Stefania Sempołowska

Stefania Sempołowska (ur. 1 października 1869 we wsi Polonisz koło Środy, zm. 31 stycznia 1944 w Warszawie) – nauczycielka i działaczka oświatowa, bojowniczka o prawa dziecka, dziennikarka i pisarka.

Wychowywała się w majątku rodzinnym we wsi Polonisz. Na początku lat 80. XIX w. zamieszkała wraz z matką w Warszawie, gdzie była świadkiem pogromu ludności żydowskiej. To wydarzenie wykształciło w niej postawę sprzeciwu wobec szowinizmu i rasizmu.

W Warszawie Sempołowska uczęszczała do tajnej szkoły Jadwigi Teresy Papi. Mając 17 lat zdała egzamin na Patent nauczycielki przed rządową komisją w Warszawie. Zaczęła pracę w zawodzie, a także zajmowała się także publicystyką oświatową, postulując pełny dostęp do oświaty wszystkich warstw społecznych.

Na przełomie XIX i XX w. Sempołowska uczestniczyła w kursach Warszawskiego Towarzystwa Pszczelniczo–Ogrodniczego, m.in. wraz Jadwigą Jahołkowską i działaczem ludowym Teofilem Kurczakiem.

Była członkiem Towarzystwa Oświaty Demokratycznej Nowe Tory oraz współredaktorem czasopisma dla młodzieży Z bliska i z daleka, a później dwutygodnika dla dzieci i wychowawców W słońcu. W okresie międzywojennym udzielała się również w Towarzystwie Opieki nad Więźniami "Patronat". Mimo przeciwieństw losu, do śmierci pozostała wierna swoim ideałom.

W czasie Rewolucji 1905 roku zainicjowała zjazd delegatów kół nauczycielskich Królestwa Polskiego, który miał miejsce 1 października w Pilaszkowie, w szkole Stanisława Najmoły. Na zjeździe nauczyciele zadeklarowali solidarność z protestującym ludem oraz wbrew zakazowi zaborcy postanawili prowadzić nauczanie w szkołach ludowych w języku polskim.

W trakcie Rewolucji Sempołowska prowadziła także akcje pomocy więźniom politycznym. Razem ze swoim partnerem, adwokatem Stanisławem Patkiem, kierowała Kołem Obrońców Politycznych. Za swoją działalność była kilkakrotnie aresztowana, wydalona do Galicji, szykanowana przez władze carskie.

W czasie II wojny światowej ciężko chorą Sempołowską zapiekowała się Aniela Steinsbergowa, wówczas członkini konspiracyjnej Polskiej Partii Socjalistycznej - Wolność, Równość, Niepodległość. Sempołowska na początku XX wieku była nauczycielką młodej Steinsbergowej.

Stefania Sempołowska została pochowana w rodzinnym grobowcu na Powązkach.

Główne prace pisarskie

• Żydzi w Polsce, Warszawa 1906.
• Niedola młodzieży w szkole galicyjskiej. Kraków 1906.
• Dla przyszłości. Czytania dla młodzieży i dla dorosłych, wraz z Julią Unszlicht-Bernsteinową. Warszawa 1907.
• Reforma szkolna 1862 roku, Organizacja Szkolnictwa Elementarnego. Warszawa 1915.
• Mazury Pruskie z mapką i rycinami. Warszawa 1920.
• Z tajemnic Ciemnogrodu (cz. I - 1924, cz. II - 1928)
• Na ratunek (1934).
• Warszawa wczoraj i dziś (1938).