Stanisław Motyka

Stanisław Motyka (ur. 6 maja 1906 r. w Zakopanem, zm. 7 lipca 1941 r. koło Szentendre na Węgrzech) – narciarz, taternik, olimpijczyk z St. Moritz 1928, przewodnik tatrzański.

Jego ojciec Jan pochodził z okolic Tarnobrzegu, natomiast matka Karolina z domu Golonka – spod Limanowej. Od roku 1923 latem uprawiał wspinaczkę górską, natomiast zimą narciarstwo.

Był mistrzem (1927, 1928) i wicemistrzem (1932, 1933) Polski w sztafecie narciarskiej 5 × 10 km. Na igrzyskach olimpijskich w 1928 zajął 24. miejsce w kombinacji norweskiej.

Po zakończeniu kariery zawodniczej (na skutek poważnego upadku na skoczni narciarskiej) poświęcił się taternictwu. Największe jego sukcesy w tej dziedzinie miały miejsce w latach 30. Do jego partnerów wspinaczkowych początkowo należeli m.in. Witold Henryk Paryski, Jan Sawicki, Bronisław Czech i Jan Gnojek. W późniejszym okresie uprawiał taternictwo w towarzystwie wspinaczy różnych narodowości: spiskimi Niemcami, Węgrami, Słowakami i Polakami, m.in. Zoltánem Brüllem, Istvánem Zamkovszkym czy Wojciechem Hudymą. Często w wyprawach brał udział w charakterze przewodnika, jednak uprawnienia uzyskał dopiero w 1937.

Jako pierwszy przeszedł około 50 dróg w Tatrach, powtórzył też wiele spośród najtrudniejszych przejść innych wspinaczy. Jako instruktor taternictwa niektóre ściany przechodził nawet kilkudziesięciokrotnie. Znany był z lekkiego stylu wspinania się i z bardzo dobrej orientacji w terenie wysokogórskim.

Na nartach uczestniczył w wielu tatrzańskich wyprawach, takich jak zjazd z Wagi do Doliny Białej Wody. Wyjątkowym wydarzeniem pomiędzy licznymi sukcesami była nieudana wycieczka przez Polski Grzebień, podczas której zabłądził we mgle i w lawinie doznał poważnej kontuzji.

Był pierwszą osobą bez góralskiego pochodzenia, która zdała egzamin Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego na przewodnika tatrzańskiego II klasy. To wydarzenie w czerwcu 1937 wzbudziło wielkie kontrowersje wśród społeczności Zakopanego. W 1938 Motyka zdobył uprawnienia przewodnika I klasy.

Stanisław Motyka był też aktywnym działaczem na rzecz rozwoju taternictwa, w 1939 objął kierownictwo Szkoły Turystyki i Taternictwa na Hali Gąsienicowej. Publikował opisy nowych dróg, m.in. w „Taterniku” i „Krzesanicy”. Ponadto był autorem fotografii dokumentujących wspinaczki oraz karykatur, pisał też wiersze na temat Tatr. Bardzo mało z tej twórczości jest zachowane.

Na początku II wojny światowej Motyka zajmował się transportowaniem osób na Słowację i Węgry. Był poszukiwany przez gestapo, ukrywał się w Warszawie, a następnie przez Zakopane i Tatry uszedł na Węgry, gdzie zatrzymał się w obozie polskich uchodźców w Leányfalu koło Szentendre. Tam w wieku 35 lat utonął w Dunaju, został pochowany w pobliskim Pócsmegyer. Jego grób nie zachował się do dzisiejszych czasów.

Miał braci Juliana i Aleksandra, także jego kuzyn Mieczysław Motyka był przewodnikiem i instruktorem narciarskim. Z kolei stryjeczny brat Stanisława, Zdzisław Motyka, był narciarzem i olimpijczykiem.

***

przewodnik tatrzański (pierwszy nie góral), taternik i narciarz SNPTT Zakopane, olimpijczyk z St. Moritz (1928), zginął  w nurtach Dunaju. Urodzony 6 maja 1906 w Zakopanem, syn Jana (stelmacha spod Tarnobrzega) i Karoliny z domu Golonka (z okolic Limanowej) otrzymał świadectwo dojrzałości w miejscowym gimnazjum (1930), a jego starania o przyjęcie do CIWF w Warszawie zakończyły się niepowodzeniem (nie zdał praktycznego egzaminu wstępnego z pływania).

Mając 17 lat był na pierwszej trudnej wspinaczce (1923) i od tego czasu uprawiał taternictwo, a w zimie narciarstwo (biegi i skoki) w zakopiańskim SNPTT.

Wśród krajowej czołówki reprezentował wysoki poziom (2-krotny mistrz Polski w sztafecie 5x10 km (1927, 1928) i 2-krotny wicemistrz kraju w sztafecie 5x10 km (1932-1933) kwalifikując się do ekipy olimpijskiej.

Krótko po igrzyskach, po poważnym wypadku przy skoku na Krokwi, porzucił narciarstwo zawodnicze i od 1929 intensywnie zajął się taternictwem odnosząc wiele sukcesów jako zawodnik i przewodnik tatrzański II, a wkrótce potem I klasy (1937).

Autor artykułów fachowych (Taternik, Krzesanica), utalentowany karykaturzysta, fotoamator. Kierownik Szkoły Turystyki i Taternictwa Klubu Wysokogórskiego z bazą na Hali Gąsienicowej (1939).

Zaraz po wybuchu II wojny światowej Motyka potajemnie przeprowadzał rodaków przez Tatry i Słowację na Węgry, częściowo na własną rękę, częściowo w ramach zorganizowanej akcji kurierskiej (budapeszteńskiej Bazy Wojskowej).

Poszukiwany przez gestapo, przez pewien czas ukrywał się w Warszawie, po czym powrócił do Zakopanego i w marcu 1940 (wraz z bratem Aleksanderem) przeszedł nocą na nartach przez Tatry i schronił się na Węgrzech, a po jakimś czasie dostał się do obozu uchodźców polskich w Leanyfalu w pobliżu miasteczka Szetendre.

Tam 7 lipca 1941 utonął podczas kąpieli w nurtach Dunaju. Pochowany na cmentarzu w Pocsmegyer k. Leanyfalu na Węgrzech. Był stryjecznym bratem olimpijczyka Zdzisława Motyki.

Źródło: http://www.olimpijski.pl