827 rodzina przyszłego kompozytora przeniosła się do Warszawy, ośmioletni Moniuszko rozpoczął naukę muzyki u Augusta Freyera, organisty w miejscowym kościele Świętej Trójcy. Po trzech latach rodzina przeprowadziła się do Mińska, gdzie Moniuszko kontynuował naukę u Dominika Stefanowicza. W 1837 wyjechał do Berlina, aby kształcić się muzycznie u Carla Friedricha Rungenhagena, u którego studia ukończył w 1840. Następnie zamieszkał w Wilnie, gdzie działał jako organista, kompozytor, pedagog i organizator życia muzycznego w mieście. W 1858 przeniósł się wraz z rodziną do Warszawy, gdzie objął stanowisko dyrektora opery. Jednocześnie od 1864 był wykładowcą w Instytucie Muzycznym w Warszawie.

Opery i podróże

Kilka miesięcy po udanej warszawskiej premierze Halki Moniuszko udał się w podróż do Pragi, Niemiec i Paryża. Po drodze zatrzymał się na kilka dni w Krakowie, gdzie poznał Ambrożego Grabowskiego, Józefa Kremera i Lucjana Siemieńskiego. Pobyt w Krakowie, a zwłaszcza wizyta na Wawelu, gdzie kompozytor zwiedził katedrę i oglądał groby królewskie, zaowocował w postaci nowej, nigdy nie dokończonej opery Rokiczana, pisanej do słów libretta Józefa Korzeniowskiego. Miała to być opera historyczna o królu Kazimierzu Wielkim, który zresztą miał się pojawić na scenie tylko raz, w końcowej części przedstawienia. O zaniechaniu pracy nad Rokiczaną miały podobno zadecydować względy polityczne (nieprzychylne Czechom fragmenty libretta) i artystyczne (rzekomo nieodpowiednia dla monarchy partia barytonowa).

W Paryżu powstała opera Flis, dzieło o charakterze komiczno-ludowym, wykonane w Warszawie 24 września 1858 roku. Natomiast 7 lutego 1860 roku odbyła się premiera Hrabiny. 1 stycznia 1861 roku w Teatrze Narodowym Moniuszko wystawił Verbum nobile, a w grudniu tego samego roku udał się ponownie do Paryża.

W latach 1862–1864 pracował nad Strasznym dworem, który został wystawiony przez operę warszawską 28 września 1865 roku. W tym też roku 7 października odbyło się setne przedstawienie Halki, a Moniuszko pojechał do Lwowa. Do Krakowa kompozytor przybył ponownie w 1866 roku. Pobyt ten trwał miesiąc. Krakowski teatr zaproponował artyście przekazanie na jego rzecz dochodu z przedstawienia Halki, ale z powodu choroby primadonny spektakl musiano odwołać. W zamian zorganizowano trzy koncerty. W jednym z nich wzięła udział Helena Modrzejewska. Sam Moniuszko dyrygował osobiście wykonaniem kantaty Widma i uwertury koncertowej Bajka.

Podczas pobytu w Krakowie kompozytor na 5 dni wyjechał do Pragi, aby spotkać się z Bedřichem Smetaną i omówić sprawy związane z wystawieniem Halki. Teatr w Pradze wystawił tę operę w 1868 roku, a inscenizacją kierował sam Smetana.

W 1869 odbyła się w Warszawie premiera Parii, a w Moskwie wystawiono Halkę. 16 lutego 1870 roku w Petersburgu miała miejsce premiera Halki, na której obecny był Moniuszko.

W 1871 ukazuje się Pamiętnik do nauki harmonii. 2 lutego 1872 roku Teatr Wielki wystawia ostatnie już dzieło operowe Moniuszki – Beatę.

Zmarł na atak serca w 1872. Pogrzeb artysty stał się manifestacją narodową.

Jednym z najlepiej znanych zbiorów jego utworów drobnych jest cykl dwunastu Śpiewników domowych, zawierających pieśni do słów różnych poetów polskich i obcych (w tłumaczeniu polskim) oraz do słów ludowych – w sumie 268 pieśni.

Większość pamiątek po kompozytorze przechowuje Warszawskie Towarzystwo Muzyczne im. Stanisława Moniuszki.

Wybrane dzieła Stanisława Moniuszki

Dzieła sceniczne

  • Opery:
    • Halka (premiera wersji 2-aktowej 1848, wersji 4-aktowej 1858)
    • Sen Wieszcza (nieukończona, pisana w latach 1852-1853)
    • Flis (premiera 1858)
    • Rokiczana (nieukończona, pisana w latach 1858-1859)
    • Hrabina (premiera 1859)
    • Verbum nobile (premiera 1861)
    • Straszny dwór (premiera 1865)
    • Paria (premiera 1868)
    • Trea (nieukończona, pisana w roku 1872)
  • Balety:
    • Monte Christo (1865)
    • Na kwaterunku (1868)
    • Figle szatana (1870) balet w 6-u obrazach, muzykę do 3 obrazów skomponował Stanisław Moniuszko, do 3 obrazów Adam Münchheimer, zaginiony, zrekonstruowany w 1984 przez Rafała Augustyna.
  • Operetki:
    • Loteria (ok. 1840)
    • Żółta szlafmyca (1841)
    • Jawnuta (1850)
    • Betty (1852)
    • Beata (1870 lub 1871)
    • Nocleg w Apeninach (1839)
  • Kantaty:
    • cztery Litanie Ostrobramskie (1843-1855)
    • Milda (tekst – fragm. „Witoloraudy” Józefa Ignacego Kraszewskiego) 1848
    • Nijoła (tekst jw.) po 1848
    • Widma (tekst – „Dziadów część II” Adama Mickiewicza) ok. 1852
    • Sonety krymskie (tekst – wybrane 8 sonetów Adama Mickiewicza) 1867
  • Msze
  • Uwertury koncertowe:
    • Bajka
    • Kain
    • Uwertura wojenna
  • Drobne utwory na fortepian:
    • Fraszki
    • Pieśń włóczęgi (na cztery ręce)

Utwory kameralne

  • Pieśni:
    • Ojcze z niebios, Boże Panie
    • Dziad i baba
    • Pieśń wieczorna
    • Znasz-li ten kraj (2 wersje)
    • Trzech budrysów
    • Prząśniczka
    • Złota rybka
    • Krakowiaczek
    • Kozak
    • Świtezianka
    • Czaty
    • Lirnik Wioskowy
    • Czarny krzyżyk (słowa Brunona Bielawskiego)

Z jego pieśni zostało wydanych 12 Śpiewników domowych: 6 za życia kompozytora i 6 po jego śmierci.

 

Źródło informacji: wikipedia.org

Brak miejsc

    loading...

        ImięRodzaj relacjiData urodzeniaData śmierciOpis
        1Konstanty JelskiKonstanty Jelskibratanek/siostrzeniec17.02.183726.11.1896
        2Antoni StolpeAntoni Stolpestudent, uczeń23.05.185107.09.1872

        Nie określono wydarzenia

        Dodaj słowa kluczowe